Της Marie Jégo (ανταποκρίτριας στην Κωνσταντινούπολη της εφημερίδας Le Monde), 12-3-2021.
Μετάφραση και επεξεργασία : Αλκης Καλλιαντζίδης
Ο αριθμός των γυναικών που σκοτώνονται από έναν από τους οικείους τους αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο. Ένα φαινόμενο που υποβαθμίζουν οι αιρετοί του AKP, του ισλαμο-συντηρητικού κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία.
Διαδήλωση για να καταγγελθούν οι βιαιότητες ενάντια στις γυναίκες, 6 Μαρτίου 2021, Κωνσταντινούπολη. EMRAH GUREL / AP
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Από μια ανήκουστη βία, οι εικόνες μιας γυναίκας πεσμένης στο έδαφος, ξυλοκοπημένης από τον πρώην σύζυγό της, έκαναν το γύρω των κοινωνικών δικτύων στην Τουρκία, πυροδοτώντας ένα κύμα αγανάκτησης, τόσο ειλικρινές όσο και φευγαλέο, δύο ημέρες πριν από την Διεθνή Ημέρα αγώνα για το δικαίωμα των γυναικών της 8ης Μαρτίου. Τραβηγμένες οι εικόνες το απόγευμα της 6ης Μαρτίου 2021 από το παράθυρο ενός κτηρίου στη Σαμψούντα, τη μεγαλούπολη στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, δείχνουν τον Ibrahim Zarap, 27 ετών, να κλωτσάει στο κεφάλι την πρώην σύζυγό του, την Emriye, που έριξε στο έδαφος, ξαπλωμένη και αναίσθητη στην άσφαλτο. Η Emriye, από την οποία έχει διαζευχθεί εδώ και πάνω από δύο χρόνια, ήρθε να του φέρει την 5χρονη κόρη τους να τη φροντίσει αυτός για το Σαββατοκύριακο. Λίγα λόγια μόλις ανταλλάχθηκαν μεταξύ τους, και αμέσως ο άντρας ορμάει πάνω στη γυναίκα και την ρίχνει στο έδαφος. Οι συγκλονιστικές κραυγές του παιδιού αντηχούν στον έρημο δρόμο καθώς ο ανώνυμος παρατηρητής συνεχίζει να βιντεοσκοπεί τη σκηνή με το τηλέφωνό του. Μεταξύ δυο κλωτσοχτυπημάτων, ο επιτιθέμενος σηκώνει το κεφάλι του και εκστομίζει βρισιές εναντίον του άντρα που βιντεοσκοπεί από το παράθυρό του. Τότε οι περαστικοί παρεμβαίνουν και καλούν την αστυνομία. Ο έξαλλος δράστης μεταφέρεται στο αστυνομικό τμήμα. Το θύμα και η κόρη της μεταφέρονται με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο.
300 θύματα το 2020
Η Emriye, 25 ετών, επέζησε ευτυχώς από την επίθεση που υπέστη, αλλά η Fatma Kovan, 26 ετών, μια μητέρα από το Denizli, στην περιοχή του Αιγαίου, δεν ήταν το ίδιο τυχερή. Ο πρώην σύζυγός της την σκότωσε με ένα κυνηγητικό όπλο την ίδια ημέρα που η Emriye ξυλοκοπούνταν στη μέση του δρόμου. Το όνομα της Fatma Kovan προστέθηκε στη λίστα των γυναικών που σκοτώθηκαν με σφαίρα, που μαχαιρώθηκαν, που στραγγαλίστηκαν ή που ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου κάθε χρόνο στην Τουρκία από τους πρώην συζύγους τους, πρώην φίλους τους, από τα αδέλφια και από τους πατεράδες τους. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες είχαν αναφέρει τη βία εναντίον τους, αλλά το κράτος απέτυχε να τις προστατεύσει. Η Emriye, όπως και η Fatma, είχαν πάει στην αστυνομία για να παραπονεθούν για τις απειλές που δέχθηκαν από τους πρώην συζύγους τους, χωρίς αποτέλεσμα. Ο κατάλογος των θυμάτων μακραίνει από χρόνο σε χρόνο. Είκοσι δύο γυναίκες σκοτώθηκαν στην Τουρκία το 2002, 404 το 2018, 474 το 2019, 300 το 2020. Η μείωση που παρατηρήθηκε το 2020 μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι μόνο μέρος των δολοφονιών μπόρεσε να καταγραφεί σε ένα πλαίσιο διοικητικών καθυστερήσεων, συνδεδεμένων με την πανδημία Covid-19. Την ίδια χρονιά, 170 γυναίκες κηρύχθηκαν νεκρές «μέσα σε άγνωστες συνθήκες». Αυτοί οι αριθμοί (300 +170) λαμβάνουν υπόψη μόνο τις περιπτώσεις που καταγράφει η αστυνομία.
