Ελευθερία Κούρταλη
Από περίπου τα μέσα Ιουλίου έχει προστεθεί στα ραντάρ των επενδυτών που παρακολουθούν την Ελλάδα ο παράγων «γεωπολιτικός κίνδυνος» λόγω των εντάσεων με την Τουρκία. Αυτός ο παράγων δεν βρισκόταν φέτος στη λίστα των funds για τους πιθανούς κινδύνους στο Χρηματιστήριο Αθηνών και τα ελληνικά ομόλογα, και έτσι «αναγκάστηκαν» να τον προσαρμόσουν στις στρατηγικές τους. Το γεωπολιτικό ρίσκο, από την άλλη μεριά, δεν είναι κάτι «καινούργιο» σε ό,τι αφορά τα τουρκικά assets, με το χαρακτηριστικό της αποσταθεροποίησης λόγω πολιτικών ή οικονομικών εξελίξεων συνήθως να «ακολουθεί» τις αναδυόμενες αγορές όπως η Τουρκία.
Για την Ελλάδα, όπως σημειώσαμε, στους πιθανούς κινδύνους προστέθηκαν τα γεωπολιτικά, ενώ για την Τουρκία η πιθανότητα κυρώσεων από την Ε.Ε. λόγω της προκλητικότητας είναι αυτή που ουσιαστικά τροφοδοτεί τις ανησυχίες των επενδυτών, τη στιγμή που ήδη και χωρίς τον παράγοντα «ελληνοτουρκικές σχέσεις» οι φόβοι των επενδυτών ήταν έντονοι. Υπενθυμίζεται πως τον Μάιο η οικονομική υποστήριξη από το Κατάρ έσωσε την Τουρκία από το χείλος μιας νέας νομισματικής κρίσης, ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπάθησαν να μειώσουν την πίεση στη λίρα μέσω της συμπίεσης των εισαγωγών καθώς και με ήπια capital controls.
Αυτή η βοήθεια δεν ήταν αρκετή καθώς από τις αρχές Ιουλίου η οικονομία και το νόμισμα της χώρας επέστρεψαν στη… βύθιση λόγω και του σοκ που είχε ήδη προκαλέσει η κρίση από την πανδημία αλλά και της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής που ακολουθεί ο Ερντογάν, με τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας να είναι πλέον αρνητικά, τον πληθωρισμό να έχει εκτοξευθεί σε διψήφια επίπεδα, ενώ τα μεγάλα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη της Τουρκίας (22% του ΑΕΠ) διατηρούν την οικονομία εκτεθειμένη σε πολύ δύσκολες συνθήκες εξωτερικής χρηματοδότησης.
Τα παραπάνω δείχνουν πως προφανώς οι επενδυτές έχουν πολλούς άλλους λόγους να μείνουν μακριά από την Τουρκία, ωστόσο και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν επίσης παίξει ρόλο στη στάση τους λόγω του κινδύνου επιβολής κυρώσεων από την Ε.Ε., με τους αναλυτές να προβλέπουν περαιτέρω καθίζηση της λίρας. Οπως επισημαίνει η Société Générale, οι εντάσεις σχετικά με «τα αμφισβητούμενα χωρικά ύδατα» με την Ελλάδα και η προοπτική νέων κυρώσεων της Ε.Ε. προσθέτουν στις ήδη αβέβαιες προοπτικές για την τουρκική λίρα. Η Capital Economics προειδοποίησε πρόσφατα πως η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μιας νέας νομισματικής κρίσης, όχι μόνο λόγω του σοκ της COVID-19, αλλά κυρίως λόγω της επιδείνωσης των σχέσεών της με την Ε.Ε., μετά την απόφαση Ερντογάν για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί καθώς και τις ενέργειές της στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα.
