Προς έναν νέο αντιαμερικανισμό;

Ο Τραμπ περνά το μήνα του μέλιτος σε σχέση με τους ψηφοφόρους του και τη διεθνή ανοχή, αλλά –όπως όλα– οι καλές ημέρες κάποια στιγμή τελειώνουν. Δεν θα μπορεί να «παίζει» επί μακρόν με τις ανάγκες και την ανοχή της διεθνούς κοινότητας. Ένας νέος αντιαμερικανισμός βρίσκεται υπό διαμόρφωσιν.

Ο Τραμπ απειλεί, προσβάλλει, διεκδικεί, επιθυμεί –ακόμη και εθνοκαθάρσεις–, αποδομεί ουσιαστικά το διεθνές σύστημα. Πού θα οδηγήσει όμως αυτή η πολιτική όταν προέρχεται από τη δύναμη που αποτελούσε τον κύριο εγγυητή του;

Υπάρχουν διεθνείς συμβάσεις τις οποίες μπορεί να μην υπέγραψε αλλά ανέχθηκε η Ουάσινγκτον διότι διασφάλιζαν μια παγκόσμια ισορροπία (Δίκαιο της Θάλασσας)· και θεσμοί στους οποίους μπορεί να μην συμμετέχει, όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, αλλά τους ανέχθηκε και τους χρησιμοποίησε όταν την εξυπηρετούσαν. Στο δικαστήριο αυτό προσήχθησαν και καταδικάστηκαν οι πρωταγωνιστές των πολέμων της Γιουγκοσλαβίας.

Θέλει, τώρα, να επιβάλει κυρώσεις στο Δικαστήριο επειδή εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Νετανιάχου. Συμπεριφέρεται ωσάν οι διεθνείς θεσμοί να είναι όργανα δικής του ιδιοκτησίας. Ούτε καν των ΗΠΑ. Δικαιοσύνη à la carte.

Το εντυπωσιακό είναι ότι προς το παρόν το ρεύμα που τον ακολουθεί δέχεται ακόμη και εθνοκαθάρσεις, όπως στη Γάζα, προκειμένου να παραμείνει στον αστερισμό του.

Βεβαίως, με βάση όσα δίδονται επισήμως στη δημοσιότητα από τις νέες αμερικανικές Αρχές, όπως ο διεθνής ρόλος της USAID φαίνεται πως κάτι πολύ σάπιο υπήρχε –και συνεχίζει να υπάρχει– στο αμερικανικό βασίλειο και ικανοποιεί τη διεθνή κοινότητα η δημόσια καταγγελία τους

Η USAID βοήθησε τις αποδομητικές προσπάθειες του Σόρος στην Κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, χρηματοδοτούσε –και κατά συνέπεια εξαγόραζε– μέσα ενημέρωσης για να προωθούν τις αντιλήψεις των ΗΠΑ στο όνομα της ανοικτής και ελεύθερης κοινωνίας, δημιουργούσε ΜΚΟ για να καταγγέλλουν μη αρεστές πολιτικές κρατών, ακόμη και να βοηθούν στην αποδόμησή τους, πλήρωνε μηχανισμούς που ελέγχουν, δήθεν, τα fake news του διαδικτύου, αλλά προέβαλαν τα δικά τους fake news, και άλλα πολλά.

Η USAID είναι ένα μόνο στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Θέλει ο Τραμπ και η ομάδα που τον περιβάλλει να εξυγιάνει ηθικά την αμερικανική πολιτική; Γίνεται εξυγίανση με πολιτική εθνοκαθάρσεων;

Ο υπουργός εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο σε δηλώσεις και συνεντεύξεις του υπογραμμίζει πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να είναι η μοναδική υπερδύναμη, και ότι αποδέχονται έναν πολυπολικό κόσμο. Είναι μια εντυπωσιακή παραδοχή. Οι ΗΠΑ εισήλθαν στο παγκόσμιο προσκήνιο, βασικά, μετά τον Β’ ΠΠ, με κύρια επιλογή την ανάσχεση της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ένας διπολικός κόσμος, τον ανταγωνισμό του οποίου κέρδισε η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Το 1989 ο κόσμος αυτός διαλύθηκε, και αναδύθηκε η Αμερική ως ο μόνος παγκόσμιος πόλος. Η διαχείριση της νίκης της υπήρξε παιδαριώδης. Τα τραγικά λάθη της κορυφώθηκαν με την περικύκλωση της Ρωσίας, και κυρίως με τον πόλεμο της Ουκρανίας. Από τον μονοπολισμό της τελευταίας τριακονταπενταετίας περνάμε, τώρα, στον πολυπολισμό τον οποίο προσπαθεί να διαχειριστεί ο Τραμπ με όρους οικονομίας. Συμπεριφέρεται ωσάν να μην του αρκούν οι πόλοι Κίνας και Ρωσίας, και ωθεί εξαναγκαστικά και την Ευρώπη να διαμορφώσει δική της υπόσταση. Θετικό για την Ευρώπη και τους λαούς της.

Η συμπεριφορά του είναι θέμα χρόνου να προκαλέσει παγκόσμιες αντιδράσεις. Οι λαοί δεν μπορούν να αποδεχτούν την αλαζονεία, την υποδούλωση, τον νεοαποικιοκρατισμό των ΗΠΑ και τον νεοϊμπεριαλισμό. Είναι ευνόητο ότι θα αντιδράσουν.

Ο Τραμπ με τις δηλώσεις και τη συμπεριφορά του δίνει το δικό του στίγμα σε ό,τι αφορά τις επιδιώξεις του. Δίνει ένα στίγμα προστατευτισμού, διάθεσης εμπορικών πολέμων, κατακτητικότητας με πιέσεις οικονομικού χαρακτήρα, αλλά όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος. Μέχρι ποίου σημείου μπορεί να γίνει αποδεκτή αυτή η πολιτική; Στο παρελθόν, επί Ψυχρού Πολέμου, προκάλεσε αντιδράσεις. Κυρίως από αριστερές οργανώσεις και κόμματα, για να υποβοηθηθεί και η Σοβιετική Ένωση, αλλά οι αντιδράσεις και το διεθνές αντιιμπεριαλιστικό ρεύμα δεν περιορίστηκαν στους αριστερούς. Ευρύτερο πολιτικό φάσμα αντιτάχθηκε στην αμερικανική πολιτική.

Το Σχέδιο Μάρσαλ είχε διαμορφωθεί από διάφορες παραδοχές, μεταξύ των οποίων η σοβαρότερη ήταν ότι η απειλή για τα Δυτικά συμφέροντα στην Ευρώπη δεν ήταν η προοπτική σοβιετικής στρατιωτικής επέμβασης, αλλά ο κίνδυνος ότι η πείνα η φτώχεια και η απελπισία θα ωθούσαν τους Ευρωπαίους να ψηφίσουν κομμουνιστές.

Γι’ αυτό αναπτύχθηκε και η Σοσιαλδημοκρατία, η οποία υποχώρησε μετά το 1989.

Σήμερα η διεθνής κοινότητα αντιδρά στην κυρίαρχη πολιτική που επέβαλαν από το 1989 πάλι οι ΗΠΑ, και κατευθύνεται σε ακροδεξιά κόμματα αναζητώντας διέξοδο στην εσφαλμένη λογική της προηγούμενης αμερικανικής παγκοσμιοποίησης.

Το παράδοξο είναι ότι ενώ ο Τραμπ μιλά για την επιστροφή στο εθνικό κράτος, το «νέο κεφάλαιο» που τον υποστηρίζει έχει άλλες επιδιώξεις. Είναι αυτό που αναζητά το «νέο κεφάλαιο» η κρυφή ατζέντα του Τραμπ, ή η σύγκρουση μαζί του επίκειται;

Το είδος της παγκοσμιοποίησης και αυτό που επιδιώκει το «νέο κεφάλαιο» είναι πολύ πιο ανησυχητικά από ό,τι προωθούσε η Ουάσινγκτον μέχρι πρότινος.

Είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι επισημάνσεις του καθηγητή Φιλοσοφίας Θεοφάνη Τάση ως προς το τι επιδιώκει η ομάδα του «νέου κεφαλαίου» που συμμετέχει και στην κυβέρνηση Τραμπ. Αξίζει να προσεχθούν.