Ανεπαρκής προστασία
Βρέθηκαν στοιχεία από μια έκθεση που αποκαλύφθηκε στο κοινό στις 8 Μαρτίου 2021 από τον βουλευτή της αντιπολίτευσης Sezgin Tanrikulu, που εκλέχθηκε στο κοινοβούλιο υπό τη σημαία του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Σύμφωνα με αυτή την έκθεση, μεταξύ 2002 και 2020, 6.732 γυναίκες δολοφονήθηκαν από άνδρες του περιβάλλοντός τους. Η έκθεση υπογραμμίζει την ανεπαρκή προστασία που παρέχεται στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας :
– έλλειψη καταφυγίων,
– έλλειψη ακρόασης,
– απορριφθείσες καταγγελίες,
– αναποτελεσματικές αναφορές,
– επιείκεια των δικαστηρίων
και σημειώνει με λύπη ότι η βία κατά των γυναικών τείνει να αυξάνεται. Ο βουλευτής καλεί την κυβέρνηση να εφαρμόσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης το συντομότερο δυνατό, η οποία στοχεύει στην πρόληψη και την καταπολέμηση αυτού του είδους της βίας, μια πρωτοβουλία που εποπτεύεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Με άλλα λόγια, αυτό είναι ένας ευσεβής πόθος. Υπογεγραμμένη από την Άγκυρα το 2011, η Σύμβαση δεν είναι πλέον δημοφιλής στην Ισλαμο-εθνικιστική ελίτ της εξουσίας που επιδιώκει, αν όχι να την εγκαταλείψει, τουλάχιστον να μην την εφαρμόσει, ιδίως τα άρθρα της που αναφέρονται στην ισότητα των φύλων ή τα άρθρα που είναι ενάντια στη διάκριση των σεξουαλικών μειονοτήτων. Οι συστάσεις της Σύμβασης, όπως : η δημιουργία τηλεφωνικών κέντρων έκτακτης ανάγκης, η εκπαίδευση των αστυνομικών, η οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης – έμειναν γράμμα κενό. «Αυτή τη στιγμή, το AKP αντιτίθεται στη εν λόγω Σύμβαση, την οποία θεωρεί ως μια απειλή ενάντια στην οικογένεια», σημειώνει η δημοσιογράφος, Melis Alphan, γνωστή για τα άρθρα της σχετικά με το καθεστώς των γυναικών στην Τουρκία. «Η πατριαρχική νοοτροπία υποκινεί τη βία κατά των γυναικών και αυτός ο λόγος νομιμοποιείται όλο και περισσότερο. Το μήνυμα είναι ότι οι γυναίκες αξίζουν κακοποίηση και μπορούν ακόμη και να θανατωθούν. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι συνυπεύθυνα για αυτό το μήνυμα, ενισχύουν τις σεξιστικές προκαταλήψεις και αγνοούν το λόγο των γυναικών», δήλωσε αγανακτισμένη η εν λόγω δημοσιογράφος κατά τη διάρκεια μιας τηλεδιάσκεψης που διοργανώθηκε στις 8 Μαρτίου 2021 από το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου.
«Λάθος αντίληψη»
Παρά την αγανάκτηση, την κινητοποίηση των γυναικείων ενώσεων, τις υποσχέσεις των τουρκικών αρχών, τίποτα και κανείς δεν φαίνεται να είναι σε θέση να σταματήσει τη μάστιγα των γυναικο-κτονιών. Έχοντας επίγνωση του προβλήματος, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μόλις εξήγγειλε τη σύσταση κοινοβουλευτικής επιτροπής για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Γυναίκες βουλευτίνες του AKP, 52 από τους 295 βουλευτές του AKP, σίγουρα θα έχουν να πουν τη γνώμη τους για το θέμα.
Η Hülya Atçi Nergis, δικηγόρος και βουλευτής του AKP της περιοχής Kayseri (στο κέντρο της χώρας), έχει ήδη δώσει τη γνώμη της, λέγοντας ότι το πρόβλημα των γυναικο-κτονιών στην Τουρκία είναι «υπερβολικό». Η θρησκεία της είναι φτιαγμένη έτσι. «Μπορούμε να δούμε, αν λάβουμε υπόψη μας τα στοιχεία, ότι υπάρχουν συνολικά περισσότεροι φόνοι ανδρών παρά γυναικών», εξήγησε σε μια συνέντευξη που μεταδόθηκε στις 8 Μαρτίου 2021 σε ένα περιφερειακό τηλεοπτικό κανάλι. Σύμφωνα με την ίδια, ο αριθμός 300 γυναικών που δολοφονήθηκαν από άνδρες του περιβάλλοντός τους το 2020 δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι το πολύ μια «αντίληψη» που εφευρέθηκε εκ του μηδενός από τα αδίστακτα μέσα ενημέρωσης. «Καθώς αυτό το θέμα πουλάει, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δημιουργούν μια λανθασμένη αντίληψη, ωσαν να είχαν σκοτωθεί πολλές γυναίκες στη χώρα μας, ενώ οι στατιστικές λένε σαφώς ότι η βία εναντίον τους είναι πολύ λιγότερη εδώ σε σχέση με αλλού», πρόσθεσε. Καθώς η Nergis είναι ήδη αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής για τις ίσες ευκαιρίες, δεν θα είναι σε θέση να συμμετάσχει στη νέα επιτροπή. Αλλά η άποψή της θα εκφραστεί σίγουρα εκεί, καθώς είναι σύμφωνη με το όραμα του κόμματος του ΑΚΡ και εκείνου των θρησκευτικών αδελφοτήτων που το υποστηρίζουν.
Εκμεταλλευόμενος την ημέρα της 8ης Μαρτίου, πρόσθεσε ο Mehmet Boynukalin, ο μεγάλος ιμάμης του τζαμιού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. «Ένας φόνος δεν έχει σεξ», είπε, και οι γυναικο-κτονίες δεν είναι παρά μόνο ένα κομμάτι της φαντασίας, ένα θέμα που αναπτύσσεται «συνεχώς» από τα μέσα ενημέρωσης που διψούν για προπαγάνδα, που τείνουν να «εκπαιδεύσουν τις γυναίκες εναντίον των ανδρών».