Πίσω στις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου, οι ηγέτες Ρωσίας και Κίνας είχαν παρουσιάσει από το Πεκίνο, πριν από την έναρξη των Χειμερινών Ολυμπιακών, το κοινό τους όραμα (ένα κοινό ανακοινωθέν 5.300 λέξεων) για μια σινορωσική στρατηγική εταιρική σχέση που «δεν έχει όρια» («no limits») παρά μόνο προοπτικές ανάπτυξης.

Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ ξανασυναντήθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο σήμερα, για πρώτη φορά έπειτα από περίπου επτά μήνες, στο περιθώριο της Συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης που πραγματοποιείται στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν το διήμερο 15 – 16 Σεπτεμβρίου, με τη συμμετοχή ηγετών από περίπου 15 χώρες.

Ευκαιρίες και αγκάθια

Για τον Κινέζο ηγέτη, η σύνοδος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης είναι μια ευκαιρία εκείνος να επιδείξει την επιρροή που συνεχίζει να ασκεί η Κίνα σε μεγάλο μέρος της υφηλίου.

Αμφότεροι Πούτιν και Σι θέλουν να στείλουν τα δικά του ο καθένας μηνύματα προς την πλευρά της Δύσης, με φόντο όχι μόνο την Ουκρανία, που «καίει» τους Ρώσους, αλλά και την Ταϊβάν που «καίει» το Πεκίνο.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπογράμμισε σήμερα, απευθυνόμενος στον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, ότι η Μόσχα υποστηρίζει την πολιτική της «Μίας Κίνας» («One China policy») ενάντια στις «προκλήσεις» των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ταϊβάν, με το βλέμμα προφανώς στραμμένο στην αμφιλεγόμενη πρόσφατη επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των ΗΠΑ Νάνσι Πελόζι στο αυτοδιοικούμενο νησί της Ασίας.

Ο Ρώσος ηγέτης υποστήριξε, επίσης, ότι εκτιμά την «ισορροπημένη στάση» που έχει κρατήσει η Κίνα στο ουκρανικό.

Ωστόσο, η αναφορά του Ρώσου προέδρου σε – σχετικές με τον πόλεμο στην Ουκρανία – κινεζικές «απορίες και ανησυχίες» θα μπορούσε να ερμηνευτεί, σύμφωνα με τους Τάιμς της Νέας Υόρκης, και ως επιβεβαίωση όλων εκείνων που υποστήριζαν τους περασμένους μήνες πως το Πεκίνο δεν είδε θετικά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Υπενθυμίζεται πως τους περασμένους μήνες είχαν κυκλοφορήσει μεταξύ άλλων δημοσιεύματα που παρουσίαζαν τους Κινέζους να «εκπλήσσονται αρνητικά» από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το οποίο δεν περίμεναν καθώς η Μόσχα δεν τους είχε ενημερώσει σχετικά.

«Έκτοτε, ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας πήγε για τη Μόσχα χειρότερα από ό,τι περίμενε κανείς, με τη Ρωσία να αντιμετωπίζει ταπεινωτικές στρατιωτικές αποτυχίες, τον Πούτιν να απομονώνεται από τη Δύση και τη ρωσική οικονομία να μπαίνει στο στόχαστρο άνευ προηγουμένου κυρώσεων», όπως σημειώνει σε ανάλυσή της η Washington Post.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία, πολύ δε περισσότερο έπειτα από τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών σε Χάρκοβο και Χερσώνα.

Το Πεκίνο, από την άλλη πλευρά, συγκρούεται όλο και πιο έντονα με τις δυτικές χώρες για την Ταϊβάν και τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ.

Τι ζητά η Μόσχα; Τι δίνει το Πεκίνο;

Ο Πούτιν θέλει, συναντώντας τον Σι Τζινπίνγκ στο Ουζμπεκιστάν, να στείλει το μήνυμα ότι εξακολουθεί να παίζει μπάλα στην παγκόσμια σκηνή με «συμπαίκτες» που συμμερίζονται όχι μόνο τις αυταρχικές του απόψεις αλλά και το όραμα της δημιουργίας μιας νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων που θα έχει απαλλαχθεί από την αμερικανική κυριαρχία της μονοπολικής περιόδου.