Γράφει ο Τάσης, και με αυτά τελειώνω:

«Όταν έγραφα τη Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης (2021), δεν μπορούσα να φανταστώ ότι μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα ο Steve Bannon θα χαρακτήριζε τους υπερανθρωπιστές –με προεξέχουσα μορφή τον Elon Musk– ως τον υπαρξιακό εχθρό του ενθολαϊκισμού που εκπροσωπεί. Στη συνέντευξή του στους New York Times, ο Bannon αναφέρει ότι οι τεχνο-ολιγάρχες της Silicon Valley αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ, επειδή επιδιώκουν την αθανασία.

»Αυτό που τότε ήταν μια φιλοσοφική πρόβλεψη, σήμερα αποδεικνύεται κεντρικό πεδίο πολιτικής και πολιτισμικής σύγκρουσης. Από τη μία, έχουμε τον τεχνο-μεσσιανισμό των υπερανθρωπιστών (transhumanists), που επιδιώκουν την ανθρώπινη αναβάθμιση, και από την άλλη έναν νεοσυντηρητικό ενθολαϊκισμό που βλέπει σε αυτή τη μετάβαση μια υπαρξιακή απειλή για τον άνθρωπο.

»Ωστόσο, η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται πλέον στη σύγκρουση μεταξύ τεχνο-ουτοπιστών ολιγαρχών και λαϊκιστών, αλλά εκδηλώνεται και εντός του ίδιου του στρατοπέδου της Silicon Valley. Η πρόσφατη ρήξη μεταξύ Elon Musk και Sam Altman, με τον πρώτο να επιτίθεται σφοδρά στον δεύτερο και να προωθεί την xAI ως ανταγωνιστή της OpenAI, αναδεικνύει μια βαθύτερη διάσπαση:

• Ο Musk εκπροσωπεί έναν υπερανθρωπισμό με ελευθεριακά χαρακτηριστικά, όπου η τεχνολογία λειτουργεί ως εργαλείο ατομικής υπέρβασης και κοσμικής αποίκισης.
• Ο Altman παρά το ότι δεν αυτοπροσδιορίζεται ως τεχνικός μετανθρωπιστής, ενσαρκώνει μια πιο ριζοσπαστική τεχνο-ουτοπία, επιδιώκοντας την υπερευφυή τεχνητή νοημοσύνη και την έλευση της μοναδικότητας (singularity) στην οποία η ανθρωπότητα συγχωνεύεται με την τεχνολογία.

»Σε αυτήν τη διαμάχη, ο Ψηφιακός Ανθρωπισμός ως πρόταγμα υπεράσπισης της αυτονομίας και της ανθρωπινότητας αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Αντί να βλέπει την τεχνολογία είτε ως σωτηριολογική διέξοδο είτε ως υπαρξιακή απειλή, ο Ψηφιακός Ανθρωπισμός προτείνει μια τεχνολογία που παραμένει προσανατολισμένη στον άνθρωπο ως πολιτισμικό και ηθικό ον. Δεν πρόκειται για αντίσταση στην καινοτομία, αλλά για διεκδίκηση μιας τεχνολογίας που σέβεται την αυτονομία, τη δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

»Το 2021, όταν τοποθετούσα τη συζήτηση για την ανθρώπινη αναβάθμιση εντός του πολιτικού της πλαισίου, το ερώτημα ήταν αν οι κοινωνίες μας θα αποδεχθούν τον μετα-ανθρώπινο ορίζοντα.

»Σήμερα, βλέπουμε ότι αυτός ο ορίζοντας δεν αποτελεί απλώς θεωρητική υπόθεση, αλλά κεντρικό πεδίο σύγκρουσης των ιδεολογιών που θα διαμορφώσουν τον 21ο αιώνα.

»Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν η τεχνολογική υπέρβαση του ανθρώπινου ορίου είναι δυνατή. Είναι ποιος θα την ελέγξει, ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτήν και ποια κοινωνική και πολιτική μορφή θα της δοθεί. Γνωρίζουμε πλέον τι διακυβεύεται. Θα αρθούμε ως πολίτες και ως ανθρωπότητα στο ύψος της πρόκλησης;».

Οι πολιτικές και οι αντιθέσεις θα αρχίσουν σιγά-σιγά να βγαίνουν στην επιφάνεια. Και η ανθρωπότητα θα έρθει σε νέα διλήμματα. Θα τα θέσουν περισσότερο οι υπερανθρωπιστές, και όχι ο Τραμπ.

pontosnews.gr