Σε ό,τι αφορά τα ομόλογα και τις τουρκικές μετοχές, οι αναλυτές εξηγούν πως ήδη οι ξένοι επενδυτές απέχουν από τις αγορές αυτές, οπότε οι εξελίξεις με την Ελλάδα δεν έχουν ιδιαίτερο αντίκτυπο. Η απόδοση του 10ετούς τουρκικού ομολόγου κινείται εδώ και δύο χρόνια πάνω από τα επίπεδα του 13%, ενώ το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, στο οποίο οι ξένοι επενδυτές δεν έχουν επενδύσει ιδιαιτέρως, λόγω «εγχώριας» στήριξης το τελευταίο διάστημα κινείται σταθεροποιητικά.
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο οικονομολόγος και επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών της Oxford Economics Νάφεζ Ζουκ, έως τώρα η απειλή κυρώσεων δεν είχε σημαντική επίδραση στις τιμές των τουρκικών assets και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι εδώ και καιρό οι τουρκικές μετοχές και τα ομόλογα δεν ήταν στη λίστα των… αγαπημένων των επενδυτών των αναδυόμενων αγορών. Μάλιστα οι θέσεις των ξένων στα τουρκικά ομόλογα κινούνται σταθερά σε ιστορικά χαμηλά.
Ωστόσο, η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει ότι τα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία είναι ευαίσθητα στον κίνδυνο κυρώσεων, ειδικά από την Ευρώπη, δεδομένου ότι υπάρχει στενή εμπορική και οικονομική σχέση με την περιοχή, τονίζει ο κ. Ζουκ. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, οι όποιες πιθανές κυρώσεις αναμένεται πως σε πρώτη φάση θα κατευθυνθούν σε άτομα, ενώ οι κυρώσεις που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στην οικονομία ενδεχομένως να εισαχθούν αργότερα. Οπως και να έχει, αυτή η εξέλιξη θα έχει ελάχιστο αντίκτυπο στα τουρκικά assets βραχυπρόθεσμα, ωστόσο μακροπρόθεσμα θα έβλαπτε την ελκυστικότητα της Τουρκίας ως επενδυτικού προορισμού.
Σε ό,τι αφορά τη λίρα ωστόσο, οι προοπτικές είναι εντελώς διαφορετικές. «Οι επενδυτές αναμένεται να θέσουν τη λίρα υπό πολύ ισχυρή πίεση εάν η Ε.Ε. προχωρήσει και μάλιστα άμεσα σε σκληρές κυρώσεις απέναντι στην Τουρκία», σημειώνει ο Τζέισον Τουβέι, αναλυτής της Capital Economics, τονίζοντας πως η λίρα είναι ευάλωτη στις εντάσεις με την Ε.Ε.
Για την Ελλάδα, ο κίνδυνος ενός θερμού επεισοδίου είναι αυτό που απασχολεί περισσότερο τους επενδυτές. Αυτός ο παράγων, αν και δεν έχει τρέψει σε φυγή τους επενδυτές από το Χ.Α., ωστόσο τους έχει οδηγήσει σε στάση αναμονής αποφεύγοντας να αυξήσουν την έκθεσή τους, κάτι που «εξηγεί» τους πολύ χαμηλούς τζίρους που σημειώνονται το τελευταίο διάστημα αλλά και την τάση συσσώρευση του Γενικού Δείκτη γύρω από τις 640 μονάδες.
Ανάλογη είναι και η εικόνα στα ελληνικά ομόλογα, με το 10ετές να κινείται σταθεροποιητικά λίγο πάνω από 1% το τελευταίο δίμηνο, μετά το ισχυρό ράλι που έχει σημειώσει το διάστημα Μαρτίου – Ιουνίου.
Η επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δημιουργεί φοβική στάση στους επενδυτές σε ό,τι αφορά τα ελληνικά assets, οι οποίοι επιλέγουν να απέχουν μέχρι να εξομαλυνθεί η κατάσταση, σημειώνουν οι αναλυτές. Εάν δεν υπήρχαν οι προκλήσεις, τότε τα πράγματα ίσως και να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά για το Χ.Α., λόγω και των πολύ θετικών εξελίξεων γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι οποίες δεν κεφαλαιοποιήθηκαν ποτέ.
“Καθημερινή”
