του Rutger Bregman (*)
Δεν είναι αλήθεια ότι, κάτω από την επιφάνεια, η ανθρωπότητα είναι βαθιά εγωιστική. Το απέδειξε η πανδημία. Στην αρχή περιμέναμε επιθέσεις και λεηλασίες: είδαμε μόνο κάτι επιδρομές για χαρτί υγείας. Οι περισσότεροι άνθρωποι συμπεριφέρθηκαν καλά, εγκατέλειψαν τον τρόπο ζωής τους για να συμβάλουν στη βελτίωση της συλλογικής κατάστασης. Στις ταινίες του Χόλιγουντ, όταν γίνεται μια καταστροφή τρελαίνονται όλοι εκτός από δύο που σώζουν τον κόσμο. Εδώ συνέβη το αντίθετο. Το πρόβλημα είναι ότι τα μέσα ενημέρωσης ασχολούνται με αυτούς τους δύο που παραβιάζουν τους κανόνες και ξεχνούν τους υπόλοιπους.
Το άλλο πρόβλημα είναι ότι οι ηγέτες συμπεριφέρονται συχνά χειρότερα από τους πολίτες. Και αυτό οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην εξουσία χάνουν τη σεμνότητά τους, την ικανότητά τους να κοκκινίζουν. Συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βραζιλία. Πολύ καλύτερα είναι τα πράγματα στη βόρεια Ευρώπη, γιατί εκεί οι κοινωνίες είναι πιο ανοιχτές, χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ποικιλομορφία και ενσυναίσθηση. Γι’αυτό άλλωστε εκλέγουν συχνά γυναίκες στην εξουσία.
Στην αρχή ανήκα στους απαισιόδοξους, πίστευα ότι η κρίση θα κρατούσε πολύ, ότι τα εμβόλια θα αργούσαν. Το 2020 όμως ήταν ο θρίαμβος της επιστήμης. Βραχυπρόθεσμα, βέβαια, η κατάσταση είναι επικίνδυνη, ο ιός βρίσκεται παντού, ο κόσμος είναι κουρασμένος, η μοναξιά είναι μια δεύτερη επιδημία για τους πιο νέους και τους πιο ηλικιωμένους, κανείς δεν είναι ακόμη ασφαλής. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι προοπτικές είναι συναρπαστικές.
Οι millennials και οι διάδοχοί τους, η γενιά Ζ, αποτελούν μια εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους. Είναι πιο εγγράμματοι, ενημερωμένοι και προοδευτικοί από εκείνους που προηγήθηκαν. Πράγματα όπως η αντίθεση μεταξύ καπιταλισμού και μαρξισμού ή το τέλος της Ιστορίας δεν τους απασχολούν. Δεν είναι μανιχαϊστές, είναι ανοιχτοί σε καινούργιες ιδέες. Μια εφημερίδα των ελίτ όπως οι Financial Times έγραψε ότι η πολιτική των τελευταίων σαράντα ετών ανατρέπεται, αν δεν έχει ανατραπεί. Νεοφιλελευθερισμός, τέλος. Περισσότερη ελπίδα. Λιγότερος ατομισμός. Νέοι ηγέτες. Ακόμη κι ο Τζο Μπάιντεν είναι νέος στο μυαλό. Ευέλικτος. Καταλαβαίνει το πνεύμα της εποχής και το ακολουθεί. Στο κλίμα, το πρόγραμμά του είναι πιο ριζοσπαστικό από εκείνο του Σάντερς.
Μην κοιτάτε μόνο τους άνδρες και τις γυναίκες, κοιτάξτε τις ιδέες. Σήμερα μιλάμε λιγότερο για πράγματα όπως το έλλειμμα, η λιτότητα, οι περικοπές και περισσότερο για το κλίμα. Ακούω συντηρητικούς να λένε ότι πρέπει να επενδύσουμε για να αναπτυχθούμε. Βλέπω λοιπόν μια στροφή προς το καλύτερο. Δεν θα υποστηρίξω ποτέ βέβαια ότι η Covid-19 ήταν ο κινητήρας της αλλαγής, αντιθέτως είναι μια τραγωδία. Όμως οι κρίσεις επιταχύνουν τις καλοήθεις διαδικασίες.
Πάρτε τους καταλόγους των εργαζομένων που κρίθηκαν απαραίτητοι και εμβολιάστηκαν πρώτοι. Δεν ήταν διαχειριστές hedge funds, στελέχη επιχειρήσεων, μεγαλοδικηγόροι. Ηταν γιατροί, νοσοκόμοι, δάσκαλοι. Αυτή η αναγνώριση θα μείνει. Κάποιος που σχεδιάζει το μέλλον του θα πει: δεν είναι καλύτερα να κάνω μια δουλειά που πληρώνεται λιγότερο αλλά έχει μεγαλύτερη αναγνώριση;
(*) Ο Ρούτγκερ Μπρέγκμαν είναι ολλανδός ιστορικός και συγγραφέας
(Πηγή: συνέντευξη στη Repubblica)
