Παντ. Γιαννακόπουλος: Αλαζονεία, μεγαλοϊδεατικός εγωϊσμός, έπαρση, κομπασμός ξυπασιά, οίηση υπεροψία, ‘’…ων ουκ έστιν αριθμός’’

του Παντελή Γιαννακόπουλου*

Θεσσαλονίκη, 7/7/2023

Κάθε ομοιότητα με πραγματικές  και επίκαιρες  καταστάσεις σε διαλεκτική

συνάρτηση με υπαρκτά πρόσωπα είναι απολύτως  συμπτωματική. Πρόκειται

απλώς για ‘’ασθενές’’ δοκίμιο, που δεν φιλοδοξεί να ευδοκιμήσει. (Π.Γ.)

«Άχρι πεδίλων και μέχρι σφυρών, ω βέλτιστε. Ου γαρ θέμις σοι πέραν τούτων χωρείν». Με τη φράση αυτή ο περίφημος ζωγράφος της αρχαιότητας Απελλής[1] επανέφερε στην τάξη έναν σανδαλοποιό που του ασκούσε κριτική. «Να μιλάς για πράγματα της ειδικότητας και του επιπέδου σου, δεν σου επιτρέπεται να σχολιάζεις πέρα από αυτά», τον αποπήρε. Ο αφορισμός βρίσκει ευρεία εφαρμογή και στην εποχή μας, όπου ο κάθε ημιμαθής οιηματίας και επαγγελματίας …θορυβοποιός  ταυτόχρονα, επιμένει να περάσει το δικό του μήνυμα, τις δικές του ιδέες ή αυτές της φατρίας της οποίας λειτουργεί ως ενεργούμενο, αφού  αναλαμβάνει έναντι αμοιβής ή …(πολύμορφης) πίεσης, να διασφαλίσει τα συμφέροντα, τις βλέψεις και επιδιώξεις των αφεντικών και των συνεργατών του.

Πρωτίστως επαίρεται για την γνωστική του πληρότητα, στην οποία οφείλουν να υποκλίνονται όλοι όσοι τον συγχρωτίζονται. Δευτερευόντως επιτίθεται με λεκτική σφοδρότητα, εναντίον όλων εκείνων των οποίων την ανωτερότητα φθονεί και αποστρέφεται. Είναι μισαλλόδοξος έναντι οιουδήποτε διακρίνεται σε ό,τι προάγει και πιστεύει ότι συγκρινόμενος ακόμη και με διακεκριμένες προσωπικότητες, υπερέχει επί παντός επιστητού. Στους νευρώνες του εγκεφάλου του εμφιλοχωρεί μόνον ό,τι είναι νοητικά ισχνό, άβουλο, ταπεινό.  Κι’ αυτό όχι γιατί έχει εγκλωβιστεί στον τραχύ λόγο και το  σκαιό επιχείρημα των αντιπάλων του, αλλά αποκλειστικά και μόνον  γιατί καθοδηγούμενος από τη νοσηρή του φαντασία, υποδύεται (υπεδύετο)  έναν σύγχρονο Ρομπέν των Δασών, που αναλαμβάνει (ανέλαβε) να χειραγωγήσει τον λιλιπούτιο …στρατό του, κατά τρόπο που να του διεγείρει τον φανατισμό και το ένστικτο του… ‘’φονιά’’, να του εμφυσήσει το μένος, την (μανιακή) καταστροφική βούληση, την αφύσικη και εν τέλει εκμεταλλεύσιμη αγάπη για την κοινή τους πατρίδα και την ελευθερία, προκειμένου ως μέγιστος καθοδηγητής πληθύος πλέον ομάδων  ομοίων του να χρησθεί ο αυριανός ηγεμόνας τους.

