Οι Τρεις Ιεράρχες: Πρότυπα σοφίας και αρετής

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Σταύρος Αυγολούπης

Καθηγητής Αστρονομίας, Α.Π.Θ.

(Η ομιλία αυτή έγινε το 2018 στην αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ με την απόφαση των φοιτητών όλων των Χριστιανικών οργανώσεων του ΑΠΘ σε ειδική εορτή για τους τρεις Ιεράρχες και δημοσιεύτηκε στον ¨Παγχαλκιδικό Λόγο¨, Τεύχος 34, σελ. 9, 2018 )

Σε λίγες ημέρες θα εορτάσουμε μια μεγάλη επέτειο, θα εορτάσουμε τη μνήμη των Τριών Οικουμενικών Διδάσκαλων, των Τριών Μεγίστων Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος, τη μνήμη των Τριών Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας μας, του αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας Μεγάλου Βασιλείου και των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως Γρηγορίου του Θεολόγου του Ναζιανζηνού και του μελιρρύτου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Δύο πολύ σημαντικές αποφάσεις σηματοδοτούν τον κοινό εορτασμό των Τριών αυτών Μεγάλων Πατέρων της εκκλησίας μας (ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο εορτασμό του καθενός). Η πρώτη απόφαση πάρθηκε στα μέσα του 11ου μ.Χ. αιώνα επί βασιλείας Κωνσταντίνου του Μονομάχου, όταν Μητροπολίτης Ευχαϊτών ήταν ο Ιωάννης Μαυρόπους και ήταν καθαρά εκκλησιαστική απόφαση.

Τότε καθιερώθηκε ο κοινός εορτασμός των Τριών Ιεραρχών με στόχο την ανάδειξη της ευαισθησίας της εκκλησίας για την ενότητα του κόσμου, η οποία αποτελεί και ύψιστη θεολογική επιταγή.

Η δεύτερη απόφαση ξεπρόβαλε μέσα από την προσπάθεια του νεοσύστατου τότε Νεοελληνικού Κράτους για να προβάλλει την πολιτιστική ταυτότητά του.

Αυτή η απόφαση πάρθηκε το ακαδημαϊκό έτος 1843-44 από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών και πηγάζει από μια σαφή πολιτισμική παραδοχή της Παιδείας μας. Μιας Παιδείας που πρέπει να στηριχθεί σε δύο παιδευτικούς άξονες: στον ορθολογισμό και στην Ορθοδοξία.

Από τη μια μεριά, δηλαδή, να στηριχθεί στο μεγαλείο της αρχαίας ελληνικής διανόησης και από την άλλη στη σπουδή της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πίστης, όπως αυτή θεμελιώνεται στη διδασκαλία της Καινής Διαθήκης και ερμηνεύεται στα κείμενα του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Επομένως, ένας τέτοιος συνεορτασμός του πνεύματος, της γνώσης και της καλλιέργειας των αρετών όχι μόνο δεν αποτελεί μια τυχαία σύμπτωση, αλλά δεικνύει μια σχέση ταυτότητας και ιστορικής συνείδησης της χώρας μας. Πρόκειται για ένα ιδεώδες της ελληνικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για το Ελληνοχριστιανικό ιδεώδες που συνδυάζει στη Σχολική Εκπαίδευση δύο παιδευτικές αρχές: την ελληνικότητα και τη χριστιανική πίστη.

Αυτό πραγματικά επετεύχθη με την συνύπαρξη των τριών αυτών Πατέρων της εκκλησίας μας, με την σχεδόν ταυτόχρονη ανατολή των τριών αυτών Αστέρων, όπως πολύ ορθά τονίζεται στην επιστήμη της Θεολογίας, που η εμφάνισή τους στον ουράνιο θόλο θάμπωσε όλους τους σύγχρονους διανοητές.

Αυτοί είναι οι ποταμοί της σοφίας και της γνώσεως που, με τη θεία χάρη και τα χαρίσματά τους, ουρανοποίησαν τη Γη και επέτυχαν να γίνουν τα αμάραντα νικητήρια στεφάνια της Εκκλησίας μας.

