Ημεγάλης κλίμακας επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ και το επίπεδο σχεδιασμού πίσω από αυτή την πολύπλευρη επιθετική ενέργεια έχουν εγείρει ερωτηματικά σχετικά με το εάν η οργάνωση θα μπορούσε να το κάνει μόνη της – και αν είχε βοήθεια, αν αυτή θα μπορούσε να προέλθει από τον μακροχρόνιο υποστηρικτή της στην περιοχή, το Ιράν.

Υπενθυμίζεται ότι οι επιτιθέμενοι της Χαμάς ήρθαν από ξηρά, θάλασσα και αέρα, συντρίβοντας την ισραηλινή άμυνα και σκοτώνοντας περισσότερους από 900 ανθρώπους στη χώρα, τόσο στρατιώτες όσο και πολίτες.

Η Τεχεράνη, η οποία επαίνεσε την επιχείρηση, αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη. Η αποστολή του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη προχώρησε σε σχετική δήλωση χαρακτηρίζοντας την επίθεση «άγρια αυτόνομη και αταλάντευτα ευθυγραμμισμένη με τα νόμιμα συμφέροντα του παλαιστινιακού λαού».

ΗΠΑ: «Συνένοχος στις επιθέσεις εδώ και δεκαετίες το Ιράν»

Ο αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζον Φάινερ, επανέλαβε τη Δευτέρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι το Ιράν είναι «σε γενικές γραμμές συνένοχος» στις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ, αλλά ανέφερε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν «άμεσες πληροφορίες» που να συνδέουν αυτές τις επιθέσεις με το Ιράν αυτή τη στιγμή.

«Αυτό για το οποίο μπορούμε να είμαστε ξεκάθαροι είναι ότι το Ιράν είναι σε γενικές γραμμές συνένοχος σε αυτές τις επιθέσεις επειδή υποστήριξε τη Χαμάς εδώ και δεκαετίες», είπε ο Φάινερ κατά τη διάρκεια εμφάνισης του στο «Good Morning America» του ABC, αναφέροντας όπλα, εκπαίδευση και άλλη οικονομική υποστήριξη.

Ο κύριος Φάινερ πρόσθεσε πως «αυτό που δεν έχουμε είναι άμεσες πληροφορίες που δείχνουν τη συμμετοχή του Ιράν στη διαταγή ή τον σχεδιασμό των επιθέσεων που έλαβαν χώρα τις τελευταίες δύο ημέρες. Είναι κάτι που θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε προσεκτικά».

Η σχέση Ιράν – Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ

Ωστόσο, η εξελισσόμενη σχέση του Ιράν με τη Χαμάς και τις υπόλοιπες ένοπλες παλαιστινιακές ομάδες, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, είναι καλά τεκμηριωμένη. Η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ – μια μαχητική ομάδα με έδρα τη Γάζα, η οποία είναι μικρότερη από τη Χαμάς, αλλά σημαντική ένοπλη δύναμη στον παράκτιο θύλακα – βρίσκεται σε μακροχρόνια συμμαχία με την Τεχεράνη, η οποία έχει μάλιστα δημοσιοποιηθεί.

Η Χαμάς, από την άλλη πλευρά, έχει μια πιο πολύπλοκη σχέση με το Ιράν, καθώς στράφηκε εναντίον του πριν μερικά χρόνια, λόγω της υποστήριξης της στον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της χώρας. Τελικά, επέστρεψε στην τροχιά της Τεχεράνης, ενώ υπάρχουν στοιχεία πως επικοινωνούσε ανοιχτά με το Ιράν και τους παραστρατιωτικούς συμμάχους του σχετικά με πιθανούς στόχους.

Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι το Ιράν υποστηρίζει τη Χαμάς με ένα ποσό περίπου 100 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ το 2021 είπε ότι η ομάδα λαμβάνει χρηματοδότηση, όπλα και εκπαίδευση από το Ιράν, καθώς και κάποια κεφάλαια που συγκεντρώνονται σε αραβικές χώρες του Κόλπου.

Η κατάσταση στην περιοχή και οι σύμμαχοι της Χαμάς

Οι παραστρατιωτικοί σύμμαχοι του Ιράν στην περιοχή – συγκεκριμένα η σιιτική ένοπλη ομάδα του Λιβάνου Χεζμπολάχ – έχουν επανειλημμένα καυχηθεί για συντονισμένες δράσεις τους με παλαιστινιακές ισλαμιστικές ομάδες. Υπενθυμίζεται ότι μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου και ορισμένες αραβικές χώρες θεωρούν τη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ ως τρομοκρατικές ομάδες.

Ο Κόμπι Μάικλ, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS) που εδρεύει στο Τελ Αβίβ, πιστεύει ότι το Ιράν στοχεύει να δημιουργήσει «μια πραγματικότητα πολέμου για να εξουθενώσει την ισραηλινή κοινωνία, προκειμένου να εξουθενώσει τις ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις».

