Η Γερμανία έχει ξεκινήσει έρευνες σχετικά με πιθανά εγκλήματα πολέμου από Ρώσους στρατιώτες στην Ουκρανία. Αξιωματούχοι ελπίζουν σε μαρτυρίες προσφύγων. Τι προοπτικές υπάρχουν;
«Οχυρώναμε τα παράθυρά μας με τούβλα όταν ακούγαμε να πέφτουν κοντά μας οβίδες», θυμάται η Τετιάνα Κουν. Έξι μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στη Μπούτσα, οι πληγές που άφησε πίσω της δεν έχουν επουλωθεί. Η 65χρονη, που ζει πια ως πρόσφυγας στο Βερολίνο, αφηγείται με δάκρυα στα μάτια όσα χαράχτηκαν στη μνήμη της από την ρωσική κατοχή στην πόλη της, την Μπούτσα, κοντά στο Κίεβο. «Βλέπαμε παντού αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα, μηχανές, καμένα λάστιχα… μαξιλάρια γεμάτα τρύπες, κουβέρτες, παιδικά ρούχα, σακίδια και βαλίτσες… Και τα αυτοκίνητα ήταν βαμμένα κόκκινα από το αίμα».
«Πυροβολούμε, επειδή δεν ξέρουμε ποιος μπορεί να βρίσκεται μέσα σε αυτά τα αυτοκίνητα», της απάντησε ένας Ρώσος στρατιώτης, όταν τον ρώτησε τι συνέβη. Μέχρι να διαφύγει, στις 19 Μαρτίου, η Τετιάνα έγινε μάρτυρας εγκλημάτων που διέπραξαν οι Ρώσοι στρατιώτες – κάποια από αυτά έγιναν γνωστά μάλιστα παγκοσμίως χάρη στα ΜΜΕ, μετά την απελευθέρωση της Μπουτσα από τον ουκρανικό στρατό, αρχές Απριλίου.
Καταθέσεις προσφύγων παραπέμπουν σε εγκλήματα πολέμου
Η Ουκρανή Τετιάνα Κουν ζει πλέον στο Βερολίνο
Η Γιούλια Γκνόις, από το Τμήμα Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας του Πανεπιστημίου του Πότσνταμ, επισημαίνει ότι η Τετιάνα πρέπει οπωσδήποτε να καταθέσει όλα όσα είδες στους Γερμανούς αξιωματούχους. «Οι έρευνες για τα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία είναι εξονυχιστικές, ώστε να προκύψει από αυτές ένα όσο το δυνατόν πιο λεπτομερές παζλ», λέει η νομικός σε συνέντευξή της στη DW. Τον περασμένο Ιούνιο η γερμανική Βουλή ενέκρινε τροποποιήσεις στον προϋπολογισμό του υπουργείου Δικαιοσύνης, ούτως ώστε να χρηματοδοτήσει την διερεύνηση ενδεχόμενων εγκλημάτων πολέμου από το ρωσικό στρατό στην Ουκρανία. «Θα συγκεντρώσουμε και θα συστηματοποιήσουμε όλα τα στοιχεία που θα συλλέξουμε», αναφέρει σε επίσημη δήλωση το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, το οποίο συντονίζει την έρευνα. Οι εισαγγελικές αρχές έχουν ήδη λάβει εκατοντάδες καταθέσεις από Ουκρανούς πρόσφυγες, οι οποίες παραπέμπουν σε εγκλήματα πολέμου.
Το κατά πόσο βέβαια όλες αυτές οι μαρτυρίες μπορούν να θεωρηθούν „επιτυχία” είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, δεδομένου ότι υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο Ουκρανοί πρόσφυγες αυτήν τη στιγμή στη χώρα. Η Τετιάνα δεν έχει ακόμη καταθέσει στις γερμανικές αρχές. «Δεν ξέρω σε ποιον να απευθυνθώ. Και σε ποια γλώσσα να κάνω κατάθεση; Δεν μιλάω γερμανικά», λέει.
Το Υπηρεσία Καταπολέμησης της Εγκληματικότητας προσπαθεί να διώξει τους φόβους των προσφύγων μπροστά σε τέτοια εμπόδια, μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων: Οι μάρτυρες μπορούν να καταθέσουν σε οποιοδήποτε αστυνομικό τμήμα της Γερμανίας. Επίσης μπορούν να συμπληρώσουν τα σχετικά ερωτηματολόγια στα ουκρανικά, πρώτο βήμα προς μια πιο ολοκληρωμένη κατάθεση. Και εφόσον χρειάζεται, στην κατάθεση «η αστυνομία θα παρέχει υπηρεσίες διερμηνέα», τονίζει η εισαγγελία.
Η Τετιάνα Κουν είδε στη Μπούτσα Ρώσους στρατιώτες να απειλούν πολίτες με όπλα και να τους ληστεύουν. «Κάποια στιγμή ένα ρωσικό τανκ σταμάτησε μπροστά σε ένα κρεοπώλη, στο κέντρο της πόλης. Κάποιοι στρατιώτες βγήκαν έξω και άρχισαν να πυροβολούν προς πάσα κατεύθυνση, ενώ άλλοι άρχισαν να περισυλλέγουν λάφυρα. Πυροβόλησαν μάλιστα και τα γύρω παράθυρα, ώστε να μην δει κανείς τι συμβαίνει ή να μην τραβήξουν κάποιοι φωτογραφίες από τη σκηνή», υποψιάζεται.
Γερμανικές έρευνες συμβολικής σημασίας;
Στιγμιότυπο από αντιπολεμική πορεία στο Βερολίνο
Δίκες ερήμην των κατηγορουμένων δεν προβλέπονται από το νόμο στη Γερμανία. Για να καταδικαστούν οι Ρώσοι, που ευθύνονται για τις φρικαλεότητες στη Μπούτσα θα πρέπει να βρίσκονται στη Γερμανία, πράγμα μάλλον απίθανο. Έχουν λοιπόν οι έρευνες μόνο συμβολική σημασία;
«Κανονικά, σύμφωνα με τη στρατηγική, η Γερμανία δεν πρέπει να μετατραπεί σε ένα ασφαλές καταφύγιο για εγκληματίες του διεθνούς δικαίου», λέει η δικηγόρος Γιούλια Γκνόις, υπογραμμίζοντας ότι όσο περισσότερες μαρτυρίες υπάρχουν από τους Ουκρανούς πρόσφυγες, τόσο καλύτερες είναι οι προοπτικές να εξιχνιαστούν τα εγκλήματα. Ακόμη κι αν ένας ύποπτος συλληφθεί κάπου αλλού στην Ευρώπη, η Γερμανία δηλώνει πρόθυμη να διαβιβάσει τις σχετικές καταθέσεις των προσφύγων, ώστε να βοηθήσει στην καταδίκη των εγκληματιών πολέμου.
Εβγκέν Τίζε
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