Ο Μέγας Βασίλειος και ο Θεολόγος Γρηγόριος σπούδασαν στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Αντιόχεια κοντά στον γνωστό φιλόσοφο Λιβάνιο. Σπούδασαν όλες σχεδόν τις επιστήμες της εποχής τους: Νομική, Φιλοσοφία, Ρητορική, Ιατρική, Μαθηματικά, Ποίηση και Αστρονομία.

Με τη θητεία τους αυτή στα ελληνικά γράμματα δεν απαρνήθηκαν την Χριστιανική Πίστη με την οποία ταυτίστηκαν και τελικά όχι μόνο την υπερασπίστηκαν, αλλά και την στερέωσαν με το έργο τους και με την ίδια τη ζωή τους. Στη διδασκαλία τους μάλιστα τονίζουν σε υπέρτατο βαθμό την αξία της αρχαίας ελληνικής παιδείας.

Ο Μέγας Βασίλειος στο ποίημά του «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων» συνιστά και βρίσκει αναγκαία τη μελέτη των αρχαίων ελληνικών συγγραμμάτων. Προτείνει δηλαδή στους νέους να εγκύψουν στα έργα των αρχαίων Ελλήνων με τον ίδιο τρόπο που η μέλισσα ρουφά το νέκταρ των ανθέων της τριανταφυλλιάς, αποφεύγοντας τα αγκάθια της.

Ο Άγιος Γρηγόριος, ο ποιητής του Χριστιανισμού, δεν διστάζει να μιμηθεί τους αρχαίους ποιητές γράφοντας 408 φιλοσοφημένα ποιήματα, αλλά ούτε και ο Άγιος Χρυσόστομος να σπουδάσει σε βάθος τον Δημοσθένη σε τέτοιο βαθμό που ονομάσθηκε και «Δημοσθένης της Ορθοδοξίας».

Από τους Τρεις Ιεράρχες και μετά, οι εγγράμματοι Χριστιανοί φυλάττουν πλέον και διασώζουν την ελληνική παιδεία -που μεταφέρθηκε αργότερα στη Δύση για να υπάρξει η Αναγέννηση- θεωρώντας την αρχαιοελληνική παιδεία ως το «Υπόβαθρον της κατά Χριστόν φιλοσοφίας».

Οι τρεις αυτοί Μεγάλοι Πατέρες της εκκλησίας μας θέλουν τους Χριστιανούς νέους με σκέψη κριτική και αγωνιστές μέσα στην κοινωνία. Προβάλλουν την αριστοτελική φιλοκαλία ως το μέγιστο στόχο που πρέπει να επιδιώκουν οι νέοι, διότι η φιλοκαλία είναι η πεμπτουσία της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο το 1981, όταν έγινε η επίσημη ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε η έγκριτη γαλλική εφημερίδα Le Monde έγραφε με έντονα γράμματα: «Η χώρα της Φιλοκαλίας εισήλθε στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Οι ελληνοσπουδασμένοι αυτοί Ιεράρχες κατάφεραν να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στην απέχθεια προς τα δήθεν ασεβή ελληνικά γράμματα, που αισθάνονταν οι νεοφώτιστοι Χριστιανοί (διότι ας μην ξεχνάμε ότι Έλλην τότε σήμαινε ειδωλολάτρης) και στην περιφρόνηση των Ελλήνων για τους δήθεν χωρίς παιδεία Χριστιανούς.

Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση έπαιξε και η υιοθέτηση και καθιέρωση της αττικιστικής μορφής της ελληνικής γλώσσας, διότι μ’ αυτόν τον τρόπο η πρόσβαση στα αρχαία ελληνικά κείμενα έγινε ευκολότερη. Έτσι στη διδασκαλία των Μεγάλων αυτών Τριών Ιεραρχών η ορθολογική σκέψη συνδυάστηκε και συμφιλιώθηκε με την Ορθοδοξία.