«Εδώ είναι ο κοινός παρονομαστής μεταξύ της στρατηγικής του Ιράν και της στρατηγικής της Χαμάς. Επομένως το Ιράν είναι πλεονέκτημα για τη Χαμάς και η Χαμάς είναι περιουσιακό στοιχείο για το Ιράν», είπε ο Μάικλ.

Λίγο περισσότερο από ένα μήνα πριν από την αιφνιδιαστική επίθεση, ο αναπληρωτής επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, Saleh Al-Arouri και ο αρχηγός της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ Ziad al-Nakhalah φωτογραφήθηκαν στη Βηρυτό μαζί με τον Γενικό Γραμματέα της Χεζμπολάχ, Hassan Nasrallah.

Η σχέση Λιβάνου – Ισραήλ

Τον Απρίλιο, ο ανώτερος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε επισκέφτηκε την πρωτεύουσα του Λιβάνου για συναντήσεις με τον Νασράλα. Το πώς ο Χανίγιε,ο οποίος εδρεύει στην αποκλεισμένη Λωρίδα της Γάζας, μπόρεσε να ταξιδέψει στον Λίβανο είναι ακόμα ασαφές.

Ο Λίβανος και το Ισραήλ βρίσκονται τεχνικά σε κατάσταση πολέμου. Η Χεζμπολάχ κατέχει ένα προπύργιο στα νότια της χώρας που συνορεύει με το Ισραήλ. Το 2006, διεθνής πόλεμος ξέσπασε μεταξύ των δύο χωρών που οδήγησε σε περισσότερους από 1.100 νεκρούς στο Λίβανο και πάνω από 200 νεκρούς στο Ισραήλ.

Έκτοτε, οι ανταλλαγές πυρών μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών ήταν εξαιρετικά σπάνιες, με τη Χεζμπολάχ να απειλεί επανειλημμένα να χτυπήσει το Ισραήλ με το αυξανόμενο οπλοστάσιο πυραύλων και ρουκετών του μόνο εάν το Ισραήλ πλήξει λιβανέζικο έδαφος. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, ο Nasrallah άλλαξε τη μελωδία του, δεσμευόμενος να παρέμβει εκ μέρους των Παλαιστινίων σε περίπτωση που τα ισραηλινά στρατεύματα επιτεθούν σε «χριστιανικούς και μουσουλμανικούς ιερούς τόπους στην Ιερουσαλήμ».

Η Χεζμπολάχ πιστεύεται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ότι διαθέτει κατευθυνόμενους πυραύλους ακριβείας. Τα τελευταία χρόνια, ο Νασράλα είπε ότι η μαχητική ομάδα του θα μπορούσε να καλέσει «100.000 εφέδρους» σε έναν πιθανό πόλεμο.

Δεσποτόπουλος: «Ο τρόπος της επίθεσης δείχνει πως η Χαμάς δεν το οργάνωσε μόνη της»

Μιλώντας στο MEGA, ο διεθνολόγος, Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, ανέφερε πως μπορεί να παρακολουθούμε τη μάχη των μαχών για το Παλαιστινιακό και για την τρομοκρατία.«Αυτές είναι άγριες εικόνες. Φοβάμαι πως μπορεί να βρισκόμαστε στη μάχη των μαχών για το Παλαιστινιακό και για την τρομοκρατία. Από το 2020 ξεκίνησε μία προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων. Πιθανώς, η Χαμάς θεώρησε πως πρέπει να κάνει ένα χτύπημα εκκωφαντικό που θα προκαλέσει την ισχυρή αντίδραση του Ισραήλ ώστε να αφυπνιστεί ο αραβικός κόσμος. Αντιλαμβάνομαι πως η Χαμάς είναι αποφασισμένη να τραβήξει τα πράγματα μέχρι τέλους και δεν πιστεύω πως θα εξομαλυνθεί γρήγορα η κατάσταση».

Όπως είπε, από το 2005 έχουν αποτραβηχτεί οι στρατιώτες από τη Λωρίδα της Γάζας αλλά κάνεις δεν μπορεί να αποκλείσει την επιστροφή τους.

«Αυτή η κίνηση της Χαμάς μπορεί είναι σηματοδοτήσει την καταστροφή της. Δεν υπάρχει διάθεση να εμπλακούν το Ιράν και ο Λίβανος αυτή της στιγμή. Ο τρόπος που οργανώθηκε δείχνει πως η Χαμάς δεν το οργάνωσε μόνη της. Είχε σημαντικό εξοπλισμό. Υπάρχουν δυνάμεις που επιχαίρουν για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή, όπως η Τουρκία».

Με πληροφορίες από CNN/Το Βήμα