Ο διδάκτωρ Ιστορίας του ΑΠΘ και συγγραφέας Σταύρος Γ. Ντάγιος μιλά για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις στο διάστημα 1945-1990 – Χιλιάδες Αλβανοί πολιτικοί φυγάδες δραπέτευσαν στην Ελλάδα το διάστημα της κομμουνιστικής επιβολής.
Στους Αλβανούς πολιτικούς φυγάδες στην Ελλάδα το διάστημα της κομμουνιστικής δικτατορίας στην Αλβανία αναφέρεται ο διδάκτωρ Ιστορίας του ΑΠΘ και συγγραφέας Σταύρος Γ. Ντάγιος, στο βιβλίο του «Κυνηγώντας χίμαιρες: Αλβανοί πολιτικοί φυγάδες στην Ελλάδα 1945-1991».
Ο συγγραφέας αναφέρεται στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, αλλά και στους Αλβανούς πολιτικούς φυγάδες που δραπέτευσαν το διάστημα της κομμουνιστικής επιβολής, για τους οποίους, όπως λέει, περιβάλλει ένα «πέπλο μυστηρίου, αμνησίας, ίσως και ενοχής». Όπως εξηγεί, στο ευρύτερο ελληνικό κοινό είναι γνωστοί μόνον οι Αλβανοί οικονομικοί μετανάστες που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος, το 1991.
Αναλυτικά, η συνέντευξη του Σταύρου Γ. Ντάγιου:
Κύριε Ντάγιο, σας ευχαριστούμε που θα μας μιλήσετε για το νέο σας βιβλίο «Κυνηγώντας χίμαιρες: Αλβανοί πολιτικοί φυγάδες στην Ελλάδα 1945-1991», Literatus: Θεσσαλονίκη, 2021, αλλά και γενικότερα για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Σε πρόσφατο άρθρο μας, αναφερθήκαμε εκτενώς σε σας. Θεωρούμε ότι γνωρίζετε, όσο ελάχιστοι, τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, στο «σκοτεινό διάστημα» 1945-1990.
Ερώτηση: Μιλήστε μας λίγο για το καινούργιο σας βιβλίο. Απ’ ό,τι είδαμε, όπως και στα προηγούμενα, χρησιμοποιείτε πηγές αλβανικές, ανεξερεύνητες ως τώρα, αλλά και στοιχεία από μυστικές υπηρεσίες, όπως η CIA.
Απάντηση: Πρωτίστως, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τις κατά καιρούς αναφορές σας στην ταπεινή ιστορική έρευνά μου, που αφορά τις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Η έρευνα και η μελέτη των ελληνοαλβανικών σχέσεων εμφανίζεται υποβαθμισμένη, λόγω των πληθυσμιακών και γεωγραφικών μεγεθών της Αλβανίας, αλλά και λόγω μιας σειράς άλλων παραγόντων, που έχουν σχέση κυρίως με «προλήψεις», στερεότυπα και κατεστημένες διαχρονικές αντιλήψεις, η αποδόμηση των οποίων και η υιοθέτηση νέων πορισμάτων, απορρεόντων από την επιστημονική γνώση δεν είναι εύκολη. Οι αρχειακές συλλογές, ωστόσο, συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου και μιλούν για ενεργό ρόλο του αλβανικού παράγοντα στα ελληνικά πράγματα. Όπως τονίζω πάντα, η Αλβανία, μολονότι ανήκε στο ανατολικό συγκρότημα (1945-1991), είχε όλη την εύνοια της δυτικής διπλωματίας.
Το παρόν βιβλίο είναι το πέμπτο κατά σειρά, το οποίο αναφέρεται σε μία τελείως άγνωστη πτυχή των διμερών σχέσεων. Συγκεκριμένα, στο ευρύτερο ελληνικό κοινό είναι γνωστοί μόνον οι Αλβανοί οικονομικοί μετανάστες που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία (1991) από έρευνες και μελέτες –κυρίως κοινωνιολογικές και πολιτικές– στο πλαίσιο του ευρύτερου προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος της χώρας. Ακροθιγώς, γνωρίζουμε ελάχιστα και για τους μουσουλμάνους Αλβανούς –και τους μουσουλμάνους Τσάμηδες– που εμπλέκονται στην ανταλλαγή των πληθυσμών τη δεκαετία του ’20. Δεν γνωρίζουμε, όμως, τίποτε για τους χιλιάδες Αλβανούς πολιτικούς φυγάδες, οι οποίοι δραπέτευσαν από την Αλβανία στην Ελλάδα το διάστημα της κομμουνιστικής επιβολής (1945-1991), και τους οποίους περιβάλλει ένα πέπλο μυστηρίου, αμνησίας, ίσως και ενοχής.
Αντικείμενο, λοιπόν, του παρόντος μελετήματος είναι ακριβώς αυτοί οι αλβανοί πολιτικοί φυγάδες. Το βιβλίο πραγματεύεται τις συνθήκες δραπέτευσης και παρεπιδημίας των αλβανών πολιτικών φυγάδων στην Ελλάδα, όλο το διάστημα της ψυχροπολεμικής έντασης, παρέχει αναλυτικές στατιστικές προσεγγίσεις, βασιζόμενες σε πρωτογενές αρχειακό υλικό και σε αξιόπιστη βιβλιογραφική τεκμηρίωση και είναι καρπός πολυετούς αναδίφησης σε ευαίσθητα και απόρρητα έως τώρα αρχεία της Αλβανίας, Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Ηνωμένων Πολιτείων (CIA), Μεγάλης Βρετανίας (MI6) κ.λπ.
Ερώτηση: Το κομμουνιστικό καθεστώς Χότζα, για 40 περίπου χρόνια κυβέρνησε την Αλβανία. Πιστεύετε ότι ήταν το πλέον οπισθοδρομικό απ’ όλα τα λεγόμενα «σοσιαλιστικά» καθεστώτα;
Απάντηση: Η αλβανική κομμουνιστική εξουσία δεν παρήγε μόνον οικονομική εξαθλίωση, ιδεολογική και πολιτική καταστολή, αλλά και μια στρατιά πολιτικών φυγάδων, οι οποίοι διέφυγαν προς τις χώρες του δυτικού κόσμου· ο αριθμός τους ανέρχεται σε 13.692. Μέρος αυτών ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα. Το αλβανικό κομμουνιστικό πρότυπο –κακέκτυπο του σταλινικού απολυταρχικού καθεστώτος έως το τέλος– θα μπορούσε να συγκριθεί με το μοντέλο Τσαουσέσκου στη Ρουμανία, αλλά και πάλι στη σκληρότητα και τη βαρβαρότητα υπερέβη κάθε όριο. Κατά τρόπο ανεξήγητο, υπήρχαν, όμως, δυτικοί λόγιοι, οι οποίοι θεωρούσαν την Αλβανία χώρα «πολιτικού προσκυνήματος», παρ’ όλη την αποκρουστική πληροφόρηση που είχαν από τους δραπέτες Αλβανούς στις χώρες του δυτικού κόσμου για την καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών στο εσωτερικό της χώρας.
himara.gr