Το αποτέλεσμα ήταν οι Τρεις Ιεράρχες, οι τρεις αυτοί μεγάλοι μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας, να διαγράψουν ένα δεύτερο χρυσούν αιώνα, τον αποκαλούμενο «Χρυσούν αιώνα των Πατέρων της Εκκλησίας», κατά τον οποίο δεν νικήθηκε ο ελληνισμός, αλλά σώθηκε, δημιουργώντας μια νέα μεγάλη πνευματική δύναμη, την Ορθοδοξία.

Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος σεμνύνεται για τον «χρυσούν αιώνα του Περικλή», διότι τότε έλαμψαν τα λαμπρά πνεύματα του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη. Το ιδεώδες όμως του «καλού κ’ αγαθού» πολίτη τότε επισκιαζόταν από το θεσμό της δουλείας και από την υποτίμηση των γυναικών.

Στον δεύτερο όμως τώρα «Χρυσούν αιώνα των Τριών Ιεραρχών» ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος καταγγέλλει την ανισότητα ανδρών και γυναικών: «Δεν δεχόμεθα αυτήν την νομοθεσία», έλεγε, «Άνδρες ήταν οι νομοθέτες γι’ αυτό ενομοθέτησαν κατά των γυναικών, ουκ ένι άρσεν ή θήλυ είπεν ο Κύριος», επαναλάμβανε πολύ συχνά στις ομιλίες του, και συνέχιζε: «Οι κοινωνικές ανισότητες δεν είναι θέλημα Θεού. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο ελεύθερο. Οι θρασύτεροι με τη βοήθεια του νόμου, τον οποίο και κατέστησαν όργανό τους επιβλήθηκαν στους ασθενέστερους και έτσι οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε πλούσιους και φτωχούς, ελεύθερους και δούλους».

Την ίδια περίοδο ο Ιεράρχης Χρυσόστομος, απευθυνόμενος προς τους γονείς, τονίζει ότι όταν  η ψυχή του παιδιού δεν είναι γεμάτη αρετές καθόλου δεν ωφελούν τα υλικά αγαθά: «Μάθετε το παιδί σας να είναι καλός άνθρωπος, διότι πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει ανάγκη από πολλά χρήματα και που περιβάλλεται από πολλά αγαθά, αλλά εκείνος που δεν έχει ανάγκη από τίποτε».

Οι Τρεις Ιεράρχες σε καμία περίπτωση δεν συμβιβάζονται με την υποκρισία των βολεμένων χριστιανών και αναρωτιέται ο Μέγας Βασίλειος αγανακτισμένα: «Μέχρι πότε θα κυβερνά ο πλούτος, που είναι η αιτία του πολέμου; Και μέχρι πότε θα εξοπλίζονται οι άνθρωποι μόνο και μόνο για να αποκτήσουν πλούτο;» Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα στον δήθεν πολιτισμένο κόσμο μας πληροφορούμαστε από τις αρμόδιες διεθνείς υπηρεσίες ότι με τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται κάθε χρόνο για όπλα σε διάφορες χώρες του πλανήτη μας θα μπορούσε να μειωθεί η παιδική θνησιμότητα κατά τα δύο τρίτα, εξασφαλίζοντας μάλιστα γι’ αυτά και μια στοιχειώδη μόρφωση.

Θέλω μάλιστα να τονίσω ότι και οι Τρεις Ιεράρχες έζησαν σε μια δύσκολη και ταραχώδη εποχή με πολλά εσωτερικά προβλήματα. Ο Μέγας Βασίλειος αψηφά για χάρη της πίστης του και αυτόν ακόμη τον αυτοκράτορα Ουάλη και στον έπαρχο Μόδεστο, που τον απειλεί, απαντά με το μεγαλείο της γνωστής παρρησίας του ότι ούτε η εξορία, ούτε η αρπαγή της περιουσίας του, ούτε τα μαρτύρια, ούτε και ο θάνατος τον φοβίζουν.

Ο Άγιος Γρηγόριος δεν διστάζει να εγκαταλείψει και τον Πατριαρχικό Θρόνο της Κωνσταντινούπολης για χάρη της ενότητας της εκκλησίας.

