18 Ιουνίου 2025 | Πολιτική Ανασκόπηση
Sinan Ciddi | Ανώτερος Ερευνητής
Tyler Stapleton | Διευθυντής Σχέσεων με το Κογκρέσο, FDD Action
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. (GENT SHKULLAKU/AFP μέσω Getty Images)
Η Τουρκία επιδιώκει πίεση από τους μουσουλμάνους ηγέτες ώστε να παρεμποδιστεί η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ κατά του Ιράν. Αμέσως μετά τα χειρουργικά πλήγματα του Ισραήλ εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, επιστημόνων και στρατιωτικής ηγεσίας, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταδίκασε τις ενέργειες του Ισραήλ. Ακολούθησε μια φρενίτιδα τηλεφωνικής διπλωματίας με ηγέτες της περιοχής, καλώντας τους να καταδικάσουν την επίθεση.
Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τα ισραηλινά πλήγματα «πρόκληση», υποστηρίζοντας ότι το εβραϊκό κράτος «αγνόησε το διεθνές δίκαιο», ενώ την ίδια στιγμή απέφυγε κάθε αναφορά στο παράνομο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Επιπλέον, κατηγόρησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και το «δίκτυο σφαγών» του ότι «βάζουν φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή». Με αυτή τη ρητορική, ο Ερντογάν προσπαθεί να εμφανιστεί ως ο πιο έντονος επικριτής του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, φιλοδοξώντας να αναλάβει τον ρόλο που μέχρι πρότινος είχε το αποδυναμωμένο Ιράν.
Η Τουρκία κατηγορεί το Ισραήλ για αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής
Στις 13 Ιουνίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν συγκάλεσε σύσκεψη κορυφαίων αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας, ανάμεσά τους τον υπουργό Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, τον διευθυντή της ΜΙΤ Ιμπραχίμ Καλίν και τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Μετίν Γκιουράκ. Όλοι εξέφρασαν από κοινού τις θέσεις του Ερντογάν. Ο Φιντάν εξέδωσε κοινή δήλωση, κατηγορώντας το Ισραήλ ότι «αποσταθεροποιεί τον Λίβανο, εισβάλλει στη Συρία και πλέον στοχοποιεί το Ιράν». Η δήλωση καλεί το Ισραήλ να «εγκαταλείψει άμεσα αυτή τη στρατηγική αποσταθεροποίησης».
Τηλεφωνικές παρεμβάσεις του Ερντογάν
Στις 14 και 15 Ιουνίου, ο Ερντογάν επικοινώνησε τηλεφωνικά με τους ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας, του Πακιστάν, του Ιράκ, του Κουβέιτ, του Ομάν, της Συρίας, της Αιγύπτου και της Ιορδανίας, επιδιώκοντας συντονισμένη πίεση στον πρωθυπουργό Νετανιάχου για τον τερματισμό της ισραηλινής εκστρατείας κατά του Ιράν. Επικοινώνησε επίσης με τον Ιρανό πρόεδρο Μασουντ Πεζεσκιάν, εκφράζοντας τα συλλυπητήριά του για τις ανθρώπινες απώλειες και υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ επιτέθηκε στο Ιράν για να «αποπροσανατολίσει τη διεθνή κοινή γνώμη από τη γενοκτονία στη Γάζα». Ο Ερντογάν μίλησε και με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, προσφέροντας τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας για διπλωματική επίλυση της κρίσης.
Ο Ερντογάν ως ειρηνοποιός, αλλά υποστηρικτής της Χαμάς
Παρά την εικόνα που προσπαθεί να καλλιεργήσει ως ηγέτης της ειρήνης, οι εκκλήσεις του Ερντογάν για διάλογο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έρχονται σε αντίφαση με τη συνεχιζόμενη υποστήριξη της Άγκυρας προς τη Χαμάς. Παρά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου 2023, η Τουρκία εξακολουθεί να φιλοξενεί ανώτατα στελέχη της Χαμάς, προσφέροντάς τους έδαφος για στρατολόγηση, χρηματοδότηση και σχεδιασμό επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ.
Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να παραδώσουν F-35 στην Τουρκία
Η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να παρασυρθεί από τις διπλωματικές κινήσεις του Ερντογάν και να τις εκλάβει ως ειλικρινείς προσπάθειες ειρήνης. Επιπλέον, πρέπει να προειδοποιήσει αυστηρά την Άγκυρα να μην εμπλακεί στρατιωτικά κατά του Ισραήλ — είτε μόνη είτε σε συνεργασία με άλλα κράτη της περιοχής.
Παρότι η Τουρκία παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να της παραχωρούν προηγμένα οπλικά συστήματα που ενδέχεται να καταλήξουν σε εχθρικά χέρια και να διαβρώσουν την υπεροχή των ΗΠΑ στο πεδίο μάχης. Η κυβέρνηση Τραμπ είχε αποβάλει την Τουρκία από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35 το 2019 μετά την αγορά του ρωσικού συστήματος S-400. Το Κογκρέσο ενέκρινε νόμο που αποκλείει την Άγκυρα από το πρόγραμμα όσο διατηρεί τους S-400.
Από την επιστροφή της κυβέρνησης Τραμπ τον Ιανουάριο 2025, η Τουρκία εντείνει τις προσπάθειές της να παρακάμψει τη σχετική απαγόρευση μέσω αυθαίρετων ερμηνειών των νομικών διατυπώσεων. Ο Λευκός Οίκος οφείλει να αγνοήσει αυτές τις κακόβουλες προσπάθειες και να εφαρμόσει τον νόμο με ακρίβεια, όπως προβλέπει η βούληση του Κογκρέσου.
Η αγορά των S-400 προκάλεσε και την επιβολή κυρώσεων βάσει του νόμου CAATSA (Καταπολέμηση Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων), οι οποίες θα πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ όσο η Τουρκία διατηρεί στενές σχέσεις με τη ρωσική αμυντική βιομηχανία. Αν η Άγκυρα επιθυμεί να απολαύσει τα οφέλη μιας στρατηγικής συμμαχίας με τις ΗΠΑ, οφείλει να συμπεριφέρεται ανάλογα.
Ο Sinan Ciddi είναι ανώτερος ερευνητής στο Foundation for Defense of Democracies (FDD). Ο Tyler Stapleton είναι διευθυντής σχέσεων με το Κογκρέσο στο FDD Action.
Ακολουθήστε τους στο X: @SinanCiddi και @Ty_D_Stapleton
Ακολουθήστε το FDD στο @FDD
Το FDD είναι ανεξάρτητο ινστιτούτο έρευνας με έδρα την Ουάσινγκτον, με έμφαση στην εθνική ασφάλεια και εξωτερική πολιτική. Το FDD Action είναι συγγενής, μη κομματικός οργανισμός (501c4) που προωθεί πολιτικές για την υπεράσπιση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
