Δ. Τσαϊλάς: συνθηκολόγηση ή Διαπραγμάτευση; οι μέρες που θα ζήσουν στην ύβρη.

του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.

Μια συναλλακτική πολιτική παρουσιάζει τη σκληρή εικόνα της προσέγγισης του Τραμπ στην Ουκρανία και τη Ρωσία, υποδηλώνοντας ένα μείγμα γεωπολιτικής απερισκεψίας και προσωπικών οικονομικών εμπλοκών. Εκτιμάται, θα σηματοδοτήσει μια ιστορική αναπροσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ μακριά από τις παραδοσιακές συμμαχίες και προς παραχωρήσεις που ευνοούν τη Μόσχα.

Η υποτιθέμενη προθυμία να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ και της απομάκρυνσης των αμερικανικών δυνάμεων από την Ευρώπη, αντιπροσωπεύει μια δραστική απόκλιση από την προηγούμενη δικομματική πολιτική των ΗΠΑ. Σηματοδοτεί ένα πιθανό τέλος της αμερικανικής επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη και μια ώθηση στους στρατηγικούς στόχους του Πούτιν. Ενώ η παρουσία του ολιγάρχη Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ στις διαπραγματεύσεις εγείρει ερωτήματα, εάν οι συναλλαγές του Τραμπ με τους Ρώσους δισεκατομμυριούχους επηρεάζουν την πολιτική.

Το επιχείρημα είναι ότι η οικονομία της Ρωσίας είναι σχετικά μικρή σε σύγκριση με την τεράστια και πλούσια αγορά της Ευρώπης, και ότι τα εδάφη της έχουν μικρό στρατηγικό ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ σε σύγκριση με τους άφθονους ενεργειακούς πόρους της ίδιας της Αμερικής. Υποχωρώντας, ο Τραμπ αποξενώνει ουσιαστικά τους βασικούς συμμάχους και μεταθέτει το βάρος της άμυνας της Ουκρανίας στην Ευρώπη, υπονομεύοντας τις μακροχρόνιες διατλαντικές συμμαχίες. Τελικά, αυτό δεν είναι κατευνασμός με την έννοια στρατηγικών αρχών, αλλά συνθηκολόγηση που θυσιάζει την κυριαρχία της Ουκρανίας και την αξιοπιστία των ΗΠΑ για βραχυπρόθεσμα κέρδη που δεν ευθυγραμμίζονται με τα πραγματικά εθνικά συμφέροντα της Αμερικής.

Επίσης παραγκωνίζοντας την Ουκρανία από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και δυνητικά παραχωρώντας στις ρωσικές απαιτήσεις, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τη φήμη τους ως σταθερού συμμάχου. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μειωμένη εμπιστοσύνη από τους Ευρωπαίους εταίρους και άλλους παγκόσμιους συμμάχους, αποδυναμώνοντας την ικανότητα των ΗΠΑ να δημιουργούν συνασπισμούς και να επηρεάζουν τις διεθνείς υποθέσεις. Συνολικά, αυτό το σενάριο υποδηλώνει ότι η πολιτική του Τραμπ σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στην παγκόσμια ασφάλεια, στρέφοντας την ισορροπία προς αυταρχικά καθεστώτα σε βάρος των δημοκρατικών συμμάχων. Αν αληθεύει, εγείρει σοβαρές ανησυχίες για τα μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Κάνοντας παραχωρήσεις που φαίνεται να ανταμείβουν την επιθετικότητα, οι ΗΠΑ μπορεί να χάσουν την αξιοπιστία τους στα μάτια των συμμάχων και των αντιπάλων τους. Αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει την ικανότητα της Αμερικής να ηγείται μελλοντικών συνασπισμών και να διαπραγματεύεται στην παγκόσμια σκηνή.

Παραγκωνίζοντας βασικούς ευρωπαίους εταίρους σηματοδοτεί ότι η Ουάσιγκτον υποχωρεί από τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις της. Αυτό θα αναγκάσει την Ευρώπη να επωμιστεί ένα δυσανάλογο βάρος για τη δική της ασφάλεια, δυνητικά διασπώντας το ΝΑΤΟ και μειώνοντας τη διατλαντική συνεργασία. Η αποδοχή στις ρωσικές απαιτήσεις χωρίς την εξασφάλιση ουσιαστικών παραχωρήσεων σε αντάλλαγμα μπορεί να ενθαρρύνει όχι μόνο τη Ρωσία αλλά και άλλους αυταρχικούς στρατηγικούς παίκτες όπως η Τουρκία, η Κίνα και η Β. Κορέα. Οι αντίπαλοι θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν αυτές τις κινήσεις ως σημάδι ότι η επιθετική συμπεριφορά έχει λιγότερες συνέπειες, αποσταθεροποιώντας την υπάρχουσα διεθνή τάξη. Μια υποχώρηση των ΗΠΑ από τις δεσμεύσεις τους στην Ευρώπη μπορεί να αναγκάσει τα ευρωπαϊκά έθνη να επανεκτιμήσουν τις εξαρτήσεις τους από την ασφάλεια. Αυτή η μετατόπιση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες αμυντικές δαπάνες και μια κίνηση προς μεγαλύτερη στρατιωτική αυτονομία εντός της Ευρώπης, οδηγώντας δυνητικά σε ένα πιο κατακερματισμένο ΝΑΤΟ και ένα επαναπροσδιορισμένο τοπίο ασφαλείας.

Εάν η Ουκρανία αναγκαστεί σε μια δυσμενή ειρήνη – που θυσιάζει την εδαφική της ακεραιότητα και τη μελλοντική της ασφάλεια – εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη αστάθεια στην περιοχή, επηρεάζοντας την ασφάλεια και την ευημερία της Ευρώπης στο σύνολό της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσφέρουν την πλήρη υποστήριξη σε ότι εκφράζει ο Ερντογάν. Ο εξαναγκασμός της Ουκρανίας σε μια δυσμενή διευθέτηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρατεταμένη αστάθεια στην Ανατολική Ευρώπη. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα επίσης, θα μπορούσε να ενθαρρύνει τα αυτονομιστικά κινήματα, να δημιουργήσει κενά εξουσίας και να δημιουργήσει συνθήκες για συνεχιζόμενες συγκρούσεις, απειλώντας έτσι την ευρύτερη ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Συνολικά, αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να μετατοπίσει την ισορροπία δυνάμεων με τρόπο που να απομονώνει τις ΗΠΑ από τους παραδοσιακούς συμμάχους τους, καθιστώντας δυσκολότερη τη διαμόρφωση παγκόσμιων κανόνων και την αποτελεσματική απάντηση σε μελλοντικές κρίσεις. Μια στρατηγική που δίνει προτεραιότητα στις βραχυπρόθεσμες συμφωνίες με αντιπάλους έναντι των συμφερόντων των συμμάχων και των καθιερωμένων διεθνών κανόνων θα μπορούσε να έχει μόνιμες αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια σταθερότητα, στα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και στη συνοχή των συμμαχιών που στήριξαν τη διεθνή τάξη για δεκαετίες.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI).