Πώς βλέπει το Ιράν την αντιπαράθεσή του με τις ΗΠΑ

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Και τι θα πρέπει να κάνει ο Trump για να λύσει το πρόβλημα που δημιούργησε

Περίληψη:

Η εμπειρία των τελευταίων τριών ετών ήταν πικρή για εκείνους τους Ιρανούς που είχαν επενδύσει τις ελπίδες τους όχι μόνο στην πυρηνική συμφωνία αλλά και στην βελτίωση των σχέσεων με την Δύση και την συμμόρφωση με τα διεθνή καθεστώτα μη διάδοσης των πυρηνικών [όπλων].

Ο SEYED HOSSEIN MOUSAVIAN είναι πρώην μέλος της ομάδας πυρηνικών διαπραγματευτών του Ιράν και ειδικός πολιτικής στο Program on Science and Global Security του Πανεπιστημίου Princeton.

Η ηλικιωμένη μητέρα μου είναι πάρα πολύ άρρωστη και έτσι έχω περάσει τις τελευταίες δύο εβδομάδες μαζί της στο Ιράν. Η παραμονή μου εδώ μού έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσω στενά τόσο την κοινή όσο και την επίσημη γνώμη σε μια περίοδο αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.

«Τι θα συμβεί με την πυρηνική συμφωνία;» με ρώτησαν απλοί άνθρωποι. «Γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες παραβίασαν την συμφωνία, παρόλο που το Ιράν παρέμεινε πιστό σε αυτήν;».

15072019-1.jpg

Μια γυναίκα περπατά στην Τεχεράνη, τον Ιούλιο του 2019. Wana News Agency / Reuters
——————————————————————————-

Η οικονομική κατάσταση του Ιράν έχει επιδεινωθεί από τότε που η αμερικανική κυβέρνηση του προέδρου Donald Trump επανέφερε κυρώσεις μετά την απόσυρσή της από την συμφωνία. Οι [ιρανικές] κυβερνητικές δυσλειτουργίες ευθύνονται εν μέρει για την κακουχία αυτή, αλλά παρά ταύτα οι Ιρανοί κατηγορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες γι’ αυτήν. Το κάνουν αυτό επειδή είναι πεπεισμένοι ότι το μέρος που δεν τήρησε τα της πλευράς του στην πυρηνική συμφωνία ήταν η διοίκηση του Τραμπ, και όχι η κυβέρνηση του Ιρανού προέδρου, Χασάν Ρουχανί.

Η αντιστροφή της Ουάσιγκτον στο Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA), όπως είναι γνωστή η πυρηνική συμφωνία, έχει στρέψει την δυσπιστία των Ιρανών πολιτών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και παρουσίασε στους Ιρανούς αξιωματούχους άκαμπτες, ανεπιθύμητες επιλογές. Το αποτέλεσμα των 12 χρόνων έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ιράν και των έξι παγκόσμιων δυνάμεων, το JCPOA, σχεδιάστηκε για να εμποδίσει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα μέσω επιθετικών επιθεωρήσεων που θα παρείχαν ένα επίπεδο διαφάνειας απαράμιλλο [1] στην ιστορία της μη διάδοσης [των πυρηνικών όπλων]. Τα δύο τελευταία χρόνια, το πυρηνικό παρατηρητήριο του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA), εξέδωσε 15 εκθέσεις που επιβεβαιώνουν την πλήρη συμμόρφωση του Ιράν με τους όρους και τις προϋποθέσεις του JCPOA [2].

Τι έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες ως ανταπόδοση; Όχι μόνο δεν εκπλήρωσαν τις δεσμεύσεις τους για την άρση των κυρώσεων που σχετίζονται με τα πυρηνικά και την διευκόλυνση της κανονικής επιχειρηματικής δραστηριότητας με το Ιράν, αλλά αποσύρθηκαν από την συμφωνία και αντάμειψαν την καλή θέληση του Ιράν επιβάλλοντας αυστηρές νέες οικονομικές κυρώσεις και εξαπολύοντας έναν χείμαρρο εχθρικής ρητορικής. Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανταποκρίθηκαν στην ευελιξία και την συνεργασία του Ιράν με μια εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» [3]: Οι κυρώσεις των ΗΠΑ έναντι του Ιράν είναι πληρέστερες ακόμη και από εκείνες της Βόρειας Κορέας, οι οποίες αποχώρησαν από την Συνθήκη περί Μη Διάδοσης των Πυρηνικών (Nuclear Nonproliferation Treaty, NPT). Προς μεγάλη απογοήτευση του λαού και της κυβέρνησης του Ιράν, η Ευρώπη αποδείχθηκε υπερβολικά αδέξια [4] και ασπόνδυλη για να μετριάσει τις επιπτώσεις της απόσυρσης των ΗΠΑ, τηρώντας τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο του JCPOA.