Για τον Σι Τζινπίνγκ από την άλλη πλευρά, τα πρώτα ταξίδια που εκείνος πραγματοποιεί στο εξωτερικό (πρώτα στο Καζακστάν και έπειτα στο Ουζμπεκιστάν) έπειτα από σχεδόν τρία χρόνια πανδημίας σηματοδοτούν την επιστροφή του στη διεθνή σκηνή.

«Είναι φυσικά μια επίδειξη αμοιβαίας υποστήριξης και αλληλεγγύης, ένα μήνυμα πρωτίστως για τις ΗΠΑ και τη Δύση», δηλώνει ο Yun Sun, διευθυντής του China program του Stimson Center, με το βλέμμα στραμμένο στη συνάντηση που είχαν οι κ.κ. Πούτιν και Σι σήμερα στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν.

Ωστόσο, ο Σι είναι απίθανο να προσφέρει στον Πούτιν πιο συγκεκριμένη και απτή υποστήριξη, όπως σημειώνει στην ανάλυσή της η Washington Post και υπογραμμίζουν αναλυτές μιλώντας στους New York Times. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα (βλ. κυρώσεις) από την πλευρά της Δύσης σε μια κρίσιμη περίοδο προκλήσεων για το Πεκίνο (βλ. επιβράδυνση κινεζικής οικονομίας, κρίση ακινήτων εντός των κινεζικών συνόρων, λαϊκή δυσαρέσκεια έναντι των «zero Covid» προσεγγίσεων της κινεζικής ηγεσίας).

Η Κίνα έχει επιλέξει να διατηρήσει μια λεπτή ισορροπία απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας: Από τη μια πλευρά απευθύνει εκκλήσεις για ειρήνευση και από ην άλλη κατηγορεί το ΝΑΤΟ, χωρίς όμως να στηρίζει πρακτικά τη ρωσική εισβολή παρέχοντας οικονομική ή στρατιωτική βοήθεια.

Η Κίνα συνέχισε, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, να εξάγει αγαθά στη Ρωσία και να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Το διμερές σινορωσικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 31% τους πρώτους οκτώ μήνες του 2022 σύμφωνα με τα κινεζικά στοιχεία, ωστόσο πολλοί υποστηρίζουν πως αυτή η αύξηση έχει ωφελήσει περισσότερο την Κίνα (που αγοράζει πια ρωσική ενέργεια σε μειωμένες τιμές και αυξάνει τις εξαγωγές της στη Ρωσία) παρά τη Ρωσία.

Ο Σι σε Καζακστάν και Ουζμπεκιστάν

Μια ημέρα προτού επισκεφθεί το Ουζμπεκιστάν για να πάρει μέρος στη σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είχε επισκεφθεί το Καζακστάν, οι Αρχές του οποίου ωστόσο βρίσκονται σε κόντρα με τη Μόσχα τους περασμένους μήνες λόγω Ουκρανίας. Η – κατά κάποιους «φιλοδυτική» – στάση του Καζακστάν (που δεν έχει στηρίξει τις κινήσεις των Ρώσων κατά της Ουκρανίας, ούτε έχει αναγνωρίσει τις αυτοαποκαλούμενες «λαϊκές δημοκρατίες» των ρωσόφιλων της ανατολικής Ουκρανίας, ενώ αντιθέτως έχει συμμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό με τις δυτικές κυρώσεις) προκάλεσε ενόχληση πίσω στη Μόσχα.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, εκφράζεται και η άποψη ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να επιχειρήσει να ενισχύσει τη δική του επιρροή στην Ασία… σε βάρος της Ρωσίας, αναλαμβάνοντας ρόλο προστάτιδος δύναμης στο πλευρό χωρών όπως είναι το Καζακστάν που έχουν ρωσικές μειονότητες εντός των συνόρων τους και λόγους να φοβούνται τον ρωσικό επεκτατισμό.

Με πληροφορίες από Washington Post, New York Times, Καθημερινή