Ο Άγιος Ιωάννης πεθαίνει από την εξάντληση στην εξορία στα βάθη της Αρμενίας, διότι η ζωή του ως Πατριάρχης κυρίως στην Κωνσταντινούπολη ήταν ένας διαρκής αγώνας για την ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη και δεν δίστασε να ελέγξει δημόσια και την ίδια την αυτοκράτειρα Ευδοξία, μη ασπαζόμενος τη γλώσσα της διπλωματίας και των συμβιβασμών.

Οι Τρεις Ιεράρχες δεν συνέβαλαν μόνον αποφασιστικά στη Θεολογία μας και στην παιδεία μας, αλλά υπήρξαν και εκφραστές του πνεύματος της Ειρήνης και της Αγάπης, που θεμελίωσαν με τα έργα τους και με ολόκληρη τη ζωή τους. Για τις ιδέες τους αυτές και για την ελευθερία της σκέψης που διέθεταν πολεμήθηκαν σκληρά από αρχές και εξουσίες.

Πολύ εύστοχα ελέχθη γι’ αυτούς ότι ήταν «εύγλωττοι κατά τον λόγον, ευγλωττότεροι κατά τον βίον , ευγλωττότατοι κατά τον θάνατον».

Οι Τρεις Ιεράρχες επαινούν την ελεημοσύνη, αλλά τονίζουν ότι αυτή δεν μπορεί να είναι το άλλοθι της κοινωνικής αδικίας: «Ελεημοσύνη από αδικίες δεν γίνεται, αφού ο Θεός δεν μπορεί να γίνει συνένοχος ληστών και αρπακτών», καταγγέλει ο Μέγας Βασίλειος.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος οργάνωσε συσσίτια στα οποία τρέφονταν χιλιάδες ορφανά, χήρες και ενδεείς τόσο στην Αντιόχεια ως ιερέας, όσο και στην Κωνσταντινούπολη ως Αρχιερέας και αποκαλεί τη φιλαργυρία γάγγραινα της κοινωνίας.

Ο Μέγας Βασίλειος την τεράστια περιουσία του την μοίρασε στους φτωχούς και για την ανακούφιση των πονεμένων ίδρυσε τη «Βασιλειάδα». Η Βασιλειάδα ήταν μια μεγάλη έκταση με ορφανοτροφείο, γηροκομείο, νοσοκομείο και λεπροκομείο το οποίο διακόνησε και ο ίδιος προσωπικά, υποδεικνύοντας το ποιος είναι ο πραγματικά καλλιεργημένος Χριστιανός.

Ο τρόπος οργάνωσης της Βασιλειάδας αποτέλεσε μάλιστα πρότυπο για την οργάνωση νοσοκομείων στη Δυτική Ευρώπη πολλούς αιώνες αργότερα, όταν επιτέλους άρχισαν και εκεί να κτίζουν νοσοκομεία.

Μεγάλη κοινωνική ευαισθησία ο Μέγας Βασίλειος είχε δείξει και προς τους εργαζόμενους στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, όπως για παράδειγμα για τους «εν μετάλλοις» εργαζόμενους, υποδεικνύοντας στον έπαρχο Μόδεστο να αλλάξει τις συνθήκες εργασίας τους.

Το να αποσιωπάς σήμερα τη μέγιστη προσφορά των Τριών Ιεραρχών, η οποία αγκάλιαζε όλους τους κοινωνικούς τομείς, είναι σαν να προσπαθείς να κρύψεις τον Ήλιο με τα χέρια σου.

Το πρόβλημα της Ενωμένης Ευρώπης δεν είναι κατά κύριο λόγο πολιτικό ή οικονομικό, αλλά είναι ξεκάθαρα πνευματικό και πολιτισμικό. Το αμείλικτο δηλαδή ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι ποιον άνθρωπο και ποια κοινωνία μπορεί να παράγει η Ενωμένη Ευρώπη και τελικά ποιον πολιτισμό. Είναι βέβαια γνωστό ότι η καρδιά του πολιτισμού είναι η παιδεία ως καλλιέργεια και διάπλαση του όλου ανθρώπου, ο οποίος άνθρωπος παράγει τον πολιτισμό, σύμφωνα όμως πάντα με το περιεχόμενο της ψυχής του.

Έτσι ακριβώς προβάλλεται το πρόβλημα της παιδείας στο λόγο και στην ποιμαντική διακονία των Τριών Ιεραρχών. Η διαχρονικότητα δε αυτής της νοηματοδότησης της Παιδείας φαίνεται πολύ αργότερα και στο λόγο τού Πατροκοσμά του Αιτωλού προς τους γονείς: «Καλύτερα να αφήνετε τα παιδιά σας φτωχά και γραμματισμένα παρά πλούσια και αγράμματα».

«Η καλή παιδεία είναι ο κυβερνήτης του βίου, ενώ η κακή παιδεία είναι μια βιομηχανία που παράγει τους ψευτομορφωμένους και τους νεόπλουτους της μάθησης» έλεγε ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, ενώ, στο ίδιο πνεύμα των Τριών Ιεραρχών, ο γνωστός Παπανούτσος έλεγε: «Αλίμονο αν κάποτε στη χώρα μας τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν μορφώνουν επιστήμονες ικανούς να αντιστέκονται στα ψεύτικα είδωλα που θα ορθώνονται από τα διάφορα συμφέροντα, αλλά απλούς χρήστες των επιστημών».

Στη μικρή μας χώρα ποτέ δεν είχαμε υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, πλεόναζε όμως πάντα το εντός της κεφαλής εισόδημα των Ελλήνων σε τέτοιο βαθμό που η χώρα μας το εισόδημα αυτό το δάνεισε απλόχερα και σ’ άλλους λαούς.

Η καλή παιδεία, που μόλις αναφέραμε, σύμφωνα με τους Τρεις Ιεράρχες συνδέεται και με το πρόσωπο του διδασκάλου. Το βάρος της καλής παιδείας πέφτει στο ήθος και στο παράδειγμα του διδάσκοντος. «Ο γαρ μη ποιών και διδάσκων αναξιόπιστος εστίν εις ωφέλειαν» κατά τον Μέγα Βασίλειο και συνεχίζει ο μεγάλος Πατέρας της εκκλησίας μας: «Η διδασκαλία στην τάξη πρέπει να γίνεται ευχάριστα γιατί μόνο τότε η γνώση παραμένει μόνιμα».

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ονομάζει «τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών» το έργο του διδασκάλου, διότι οι δάσκαλοι, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους εργαζομένους που δίνουν ό,τι έχουν, «αυτοί δίνουν ό,τι είναι».

Ο καλός δάσκαλος κατά τον Άγιο Χρυσόστομο είναι «Φως» και έτσι ακριβώς μπορούμε να το εννοήσουμε και στη φιλοσοφία του Ηράκλειτου, όπου το «αείζων πυρ» ταυτίζεται με την κοσμική τάξη και η λέξη αίθουσα διδασκαλίας ίσως να προέρχεται από το ίδιο ρήμα αίθω που σημαίνει καίω και λάμπω. Άρα ο διδάσκαλος μέσα στην αίθουσα είναι φως, όπως τονίζει ο Ιερός Χρυσόστομος, και επομένως πρέπει να καίγεται για να λάμπει και να φωτίζει τις ψυχές των μαθητών του.

Κατά τον ιερό Χρυσόστομο ο καλός δάσκαλος εμπνέει, προσελκύει και πείθει, τονίζοντας ότι «η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία» και προεκτείνοντας τα λόγια του Μενάνδρου «ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος η» διακηρύσσει: «άνθρωπον γαρ εκείνον αν καλέσαιμι τον την εικόνα του Θεού διασώζοντα», παρόμοιο δηλαδή μ’ αυτό που και εμείς σήμερα λέμε αξιολογώντας τους ανθρώπους με το κριτήριο «αν έχει Θεό μέσα του». Και προχωρεί βαθύτερα: «Άνθρωπος γαρ εστί, ουχ όστις απλώς χείρας και πόδας έχει ανθρώπου, ουδ όστις εστί λογικός μόνον, αλλ’ όστις ευσέβεια και αρετή μετά παρρησίας ασκεί».

Ο Άγιος Χρυσόστομος θέλει μαθητές παιδευμένους που να έχουν σκοπό όχι μόνο το «ζην» αλλά το «ευ ζην». Ακριβώς το ίδιο αναφέρει και ο Αριστοτέλης, που το 2016 γιορτάσαμε παγκοσμίως τα 2.400 χρόνια από τη γέννησή του, τονίζοντας ότι η «πολιτική κοινωνία» υπάρχει χάριν όχι απλώς του «συζήν», αλλά χάριν του «ζην ευδαιμόνως και καλώς» και θεωρούσε την ευδαιμονία ως το «ακρότατον των πρακτών αγαθών» και την αρετή ως μοναδική προϋπόθεση για την απόκτησή της.

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος για το ίδιο θέμα επιμένει ότι «όλοι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν ο ένας για τον άλλον και όλοι για όλους». Έτσι οι Βυζαντινές πόλεις, εξαιτίας των Τριών Ιεραρχών, όπως επισημαίνει και ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, δίνουν προτεραιότητα στο κοινό της Πολιτείας έναντι του ατόμου. Μ’ αυτόν τον τρόπο, επομένως, καλλιεργείται η αρχή της συλλογικότητας και της συνύπαρξης, που είναι γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό στην «αριστοτελική φιλοσοφία» και στην «Χριστιανική Ηθική».

Σκοπός της Παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες δεν είναι η πολυμάθεια, αλλά η εν Χριστώ μόρφωση του νέου ανθρώπου, που ένας τέτοιος σκοπός, τελικά, δεν διαφέρει από τον Πλατωνικό λόγο «Επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία ου σοφία».

Σωστή παιδεία σημαίνει άσκηση των νέων στην αρετή. Η αρετή αφορά σε όλες τις δυνάμεις της ψυχής. Είναι επίτευγμα εκάστου λειτουργικού μορίου και καταξιώνεται, σύμφωνα με τον γνωστό ορισμό ως «έξις προαιρετική». Οι αρετές μαθαίνονται και καλλιεργούνται με την εξάσκηση. Ο άνθρωπος τονίζει ο Αριστοτέλης μαθαίνει τις αρετές ζώντας με τις αρετές, όπως ακριβώς για να γίνει κάποιος κάτοχος μιας τέχνης χρειάζεται η συνήθεια δια της ασκήσεως της τέχνης αυτής.

Οι Πατέρες όμως της εκκλησίας μας δεν περιορίζονται στο απλό Σωκρατικό «Γνώθι σεαυτόν», αλλά προχωρούν και στο «πρόσεχε σεαυτόν». Δηλαδή τονίζουν ότι δεν αρκεί η θεωρητική γνώση, αλλά χρειάζεται και η προσπάθεια της επαγρύπνησης για την πραγμάτωση της ηθικής.

Τελειώνοντας, τονίζω ότι η σημερινή ομιλία μου, σαν απλό και ταπεινό αντίδωρο λόγου, επικεντρώθηκε κυρίως στο ρόλο και τον σκοπό της παιδείας κατά τους Τρεις Ιεράρχες. Τελικά αυτοί οι Μεγάλοι Πατέρες της εκκλησίας μας διατύπωσαν τέτοιες παιδαγωγικές αρχές, που πρέπει να αποτελούν σήμερα τη βάση της σύγχρονης παιδαγωγικής επιστήμης.

Οι Τρεις Ιεράρχες είναι πράγματι πρότυπα αιώνια και αξεπέραστα παραδείγματα. Συνδύασαν γνήσια και δυναμικά τη Θεωρία με την Πράξη και τη σοφία των ανθρώπων με τη γνώση του Θεού. Γι’ αυτό και η εκκλησία μας τους ονόμασε Πατέρες. Ας γίνει, λοιπόν, σκοπός τού καθενός μας να μελετήσουμε το βίο τους και να μαθητεύσουμε στα αθάνατα έργα τους.

 

 

 

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα