Του Μιχάλη Ψύλου*
«Η Τουρκία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον αραβικό κόσμο» γράφει στο Twitter ο πρώην Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου ,Αμρ Μούσα. Ενα tweet που θα λέγαμε ότι συνοψίζει σήμερα τα αισθήματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των Αράβων απέναντι στην Αγκυρα και την πολιτική του προέδρου Ερντογάν. Πρώην υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, ο Αμρ Μούσα απηχεί και τις απόψεις του Καίρου σήμερα που βλέπει την Τουρκία όχι μόνο να εδραιώνει την παρουσία της και την κατοχή στη Συρία αντικαθιστώντας το συριακό νόμισμα στο Ιντλίμπ με την τουρκική λίρα,αλλά και να επεκτείνει την στρατιωτική της δράση στη Λιβύη-το μαλακό υπογάστριο της Αιγύπτου.
Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου αλ-Σίσι μίλησε για «κόκκινη γραμμή» και προειδοποίησε με πόλεμο ,αν οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις του λίβυου πρωθυπουργού αλ Σάρατζ καταλάβουν την πόλη Σύρτη ή την αεροπορική βάση Τζούφρα.
“Η Αίγυπτος δεν θέλει ούτε έναν Τούρκο να περάσει τη γραμμή προς την Ανατολική Λιβύη” δήλωσε ο Ζιάντ Ακλ επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικών και Στρατηγικών Σπουδών Αχράμ (ACPSS) στο Κάιρο, μιλώντας στους Financial Times. Οι Αραβες βλέπουν πλέον καθαρά ότι η Τουρκία υπό τον Ερντογάν αναβιωνει τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες στον αραβικό κόσμο καταλαμβάνοντας πλέον αραβικά εδάφη. «Εναν αιώνα μετά ,οι Άραβες έρχονται αντιμέτωποι με αυτό που αποκαλούσαν ‘’οθωμανική αποικιοκρατία’’ γράφει η αυστριακή Die Presse.
Ηδη η Σαουδική Αραβία πρωτοστατεί στην προσπάθεια ενάντια στην αναβίωση της Οθωμανικής εποχής, η οποία τελείωσε με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο όταν κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η κυβέρνηση του Ριάντ καταβάλει μάλιστα μια συστηματική προσπάθεια περιορισμού των τουρκικών μέσων μαζικής ενημέρωσης και της πολιτιστικής επιρροής, για παράδειγμα αντικαθιστώντας τις δημοφιλείς τουρκικές σαπουνόπερες με αραβικές παραγωγές (όχι όπως στην Ελλάδα). Στα σαουδαραβικά σχολικά βιβλία επίσης, η οθωμανική παρουσία σε μεγάλα τμήματα της Αραβικής Χερσονήσου έχει ήδη χαρακτηριστεί ως «κατοχή»,καθώς οι Σαουδάραβες αγωνίζονται να σβήσουν εντελώς την οθωμανική κληρονομιά.
Αλλωστε και ο ίδιος ο Ερντογάν πυροδοτεί συνεχώς την «ισλαμική ευαισθησία» για να ενισχήσει την εκλογική του βάση, επικαλούμενος συνεχώς τις μνήμες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
«Η Τουρκία θέλει να επιβάλει την περιφερειακή της επιρροή» γράφει η γαλλική Le Figaro. «Σε αυτό το παιχνίδι επιρροής πολλών παικτών, η Άγκυρα έχει ένα χαρτί να παίξει: Εμπλεκόμενη ήδη στρατιωτικά στη Συρία, αλλά και στο Ιράκ, όπου πρόσφατα επανέλαβε τις επιθέσεις εναντίον βάσεων Κούρδων ανταρτών, η Τουρκία βλέπει στη Λιβύη την ιδανική αφετηρία για να προωθήσει τα πιόνια της σε μια περιοχή, όπου η αμερικανική αποδέσμευση, η αποδυνάμωση των ευρωπαϊκών χωρών και η αδυναμία του ΝΑΤΟ της αφήνουν σχετικά το πεδίο ελεύθερο.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η Αγκυρα εμφανίζει μια ολοένα και πιο επιθετική στάση στη Μεσόγειο, κάνοντας γεωτρήσεις σε αμφισβητούμενα νερά, προκαλώντας μια γαλλική φρεγάτα που επιδιώκει να ελέγξει ένα από τα πλοία της, για τα οποία υπάρχει υποψία, ότι παρακάμπτει το εμπάργκο όπλων και γελάει με τις αιγυπτιακές απειλές, που θέλουν να την εμποδίσουν να κατευθυνθεί προς την Σύρτη» σημειώνει η γαλλική εφημερίδα.
Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια λοιπόν, η Λιβύη έγινε μια νέα Συρία, μια διχοτομημένη χώρα, στην οποία οι περιφερειακές δυνάμεις «ετοιμάζουν τα νύχια τους» για να διεκδικήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα και να αλλάξουν τη διεθνή ισορροπία δυνάμεων.
Στο παιγνίδι αυτό ο Ερντογάν έχει την ανοχή αν όχι την πλήρη κάλυψη του Αμερικανού ομολόγου του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πειστεί πλέον ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό περιφερειακό πιόνι στην Εγγύς Ανατολή και την Βόρεια Αφρική ενάντια στην αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας. Ο στενός συνεργάτης του Τραμπ, Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ σε τηλεδιάσκεψη που είχε πριν λίγες ημέρες με Τούρκους πολιτικούς και επιχειρηματίες το είπε πολύ καθαρά: Στη Συρία οι Αμερικανοί δεν θέλουν το Ιράν και η Ρωσία να ελέγχει τη Δαμασκό και στη Βόρεια Αφρική η Ουάσιγκτον χρειάζεται μια «εναλλακτική λύση στα κινεζικά προϊόντα και την κινεζική επιρροή»,όπως έγραψε ο Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν στην ιστοσελίδα του Yetkinreport . O Γκράχαμ προχώρησε μάλιστα ακόμη παραπέρα στοχεύοντας έμμεσα και την Ελλάδα για τις σχέσεις της με την Κίνα: «Η Τουρκία είναι άξια σύμμαχος του ΝΑΤΟ”, δήλωσε ο Γκράχαμ. Η Τουρκία και το ΝΑΤΟ μπορούν να κάνουν περισσότερα για να περιορίσουν την πόρτα της Κίνας στην Ευρώπη, θα μπορούσαν επίσης να αναγκάσουν τις άλλες χώρες του ΝΑΤΟ να λάβουν σαφή στάση ενάντια στην Κίνα». Σαφές το μήνυμα προς την Αθήνα…
Φυσικά ο Ερντογάν ως ειδικός στα οθωμανικά παζάρια δεν θέλει να βάλει όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι και θα εξακολουθήσει να διαπραγματεύεται τόσο με τη Μόσχα όσο και το Πεκίνο για να εξασφαλίζει περισσότερα πλεονεκτήματα. «Η Μόσχα θα ενθάρρυνε άλλωστε μια συμφωνία «συγκυριαρχίας» μεταξύ Τουρκίας, κυρίαρχης στη Δύση, και της Ρωσίας στο κέντρο, που θα προστατεύει την Ανατολική πλευρά, ζώνη επιρροής της Αιγύπτου, παραδοσιακού συμμάχου της» γράφει η Le Figaro.
Παζάρια κάνει ο Ερντογάν και με την Ρώμη ,όπως φάνηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών, Λουίτζι ντι Μάγιο στην Αγκυρα, οποίος έκανε λόγο για έναν «ειλικρινή διάλογο» χωρίς να κρύψει τις διαφωνίες του,αλλά «σεβόμενος τα τουρκικά κυριαρχικά δικαιώματα». Οπως είπε ο Ιταλός Υπ.Εξ “δεν είναι εύκολο να είμαστε η χώρα που μεσολαβεί μεταξύ Τουρκίας, Κύπρου και Ελλάδας για να αποκλιμακωθει η ένταση στην περιοχή”,τονίζοντας ταυτόχρονα ότι είναι “άχρηστο να μιλάμε για τη Λιβύη” χωρίς να διαμορφώνεται ολόκληρο το πλαίσιο της “διευρυμένης Μεσογείου”…
Βασικό διεθνές εμπόδιο στα σχέδια του Ερντογάν αποτελεί μέχρι στιγμής η Γαλλία με τον πρόεδρο Μακρόν να προειδοποιεί τον Ερντογάν ότι παίζει στη Λιβύη «ένα επικίνδυνο παιχνίδι». Οπως δήλωσε Γάλλος ανώτατος διπλωμάτης στη Le Figaro «η ανάμειξη της Τουρκίας είναι πιο μαζική και πιο επικίνδυνη από εκείνη της Ρωσίας. Η Άγκυρα διεξάγει πόλεμο με τη μία πλευρά εναντίον της άλλης, ενώ η Μόσχα εκμεταλλεύεται κυρίως μια ευκαιρία. Ο κίνδυνος, για εμάς, είναι άμεσος και διαρκής, είναι πολιτικός και στρατηγικός ».
Το Παρίσι βλέπει ότι η γαλλοβρετανική εισβολή το 2011 στη Λιβύη και η εξόντωση του Καντάφι δεν είχε τα αποτελέσματα που προσδοκούσε. Το πολιτικό κέρδος που θα μπορούσε να αντλήσει , ήδη έχει χαθεί στο χάος της Λιβύης που ακολούθησε. Και το χειρότερο για το Παρίσι: Ο Ερντογάν επιχειρεί να θέσει υπό τον έλεγχό του στη Σύρτη τα πλούσια πετρελαικά κοιτάσματα της Λιβύης.Ταυτόχρονα ,η Αγκυρα καθιστάμενη ως κύριος στρατιωτικός παράγοντας στη Λιβύη, φιλοδοξεί σύντομα να ελέγξει-εκτός από τη ροή προσφύγων στο Αιγαίο- και τη δεύτερη μεταναστευτική ροή της περιοχής και να διπλασιάσει την ικανότητα εκβιασμού της ΕΕ. Μόνο τυχαία δεν είναι η πρόσφατη προειδοποίηση του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών,Ζαν Ιβ Λε Ντριάν ότι η Γαλλία «δεν μπορεί να δεχτεί, ότι οι πρόσφυγες χρησιμεύουν ως μέσο πίεσης ή οργάνωσης της Τουρκίας απέναντί μας».
Το κακό για τη Γαλλία και για όσους ελπίζουν στον παράγοντα Μακρόν είναι ότι έχει μειωθεί το περιθώριο ελιγμών του Παρισιού στη Λιβύη και για άλλον έναν λόγο: Στη Λιβύη ,σύμμαχος της Τουρκίας είναι και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,που αποτελούν έναν από τους καλύτερους πελάτες της γαλλικής αμυντικής βιομηχανίας. Και όπως λέει ο Τζαλέλ Χαρκάουι ,ερευνητής στο Ινστιτούτο Clingendael στη Χάγη «σήμερα, η πολιτική της Γαλλίας στη Λιβύη εξαρτάται από τα πολύ πεισματάρικα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μιά χώρα που είναι αδιανόητο για το Παρίσι να έλθει σε αντιπαράθεση.Αποτέλεσμα; Η Γαλλία του Μακρόν σκέφτεται σήμερα ως μια μικρή δύναμη στη Μέση Ανατολή»…
*Ο Μιχάλης Ψύλος είναι δημοσιογράφος.
πηγή; εφημερίδα “Δημοκρατία”