Το φαινόμενο ενδημεί στην ελληνική επικράτεια και ευδοκιμεί στους εγκεφαλικούς νευρώνες των νεοελλήνων, ενώ εξακολουθεί να καλλιεργείται στις ρούγες και τους μαχαλάδες των βελτίστων εκ των ελληνικών πόλεων, εις πείσμα των καιρών, των συνηθειών και της νεότερης πρακτικής που θέλει τους επιγενόμενους ευγενέστερους, προσεκτικότερους στους χαρακτηρισμούς τους και μακράν της αγοραίας και χύδην αντίδρασης των κατά σύστημα περιθωριακών. Η συμπεριφορά αυτού του τύπου, της αναγωγής δηλονότι των πάντων στο …μηδέν, εντάσσεται στις ακραίες, όταν οι αδόκιμοι και εν πολλοίς …αήθεις χαρακτηρισμοί απευθύνονται σε διαπρεπείς πολίτες αδιαμφισβήτητου κύρους και εμφανούς ηθικού αναστήματος. Πολύ περισσότερο όταν οι επιβλητικές αυτές προσωπικότητες έχουν κατά τεκμήριο τον πρώτο πάντα λόγο και στον ευρύ χώρο των διεπιστημονικών ενδιαφερόντων.

Στην Ελλάδα του σήμερα όμως, σεβαστοί μου αναγνώστες, φοβούμαι ότι η άγνοια, ο εγωτισμός, η έπαρση επικυριαρχούν και πρωτοστατούν στην περιγραφή του προφίλ του  συνομιλητού τους, το οποίο χαρακτηρίζουν ως απολύτως αρνητικό, όταν οι προανιχνεύσεις, προεπισκοπήσεις και διερευνητικές προεργασίες συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου. Έχω υπόψη μου πρωτοετή φοιτητή της φιλολογίας, να επιχειρεί να αποδομήσει το διεθνώς αναγνωρισμένο έργο του λαμπρού πανεπιστημιακού διδασκάλου του με κραυγές, αοριστόλογες εικασίες και σαθρά επιχειρήματα. Δήλωνε θρασύτατα ότι είναι σαφώς καλύτερος του καθηγητού του και στην παρουσίαση (διδασκαλία) και στην εις βάθος κατοχή του θέματος και στην προσέλκυση ακροατηρίου, επιμένων σθεναρώς επ’ αυτού παρά την γελιοποίηση που πολλαπλώς υπέστη, όσάκις επιχείρησε να συγκρουσθεί επί θεμάτων ουσίας  με τον σοφό διδάσκαλο, ενώπιον ακροατηρίου.

Ωσαύτως, αδυνατώ να λησμονήσω την έκπληξη έντιμου και πολλαπλώς καλλιεργημένου πολιτικού, όταν άνευ αποχρώντος λόγου εδέχθη σφοδρή λεκτική επίθεση σε πολιτική συζήτηση, που διεξήγετο σε κεντρικό βιβλιοπωλείο της πόλεώς  μας, κορυβαντιώντος επιχειρηματίου αντιπάλου κόμματος, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ αμφισβήτησε εξ ολοκλήρου το πολιτικό ήθος του ανδρός, την πολυπρόσωπη θεωρητική του κατάρτιση και τη δυνατότητα να υποστηρίξει τις εξαγγελίες του κόμματός του. «Προφανώς θέλεις να γίνεις και υπουργός ή και πρωθυπουγός, έ; Με τί προσόντα; Με τα πτυχία και τις γλώσσες που κουβάλησες από σχολεία του εξωτερικού; Εδώ δυσκολεύεσαι να μοιράσεις  ένα τσουβάλι άχυρο σε…δύο υποζύγια». Χολωμένος ο διακεκριμένος συνομιλητής του από την ανοίκεια επέλαση του άξεστου πλην μεγαλοπράγμονος  αστού έκρουσε πρύμναν, αφού η …ήττα του διαφένονταν σίγουρη και μάλιστα περισσής ευτέλειας. Έτσι, με δύο άλματα (δρασκελιές, το ορθότερο) χάθηκε στην καμπή του δρόμου, συμβουλεύοντας …πατρικά τον εαυτό του: «Άπελθε φίλε, στους αγώνες αυτού του είδους  με τέτοιους προπετείς συνανθρώπους  και τόσον αισχρή (χείριστη μάλλον) γλώσσα, σπουδαιότερος λογίζεται εκείνος που …ηττάται»‧ συγγνώμη για την παράφραση ώ Διόγενες.

Στην επόμενη εικόνα του κάδρου ανάρτησης γεγονότος το οποίο προξένησε ζωηρά εντύπωση στον συμμαθητή μου (από τη ΣΣΕ) και φίλο Αντιστράτηγο Θανάση Γαληνό, αψευδούς μάρτυρος της παρακάτω καταγραφής, στην οποία επικυριαρχεί η χλωμή και κάθιδρος  μορφή του  προορατικού και φωτισμένου λευίτη που αργότερα κατετάχθη στο αγιολόγιο της Ορθοδοξίας μας, διακονών σαφώς, κατηγορηματικώς και απεριφράστως τον Θείο Λόγο: Κάποια μέρα και καθ’ ην στιγμήν εναργώς επεξηγούσε στο κελί του το θαύμα της αναστάσεως του Χριστού μας, εδέχθη -όλως αναιτίως- λεκτικά πυρά, ήτοι λιβέλους κατά συρροή καθώς και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς από επισκέπτη συνταξιούχο αγρότη, ενώπιον ημών των παρισταμένων που παρακολουθούσαμε κατησχυμένοι και αιδημόνως το θλιβερό γεγονός της στρεφόμενης κατά ενός αγίου χλεύης. Και ειλικρινώς, ουδείς εκ της ευρυμαθούς και ευυπολήπτου ομηγύρεως  έδειξε να συμφωνεί με τον μαινόμενο (και πολυπράγμονα)  agricola και τη σκοπιμότητα της ανίερης λασπολογίας του.

Σε μια άλλη περίπτωση, νεαρός και άσημος ποδοσφαιριστής που… λακτίζει την στρογγυλή …θεά σε ομάδα της Β΄ Εθνικής, έβαλε -σε συνέντευξή του- κατά του καλύτερου παίκτου του κόσμου, του γνωστού Messi, υποστηρίζοντας χωρίς αιδώ ότι οφείλει την τεράστια καριέρα του στο star system, τα γραφεία στοιχημάτων και την τύχη. Με τη φράση: «Δεν τον ζηλεύω και δεν επιθυμώ να του μοιάσω. Δεν θέλω να πάρω τίποτε από αυτόν, μάλλον να του διδάξω, θα  επιθυμούσα, το σωστό ποδόσφαιρο. Ξύπνησαν τα σπιρτόξυλα κι’ ανάβουν μόνα τους, υποστήριζαν οι παππούδες μας προ αμνημονεύτων χρόνων. Κι΄ αυτός και οι όμοιοί του: Ronaldo, Mbappe, Benzema, Neymar, Haaland και οι πάσης φύσεως … καραγκιόζηδες είναι για να γελάς».  Έτσι διατράνωσε τα φίλαυτα πιστεύω του ο επηρμένος νέος, για τους λατρεμένους τεχνήτες-ζογκλέρ του παγκόσμιου ποδοσφαίρου.  Με τέτοια νοοτροπία δεν βλέπω να διαγράφεται ελπιδοφόρο το μέλλον του νεαρού αθλητή και μακάρι να διαψευσθώ.

Το να έχει κάποιος διαφορετική άποψη από τον συνάνθρωπό του αρκούντως τεκμηριωμένη, δεν είναι προφανώς αμάρτημα‧ εκφράζει αντιθέτως αγαθή προαίρεση αναζήτησης του καλύτερου ‘’υποκειμένου’’ στον κόσμο των υλικών και πνευματικών αγαθών.  Η συγκριτική επιμονή προς την ατεκμηρίωτη και αναπόδεικτη υπερίσχυση του μοντέλου που ευαγγελίζεται (πρεσβεύει, αν  θέλετε) ο μη εχέφρων πολίτης, δεν του δίδει το δικαίωμα της απόλυτης -λεκτικής έστω- ανατροπής των παραδεδεγμένων από την συντριπτική πλειοψηφία της υφηλίου αξιών. Η άποψη του καθενός είναι σεβαστή. Σεβαστότερος όμως εκφραστής της ορθής απόψεως είναι αυτός του ειδήμονος, του ειδικού, του δοκιμασθέντος  στον σκληρό στίβο της επιβίωσης. Είναι ο λυσιτελής εργάτης, ο αμερόληπτος εργοδότης, ο δίκαιος διοικητής, ο ακάματος και φωτισμένος  ηγέτης, ο παγκοίνως αναγνωρισμένος  ως αυθεντία στον τομέα του. Γιατί φίλτατοί μου, αν όλοι όσοι καλλιεργούν ενδιαφέρουσες προτάσεις στις γόνιμες πτυχές του εγκεφάλου τους και προτίθενται  να τις καταθέσουν αρμοδίως χάριν ης κοινής των ανθρώπων ωφέλειας ή επιδεικνύουν σημαντικές αμειβόμενες ή μη ικανότητες  προς ίδιον αλλά και προς όφελος της πατρίδας τους, κάτι περισσότερο γνωρίζουν από τις στείρες επιμονές και τους ‘’δεκάρικους’’ λόγους  των απανταχού μεροληπτούντων  υπέρ των κομιζόντων γέρατα και επί πλέον λοιδορούντων, εμπαιζόντων και καταφρονούντων τους καταφανώς υπερέχοντες σε ό,τι κομίζει παρούσα και μελλοντική υπεραξία.

Χωρίς σεβασμό στα ιερά και τα όσια της φυλής, τους θεσμούς, το έκλαμπρο ιστορικό παρελθόν και το ευπρόσωπο – ελπιδοφόρο παρόν μας, θα απωλέσουμε ό, τι  μας εμπνέει, μας ενδυναμώνει και μας αναβαθμίζει σε μαχητές του πνεύματος και νικητές-φορείς της ένθεης ζωή του ιστορικού προσώπου του Ναζωραίου. Αν η τουλάχιστον περίεργη, ύστερη διαστροφική εμμονή των απαθών και εμπαθών χειροκροτητών αλλοτρίων συμφερόντων, στην απόσυρση των λόγων και έργων διακεκριμένων προσωπικοτήτων τα οποία συλλήβδην και αυθαιρέτως χαρακτηρίζονται ως παρακμιακά, εκπτωτικά και εν τέλει καταστροφικά άρα απορριπτέα, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας, αφού θα κληθούμε να βιώσουμε το αποτέλεσμα της επιλογής τους:  την ανέχεια, την μετριότητα, την μιζέρια.

Ίσως επιβάλλεται εν τέλει να αναληφθεί μια σοβαρή προσπάθεια μακράς πνοής, από όλη την Παγκόσμια Κοινότητα, για την εκμάθηση και κατανόηση του πολιτισμένου τρόπου ανταλλαγής απόψεων, προτάσεων-θέσεων (στο τραπέζι των διαπροσωπικών συμπράξεων), συνεργασιών, συμφωνιών, με σκοπό την διευθέτηση των διαφορών, την απάλειψη εν καιρώ τω δέοντι ανισοτικών κανόνων που υφίστανται παλαιόθεν, την δημιουργία κλίματος συνεννόησης και φιλαλληλίας, προκειμένου να αποθαρρυνθούν, παραγκωνισθο0ύν και φιμωθούν οι αμαθείς, οι αναιτίως οργίλοι και εριστικοί, αλλά ταυτόχρονα και οι κακότροποι εκ των φανατικών και επίμονων. Τότε ίσως δυνηθούμε να διασώσουμε την μήτρα όλων των πατρίδων του κόσμου, την Ελλάδα μας, προτού το ‘’περιέργως αδύναμο’’ κράτος μας και μια ‘’περιέργως παρηκμασμένη ελληνική κοινωνία’’ οδηγηθούν  πολύ σύντομα να …επενδύσουν στην αυτομόληση και τον εξανδραποδισμό.

Οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι υπάρχουν, κινούνται και ζουν ανάμεσά μας συνάνθρωποι  εξαιρετικά ευφυέστεροι και αποδοτικότεροι από εμάς. Ας παραδειγματισθούμε από αυτούς. Κάποιοι τους είναι προσωπικότητες ολκής, ήρωες στην κυριολεξία, υπεράνθρωποι. Είναι σαφές ότι αδυνατούμε να τους φθάσουμε και πολύ περισσότερο να τους ξεπεράσουμε. Ας τους αποδεχθούμε ως καλύτερούς μας και ας τους σεβασθούμε. Γεννήθηκαν για να υπερέχουν και εν πολλοίς δημιουργούν για μας: εφευρίσκουν, σχεδιάζουν, ανακαλύπτουν, ερευνούν επιτυχώς και προσεύχονται για την ψυχική και σωματική ευεξία νοητική ισορροπία του πλησίον τους. Έχουν τις απαντήσεις που εμείς εναγώνια αποζητούμε, μετά τη διατύπωση των βασανιζόντων μας αποριών  και υπηρετούν με συνέπεια τις διανθρώπινες αξίες. Αν τους αναγκάσουμε να περιορισθούν στη γωνιά τους, να κλεισθούν στο κελί τους λιποτακτώντας έτσι από τους χώρους της παραγωγικής διαδικασίας-διάκρισης, εμείς θα ζημιωθούμε. Οι άλλοι, αυτοί που θα τους υποδεχθούν με αγάπη, με τρυφερότητα, με αισθήματα φιλαλληλίας και τους παραχωρήσουν ελευθερίες και… ‘’ικανό αριθμό χώρων έκθεσης των πάσης φύσεως προϊόντων της διανοίας τους ’’ για την εξελικτική χρήση τους από τους ανθρώπους, τους λαούς, πειραματιζόμενοι για το καλύτερο αύριο, αυτοί θα είναι οι αποδέκτες των χρυσίων διαρκούς και αστείρευτης απόδοσης! 

Φαντάζεσθε πού μπορεί να μας οδηγήσει η χρόνια και στείρα άρνηση θεμελιακών του ανθρώπινου πολιτισμού προφορικών και γραπτών διανοημάτων ή όπερ και το αυτό, ακρογωνιαίων πνευματικών επινοημάτων, όμοια με αυτά που λάμπρυναν ελλογίμως τον άνθρωπο, υποδεικνύοντάς του τον σχεδιασμό και την πραγμάτωση θαυμαστών έργων, από τα οποία εκπήγασε και εξακολουθεί να αναδύεται ο πλήρης θετικών συνειρμών λόγος του Ευρυπίδη[2]: «Τις χαρίεν εστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος εί»; Θα μπορούσε να μας οδηγήσει ακόμη και στην αποστροφή προς την πίστη μας, προς τα ιερά κείμενα της Χριστιανικής κοσμοθεωρίας, προς την αναστολή της ενσυνείδητης απαγόρευσης των ζωωδών επιθυμιών και κτηνωδών ενστίκτων μας και ακόμη στην βίαια άρση της ισχυούσης πολιτειακής νομολογίας, αλλά και των θεόπνευστων κανόνων της Εκκλησίας μας.

Είναι θλιβερό μηρυκάζοντες τη ζηλοφθονία, την μισαλλοδοξία και την κακότητα που γεννοβολά η έλλειψη ηθικού ενδοιασμού, να καταλήξουμε αποπροσανατολισμένοι και άβουλοι, τάλαινες σκιές  που σέρνονται ως σαυροειδή στον δύσβατο δρόμο προς την μοναδική υπήνεμη νεωδόχο, όπου όμως η επιβίβαση και ακολούθως  η μεταφορά μας στην είσοδο της Αχερουσίας ουδέποτε θα πραγματοποιηθεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

[1].Απελλής (352 π.Χ.-300 π.Χ.), σημαντικός Έλλην ζωγράφος ακμάσας κατά την πρώιμη Ελληνιστική περίοδο. Καταγόταν από την Κω ή την Έφεσο. Γεννήθηκε στην αρχαία ιωνική πόλη Κολοφώνα, βόρεια της Εφέσου.

2. 2. Ευριπίδης (485π.Χ.-406π.Χ.), υπήρξε τραγικός ποιητής και ένας από τους τρεις μεγάλους διδασκάλους του αττικούδράματοςστο αρχαίο ελληνικό θέατρο. Κατήγετο από τη Φλύα, δήμο της Κεκρωπίας (σημερ. Χαλάνδρι).

*Ανώτατος αξιωματικός ε.α.