ΟΧΙ ΑΛΛΗ «ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ»

Η εμπειρία των τελευταίων τριών ετών ήταν πικρή για εκείνους τους Ιρανούς που είχαν επενδύσει τις ελπίδες τους όχι μόνο στην πυρηνική συμφωνία αλλά και στην βελτίωση των σχέσεων με την Δύση και την συμμόρφωση με τα διεθνή καθεστώτα μη διάδοσης των πυρηνικών [όπλων].

Ως συνέπεια των πρόσφατων εξελίξεων, οι Ιρανοί αξιωματούχοι άρχισαν να διασκεδάζουν την ιδέα μιας σταδιακής [5] απόσυρσης από το JCPOA. Το κοινό έχει επίσης γίνει δεκτικό για την επιλογή αυτή, καθώς τα οικονομικά οφέλη της συμφωνίας περικόπηκαν απότομα όταν αποσύρθηκε μονομερώς η διοίκηση του Trump. Πιο γενικά, οι Ιρανοί αξιωματούχοι θέτουν υπό αμφισβήτηση την στρατηγική [6] της «εποικοδομητικής δέσμευσης και συνεργασίας» με την Δύση. Αντ’ αυτού, οι πολιτικοί παράγοντες στο Ιράν βλέπουν τώρα πλεονέκτημα στην καλλιέργεια συμμαχιών [7] με τις οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις της Ανατολής, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Η κοινή γνώμη, η οποία για τον περασμένο αιώνα είχε ευνοήσει την ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών με τις Δυτικές δυνάμεις, επίσης τώρα βλέπει ευνοϊκά [8] μια στροφή [9] προς την Ανατολή [10].

Επιπλέον, το Ιράν βλέπει ολοένα και λιγότερα οφέλη για να παραμείνει ως ένας υπογράφων της ΝΡΤ. Οι Ιρανοί υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής προβλέπουν ότι εάν το Ιράν αποχωρήσει από το JCPOA, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα το κατηγορήσουν ότι παραβίασε την ΝΡΤ προκειμένου να λάβουν την υποστήριξη της Ευρώπης στο να παραπέμψουν [11] τον πυρηνικό φάκελο του Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Για πρώτη φορά από τότε που έγινε υπογράφων το 1970, το Ιράν τώρα εξετάζει σοβαρά [12] την απόσυρσή του από την ΝΡΤ. Όσο μεγαλύτερη διαφάνεια έδειξε το Ιράν, αισθάνονται οι αξιωματούχοι της χώρας, τόσο περισσότερες οικονομικές κυρώσεις έλαβαν. Ως εκ τούτου, για το Ιράν, η συμμόρφωση με την ΝΡΤ δεν αποφέρει κανένα οικονομικό ή πολιτικό όφελος –απλώς πίεση και κυρώσεις.

Η ιρανική δημόσια διάθεση αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την επίσημη επί του θέματος αυτού. Τα «δυο μέτρα και δυο σταθμά» για την διάδοση των πυρηνικών είναι ορατά ακόμη και για τους απλούς ανθρώπους στο Ιράν, και οι Ιρανοί το φέρουν βαρέως. Ένα κοινό παράπονο είναι ότι ο Benjamin Netanyahu, η χώρα του οποίου διαθέτει εκατοντάδες πυρηνικές κεφαλές και δεν είναι μέλος της NPT, έχει γίνει η πυρηνική αστυνομία της Μέσης Ανατολής, κατευθύνοντας ψευδείς κατηγορίες εναντίον του Ιράν, το οποίο είναι μέλος της NPT και δεν διαθέτει πυρηνική βόμβα. Πολλοί Ιρανοί αισθάνονται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία σχημάτισαν ομάδα [13] όχι μόνο για να αντιμετωπίσουν το Ιράν αλλά για να αλλάξουν το καθεστώς του.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπονόμευσαν περαιτέρω την θέση τους με τους Ιρανούς, με το να χαρακτηρίσουν το ελίτ ιρανικό Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC) ως τρομοκρατική οργάνωση. Από το 1980 έως το 1988, μέλη πολλών ιρανικών νοικοκυριών έγιναν εθελοντές στην Basij και το IRGC για να υπερασπιστούν την χώρα τους ενάντια σε έναν άμεσο επιθετικό πόλεμο που ξεκίνησε από το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν. Μεταξύ αυτών των νεαρών ανδρών [κάποιοι] θεωρούνται ιδιαίτερα [ως] μάρτυρες, τα πορτραίτα των οποίων ζωγραφίζονται σε τοιχογραφίες σε όλες τις ιρανικές πόλεις. Πολλοί είναι τραυματίες βετεράνοι. Ο ίδιος ο αδελφός μου και δύο ξαδέλφια μου έχασαν την ζωή τους προστατεύοντας την εδαφική ακεραιότητα του Ιράν σε εκείνον τον πόλεμο.

Για τους λόγους αυτούς και για άλλους, πολλοί Ιρανοί βλέπουν τις πολιτικές και τις δράσεις του Τραμπ όχι μόνο ως εχθρικές προς τα συμφέροντα της ιρανικής κυβέρνησης, αλλά και ως επίθεση στην ακεραιότητα της ίδιας της χώρας. Εγώ προσωπικά έγιναν μάρτυρας επευφημιών Ιρανών όταν το IRGC κατέρριψε ένα αμερικανικό drone από τον ιρανικό εναέριο χώρο πάνω από το Στενό του Ορμούζ [14].

ΜΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΛΥΣΗ

Με ελάχιστες ελπίδες να παραμείνουν ότι το JCPOA που μπορεί να σωθεί και ακόμα λιγότερες ότι το Ισραήλ θα συμφωνήσει ποτέ σε μια πλήρως αποπυρηνικοποιημένη Μέση Ανατολή, η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ για «μέγιστη πίεση» πρακτικά ωθεί το Ιράν να εξετάσει μια πολιτική πυρηνικής αποτροπής με το να εξισορροπήσει τις δυνατότητές του εναντίον του Ισραήλ. Σε αυτό το περιοδικό, το 2012, ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Kenneth Waltz έδωσε μάλιστα πίστη σε μια τέτοια στρατηγική, υποδεικνύοντας ότι ένα πυρηνικά οπλισμένο Ιράν «θα ήταν ίσως το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα: Εκείνο που είναι πιθανότερο να αποκαταστήσει την σταθερότητα στη Μέση Ανατολή» [15], επειδή θα δημιουργήσει ισορροπία ισχύος στην περιοχή.

Αλλά ένα σημαντικό εμπόδιο υπάρχει στον δρόμο για ένα πυρηνικά οπλισμένο Ιράν: Το 2003, ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, εξέδωσε δημοσίως fatwa, ή αλλιώς μια θρησκευτική απόφαση, που απαγορεύει την κατοχή και την συσσώρευση πυρηνικών όπλων [16]. Άλλοι Σιίτες δικαστές έχουν εκδώσει παρόμοιους φετφάδες. Ακόμη και αν το Ιράν αποσυρθεί από το JCPOA και την NPT, ο fatwa του Ayatollah Khamenei θα εμποδίσει την χώρα να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Το αν ο ανώτατος ηγέτης θα επανεξετάσει την απόφασή του εάν το Ιράν δεχθεί επίθεση, παραμένει ασαφές.

Προς το παρόν, το Ιράν αντισταθμίζει την απειλή που θέτουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους με μια στάση «αντίστασης» [17]. Και η αδιάκοπη εχθρότητα της διοίκησης Trump οδηγεί τους κρατικούς διαχειριστές του Ιράν και τον πληθυσμό του να θεωρούν νομιμοποιημένη την αντίσταση του Ιράν στην πίεση στις ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους διεξάγουν [18] πόλεμο στην οικονομία, στην πολιτική και στην ασφάλεια του Ιράν, ανακοίνωσε ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ. Ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, δήλωσε τον Ιούνιο [19] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «εξετάζουν ένα πλήρες φάσμα επιλογών», συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών επιλογών, για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων εντάσεων με το Ιράν. Απαντώντας, το ιρανικό στρατιωτικό κατεστημένο προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα, επίσης, μεταξύ άλλων διοργανώνοντας «μονάδες αντίστασης» σε όλη τη Μέση Ανατολή και την Αφρική για να αντιμετωπίσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για όλα αυτά, είναι ακόμη δυνατή μια λύση με διαπραγμάτευση. Οι ηγέτες χωρών όπως η Ιαπωνία και η Γαλλία εργάζονται για να βρουν [20] μια [τέτοια λύση]. Αλλά το Ιράν δεν μπορεί απλώς να εμπιστευτεί τις υποσχέσεις τους. Πάρα πολλές υποσχέσεις έγιναν και δεν τηρήθηκαν. Το Ιράν θα πρέπει να δει συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία καλής πίστης. Αν ο Trump επιδιώξει μια διπλωματική λύση στην κρίση που προξένησε χωρίς λόγο η διοίκησή του, για παράδειγμα, δύσκολα μπορεί να αναμένει κανείς να την επιτύχει χωρίς να αλλάξει την φιλοπόλεμη ομάδα του των εθνικών συμβούλων ασφαλείας. Επιπλέον, η Ουάσιγκτον πρέπει να κηρύξει μια κατάπαυση του πυρός στον οικονομικό και πολιτικό πόλεμο και στον πόλεμο στον κυβερνοχώρο που διεξάγει εναντίον του Ιράν.

Ο Trump έχει πει επανειλημμένα ότι θέλει να διαπραγματευτεί με το Ιράν προκειμένου να το αποτρέψει από την απόκτηση πυρηνικών όπλων. Οικοδομώντας από τον φετφά του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, θα μπορούσε να επιτευχθεί μια συνολική συμφωνία που θα ισχύει για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, απαγορεύοντας σε όλες τις χώρες της περιοχής να παράγουν, να αποθηκεύουν ή να χρησιμοποιούν πυρηνικά όπλα και όλα τα άλλα όπλα [21] μαζικής καταστροφής, συμπεριλαμβανομένων των χημικών και των βιολογικών. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σοβαρές σχετικά με τη μη διάδοση, θα πρέπει να συνεργαστούν με το Ιράν, τις άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής και με τις παγκόσμιες δυνάμεις για να περιφερειοποιήσουν τις αρχές του JCPOA, οι οποίες περιλαμβάνουν παρεμβατικά μέτρα διαφάνειας και ευρέα όρια που διασφαλίζουν ότι δεν θα εκτραπεί πυρηνικό υλικό προς την οπλοποίηση. Μια αποπυρηνικοποιημένη Μέση Ανατολή θα είναι μια μεγάλη, ιστορική κληρονομιά –μια [κληρονομιά] που είναι εφικτή μόνον εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμορφωθούν με τους όρους και τις προϋποθέσεις του JCPOA.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2019-07-12/how-iran-sees-it…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.latimes.com/world/middleeast/la-fg-iran-inspections-2017-sto…
[2] https://www.iaea.org/newscenter/focus/iran/iaea-and-iran-iaea-reports
[3] https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/president-donald-j-trump…
[4] https://www.tasnimnews.com/en/news/2019/07/03/2045973/iran-to-live-up-to…
[5] https://www.theguardian.com/world/2019/may/07/iran-to-announces-partial-…
[6] https://lobelog.com/nuclear-talks-paradigm-shift-in-iran-foreign-policy/
[7] https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/06/iran-asia-look-to-eas…
[8] https://www.cissm.umd.edu/publications/iranian-attitudes-iranian-us-rela…
[9] https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/95199/iran-privat…
[10] https://irantourismnews.com/iran-to-deepen-tourism-cooperation-with-china/
[11] https://www.euronews.com/2019/07/07/iran-further-reduces-commitment-to-2…
[12] https://www.cnsnews.com/news/article/patrick-goodenough/zarif-iran-may-w…
[13] http://www.german-times.com/are-the-us-israel-and-saudi-arabia-preparing…
[14] https://www.cnn.com/politics/live-news/iran-us-drone-shot-down-latest-in…
[15] https://www.foreignaffairs.gr/articles/68971/kenneth-n-waltz/giati-to-ir…
[16] https://www.pri.org/stories/2019-05-30/ayatollah-khamenei-says-nuclear-w…
[17] https://www.reuters.com/article/us-iran-usa/supreme-leader-khamenei-says…
[18] https://www.csis.org/analysis/united-states-soft-war-iran
[19] https://edition.cnn.com/2019/06/16/politics/mike-pompeo-iran-military-op…
[20] https://www.nytimes.com/2019/06/12/world/asia/japan-abe-iran.html
[21] https://hosseinmousavian.com/globalizing-irans-fatwa-against-nuclear-wea…

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα