Π. Σαββίδης: Ο Ερντογάν απειλεί αλλά δεν θα τολμήσει

Ο αγοραίος τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται η Τουρκία, όχι μόνο απέναντι στην Ελλάδα αλλά και στις ΗΠΑ, αρχίζει και δημιουργεί κάποιον προβληματισμό ακόμη και στα πιο φιλικά προς αυτή δυτικά κέντρα.

Παρ’ όλες τις προκλήσεις, η Δύση επιμένει να θέλει να την υπολογίζει στο δικό της στρατόπεδο. Θέλει όμως η Άγκυρα να ανήκει σε αυτό;

Το πιθανότερο είναι να θέλει να κερδίζει από παντού. Και από τη Δύση και από την Ανατολή. Το αν θα τα καταφέρει είναι ένα ζητούμενο.

Προς το παρόν προκαλεί με εκφράσεις πεζοδρομίου την Ελλάδα και το λαό της,  χωρίς οι προκλήσεις της να έχουν –ή να μπορούν να λάβουν– συγκεκριμένο αντίκρισμα σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο πολέμου. Διότι σε προκλήσεις με τα γεωτρύπανά της μπορεί να προβεί.

Η Τουρκία μπορεί να κάνει όλες τις προετοιμασίες που χρειάζονται για έναν πόλεμο με την Ελλάδα, βραχυχρόνιο ή στιγμιαίο, αλλά κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι θα τον κερδίσει. Και αυτό το στοιχείο της αβεβαιότητας είναι απαγορευτικό για να τον επιχειρήσει.

Κλείνει μέτωπα, φανατίζει το λαό της και προσπαθεί ανεπιτυχώς να δημιουργήσει διεθνές κλίμα που να ευνοεί μια τέτοια επιχείρηση. Αυτό προσπάθησε να κάνει και με την παρουσία του Ερντογάν στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Αλλά η Τουρκία δεν έχει τη διεθνή νομιμοποίηση για να επιχειρήσει έναν τέτοιο πόλεμο. Το κυριότερο, δεν πρόκειται να τον κάνει χωρίς διεθνείς πλάτες. Και πλάτες δεν της προσφέρουν ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ρωσία. Μπορεί να χρειάζονται τις υπηρεσίες της, αλλά η ενίσχυσή της είναι ανεπιθύμητη και από τις δύο.

Επιπλέον είναι αδιανόητο να γίνει αποδεκτή μια εδαφική απώλεια από τον ελληνικό εθνικό κορμό. Στιγμιαίο επεισόδιο με απώλεια εδάφους οποιασδήποτε μορφής δεν νοείται.

Αν η Τουρκία ανοίξει την πόρτα του φρενοκομείου, θα παραμείνει ανοιχτή για καιρό:

• Μια επικίνδυνη περιοχή που θα περιλαμβάνει το Αιγαίο ως την Ανατολική Μεσόγειο θα καταστεί άκρως επισφαλής.
• Ο γεωγραφικός χώρος από την Ουκρανία ως τον Περσικό θα βρίσκεται σε αστάθεια και ρευστότητα.
• Η γεωπολιτική της Δύσης θα τεθεί σε κίνδυνο.
• Θα αμφισβητηθεί όλη η προσπάθειά της να διαμορφώσει τη νέα γραμμή άμυνας της Δύσης που ξεκινά από τον Βερίγγειο Πορθμό και καταλήγει στο Σουέζ.
• Καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί την επόμενη μέρα αν συνθηκολογήσει με απώλεια εδάφους, έστω και ακατοίκητου.

Γι’ αυτούς και άλλους λόγους, μια αφορμή πολεμικής αντιπαράθεσης που θα δώσει η Τουρκία θα ωθήσει τις δυτικές δυνάμεις να τελειώνουν με την ενοχλητική και προκλητική συμπεριφορά της. Οι εξελίξεις στην ίδια την Τουρκία θα είναι απρόβλεπτες.

Από τη Νέα Υόρκη καλώς απάντησε ο κ. Μητσοτάκης, διότι οι προκλήσεις από επίσημα βήματα δεν πρέπει να μένουν αναπάντητες. Αλλά η αντιμετώπιση της τουρκικής προπαγάνδας πρέπει να έχει μονιμότερο χαρακτήρα. Οι αναγνώστες θα θυμούνται πως από τις στήλες αυτές προτείναμε να αναλάβει το ρόλο αυτό ένα από τα τρία κρατικά κανάλια, με σοβαρό πρόγραμμα προβολής διεθνώς –και στην Τουρκία– της ελληνικής πολιτικής.

Η αφερεγγυότητα του Τούρκου προέδρου περιορίζει και την εμβέλεια του λόγου του, αλλά πάντα θα υπάρχουν οι πρόθυμοι να αναπαράγουν την πολιτική του.

Η συμπεριφορά του έχει ξεπεράσει τα όρια της λογικής. Από τη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Reuters, στην επίμονη ερώτηση για το αν θα συναντηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο απάντησε: «Μπορεί αυτός να είναι ο Μπάιντεν αλλά και εγώ είμαι ο Ερντογάν». Ανάλογη είναι και η προσπάθειά του να μειώσει την Ελλάδα. Το φαινόμενο ξεπερνά τις αρμοδιότητες της πολιτικής. Η μεγαλομανία του γίνεται διασκεδαστική.

Παράσταση ο Τούρκος πρόεδρος έδωσε και στο Ουζμπεκιστάν κατά τη Διάσκεψη της Συνεργασίας της Σαγκάης, ενός οικονομικού κυρίως φόρουμ που θέλει να μετατραπεί και σε αμυντικό, αλλά προς το παρόν δυσκολεύεται.

Με τη λήξη των εργασιών ο Ερντογάν εκδήλωσε την επιθυμία να γίνει μέλος· όμως του απάντησε ο Πούτιν, τονίζοντας πως αν θέλει κάτι τέτοιο θα πρέπει να βγει πρώτα από το ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία δεν θα εγκαταλείψει την Ατλαντική Συμμαχία, και το ΝΑΤΟ δεν μπορεί –ακόμα και αν το θελήσει– να τη διώξει. Αλλά στις ΗΠΑ αναπτύσσονται ήδη σενάρια αντικατάστασης της Τουρκίας σε περίπτωση που αλλάξει συμμαχικό προσανατολισμό.

Αν και δεν είναι αυτή η κύρια επιθυμία της Δύσης, τα σενάρια βρίσκονται υπό επεξεργασία.

Το ελληνοτουρκικό πρόβλημα δεν εξαντλείται στον Ερντογάν· ανάλογες είναι και οι θέσεις της τουρκικής αντιπολίτευσης. Άρα βραχυπρόθεσμα το πρόβλημα είναι και υπαρκτό και μη επιλύσιμο, σε βαθμό που πολλοί αναλυτές προβληματίζονται μήπως η απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση θα ήταν η επιθυμητή επιλογή.

Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται την περιθωριοποίησή της. Και καθώς ο Πούτιν συναντά δυσκολίες στο μέτωπο της Ουκρανίας ο Ερντογάν αρχίζει να αποστασιοποιείται από τη Μόσχα. Μάλιστα, κατά τους Νew York Times, δήλωσε πως η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει τα εδάφη που κατέλαβε, ενώ επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών θεωρεί άκυρα τα δημοψηφίσματα για την προσάρτηση των κατεχομένων ουκρανικών εδαφών.

Προς το παρόν πάντως οι εξελίξεις στην Ουκρανία μονοπωλούν το δυτικό ενδιαφέρον.

Μετά την απώλεια εδαφών που είχε καταλάβει ο ρωσικός στρατός, ο Πούτιν βρέθηκε μπροστά στο ερώτημα τι να κάνει. Οι απώλειες έδειξαν πως οι ρωσικές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τις θέσεις τους. Και η κίνηση του Ρώσου προέδρου ήταν να τις ενισχύσει με μερική επιστράτευση.

Τι σημαίνει η μερική επιστράτευση που θα φτάσει τους 300.000 άνδρες, όπως είπε ο Σοϊγκού, για τις εξελίξεις στην Ουκρανία;

Πρώτον, αν η ρωσική κινητοποίηση σταθεί δυνατή, το ρωσικό μέτωπο θα ενισχυθεί. Αρκούν όμως μόνο οι άνδρες; Οι ειδικοί λένε πως όχι. Έχει σημασία και ο εξοπλισμός. Ο ουκρανικός στρατός εξοπλίστηκε με όπλα από τη Δύση που έκαναν την ποιοτική διαφορά.

Θα πρέπει, λοιπόν, να αναμένουμε και ρωσική αντίδραση σε επίπεδο χρήσης οπλικών συστημάτων. Εκεί που υπάρχει ρωσικό συγκριτικό πλεονέκτημα είναι τα πυραυλικά συστήματα. Έτσι αναμένουμε να δούμε πώς θα αντιδράσει σε συμβατικό επίπεδο η ρωσική ηγεσία.

Το δεύτερο ερώτημα που ανησυχεί τη διεθνή κοινή γνώμη είναι το αν ο Ρώσος πρόεδρος θα δώσει εντολή χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Ο ίδιος δήλωσε πως δεν μπλοφάρει όταν απειλεί ότι θα τα χρησιμοποιήσει. Από τη μεριά τους και οι ΗΠΑ υποστήριξαν πως παίρνουν σοβαρά τη ρωσική απειλή.

Αλλά η χρήση τους σε ένα ελεγχόμενο στρατιωτικά πεδίο όχι μόνο δεν θα ωφελήσει σε τίποτε τη Ρωσία αλλά θα την βλάψει. Η παγκόσμια καταδίκη της θα είναι δεδομένη.

Πυρηνικά όπλα θα χρησιμοποιήσει η Ρωσία μόνο αν φανεί ότι θα υποστεί συντριπτική ήττα. Τέτοια ήττα προς το παρόν δεν είναι ορατή. Ούτε και πιθανή.

Το τρίτο σημείο των εξελίξεων είναι τα ρεπορτάζ που υποστηρίζουν πως πολλοί Ρώσοι αναζητούν τρόπους διαφυγής στο εξωτερικό, ώστε να αποφύγουν την επιστράτευση. Αν η είδηση αληθεύει δείχνει ότι η συμπαράσταση στον Πούτιν και η συναίνεση στον πόλεμο της Ουκρανίας εμφανίζει ρωγμές και πως το ηθικό του στρατεύματος δεν είναι υψηλό.

Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ο Πούτιν θέλει να μετατρέψει την «ειδική επιχείρηση», όπως την ονομάζει, σε αμυντικό πόλεμο. Πώς θα γίνει αυτό; Με τα δημοψηφίσματα σε Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια. Αν οι περιοχές αυτές προσαρτηθούν, κάθε επίθεση των Ουκρανών θα θεωρηθεί ως επίθεση κατά ρωσικού εδάφους, οπότε ο πόλεμος θα είναι αμυντικός.

Επιπλέον, όταν γίνει η προσάρτηση η Ρωσία θα είναι σε θέση να ενισχύσει τις δυνάμεις της με όσους κάνουν τη στρατιωτική τους θητεία, οι οποίοι επί του παρόντος δεν μπορούν να σταλούν στην πρώτη γραμμή επειδή είναι εκτός των ρωσικών συνόρων.

Σε αντίθεση με το φρόνημα του ρωσικού στρατού, το φρόνημα του ουκρανικού είναι ευλόγως ανεβασμένο λόγω των επιτυχιών. Άγνωστος Χ στον πόλεμο θεωρείται το ερώτημα μέχρι πού μπορεί να φτάσουν τα πράγματα οι Ουκρανοί. Όλα δείχνουν πως θα επιμείνουν στην απόσυρση του ρωσικού στρατού απ’ όλα τα εδάφη, μηδέ της Κριμαίας εξαιρουμένης. Αυτό σημαίνει μακροχρόνιο πόλεμο. Στον μακρύ αυτό χρόνο αποσταθεροποίησης της περιοχής πολλά μπορεί να συμβούν.

Για να καταλήξουμε με τα δικά μας: Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία παραταθεί επ’  αόριστον και ο Ερντογάν κάνει κάποια επιθετική κίνηση κατά της Ελλάδας, τότε αποσταθεροποιείται όλη η περιοχή από την Ουκρανία ως τον Περσικό, όπως σημειώσαμε και παραπάνω.

Αντέχει η Δύση μια τόσο εκτεταμένη αποσταθεροποίηση;

Σ’ αυτό το κλίμα ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε από τη Νέα Υόρκη πως η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί μπούλινγκ από κανέναν. Μπούλινγκ η Ελλάδα δέχεται καθημερινά και η κυβέρνησή επέλεξε τη σιωπή.

Ίσως σωστά. Διότι δεν είναι δυνατό να φτάσουμε σε πεζοδρομιακού τύπου αντιπαράθεση με την Τουρκία. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Από πού παίρνει τη δύναμη η Τουρκία και προβαίνει σε αυτό το καθημερινό μπούλινγκ; Γιατί δεν μας σέβεται ως χώρα και ως λαό; Η απάντηση είναι εύκολη. Διότι δείξαμε ότι την φοβόμαστε.

Καλώς δεν αντιπαρατίθεται καθημερινά η κυβέρνηση σε επίπεδο δημόσιων δηλώσεων με την Τουρκία. Κακώς δεν θέτει το ζήτημα σε διεθνή όργανα. Ακόμη και στο ΝΑΤΟ. Και ίσως κάποια στιγμή θα είναι αναγκαίο να συμπεριφερθεί όπως πρέπει στην παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας από κάποιο τουρκικό drone.

Τότε θα δούμε αν ο Ερντογάν θα συνεχίσει να προκαλεί.