JOHN R. DENI Carnegie
Το ΝΑΤΟ πρέπει να διπλασιάσει την αποτροπή και τη συλλογική άμυνα για να σταματήσει τυχόν ρωσικές επιθέσεις στο έδαφός του. Αυτό μπορεί να σημαίνει επιστροφή σε κάποιο επίπεδο στρατολόγησης μεταξύ περισσότερων Ευρωπαίων συμμάχων.
Αργότερα αυτή την εβδομάδα, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για μια έκτακτη έκτακτη σύνοδο κορυφής, βασισμένης στις αποφάσεις των υπουργών άμυνας την περασμένη εβδομάδα και στην διαδικτυακή σύνοδο κορυφής των ηγετών που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου 2022.
Στην κορυφή της ατζέντας θα είναι η προσαρμογή της συμμαχίας στη νέα κανονικότητα της ευρωπαϊκής ασφάλειας, που χαρακτηρίζεται από μια απερίσκεπτη, επιθετική Ρωσία που προφανώς αποσκοπεί στην αποκατάσταση μιας σφαίρας επιρροής σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη.
Μέρος της προσαρμογής του ΝΑΤΟ θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν ασυμβίβαστο εκ νέου εναγκαλισμό της εδαφικής άμυνας.
Σε κάποιο βαθμό, η συμμαχία ξανααγκάλιασε την εδαφική άμυνα από το 2014, όταν η Ρωσία εισέβαλε για πρώτη φορά στην Ουκρανία και προσάρτησε παράνομα την Κριμαία.
Οι ενέργειες του Κρεμλίνου προκάλεσαν στη συνέχεια μια δραματική επανεκτίμηση των τρόπων και των μέσων της συμμαχίας. Ως αποτέλεσμα, οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν σε ολόκληρη τη συμμαχία αφού μειώθηκαν, κατά μέσο όρο, για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα. Ο εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού δόθηκε στην αρχή μέσω αυτών των δημοσιονομικών αυξήσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις οι σύμμαχοι διεύρυναν το στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό τους.
Η ετοιμότητα – ένα κατά τα άλλα απόκρυφο θέμα που αφέθηκε στους ειδικούς της αμυντικής πολιτικής – έγινε αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των προέδρων και των πρωθυπουργών καθώς το ΝΑΤΟ επέκτεινε τις ασκήσεις του και αναζωογόνησε τις δυνάμεις ταχείας επέμβασης.
Και η συμμαχία αποφάσισε να αναπτύξει τέσσερις πολυεθνικές ομάδες μάχης 1.200 ατόμων μεταξύ των τριών χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας σε μόνιμη βάση, για να βοηθήσουν στην άμυνα αυτών των χωρών και να λειτουργήσουν ως ένα είδος συρματόσχοινου σε περίπτωση επίθεσης της Ρωσίας.
Σήμερα, ωστόσο, αυτά τα μέτρα μπορεί να μην είναι αρκετά για την άμυνα ενάντια στην απρόβλεπτη στρατιωτική επίθεση του Πούτιν. Αν και ο Πούτιν είναι απίθανο να είναι «τρελός», καμία στρατηγική λογική δεν μπορεί να εξηγήσει εύλογα την οικονομικά, διπλωματικά και στρατιωτικά καταστροφική απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία και να ασκήσει βάναυση συμπεριφορά στον λαό της.
Πέρα από αυτό, η απαίτηση του Κρεμλίνου να επιστρέψει το ΝΑΤΟ στα σύνορά του του 1997 προκαλεί υπαρξιακή ανησυχία στα νεότερα μέλη της συμμαχίας στην Ανατολική Ευρώπη. Επιπλέον, η αυξημένη παρουσία των ρωσικών δυνάμεων στη Λευκορωσία ισοδυναμεί με ένα είδος ήπιας προσάρτησης της τελευταίας, ωθώντας ουσιαστικά τα σύνορα της Ρωσίας πιο δυτικά.
Για να υπερασπιστεί επαρκώς το συμμαχικό έδαφος και να ενισχύσει τη σταθερότητα στο μέλλον, η συμμαχία θα πρέπει να εξετάσει αρκετές βασικές στρατηγικές και επιχειρησιακές κινήσεις.
Μεταξύ των πρώτων από αυτές είναι ένας πιο πλήρης εναγκαλισμός της συλλογικής άμυνας ως του βασικού καθήκοντος του ΝΑΤΟ στο άμεσο μέλλον. Δεν υπάρχει πιο κατάλληλο μέσο για αυτό από τη νέα στρατηγική της συμμαχίας, η οποία βρίσκεται επί του παρόντος υπό ανάπτυξη. Αν και θα ήταν ωραίο να σκεφτεί κανείς ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αφιερώσει την ίδια προσοχή στα άλλα βασικά του καθήκοντα – τη διαχείριση κρίσεων και τη συνεργατική ασφάλεια – οι συμμαχικοί πόροι δεν είναι απεριόριστοι. Δεδομένης της κλίμακας της πρόκλησης της Ρωσίας, η ιεράρχηση της συλλογικής άμυνας έχει νόημα.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, μια προσέγγιση 360 μοιρών για την ασφάλεια της συμμαχίας —δηλαδή, ίση προσοχή στις απειλές από όλες τις κατευθύνσεις— φαίνεται εξίσου πολύ μεγάλη γέφυρα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Οι περισσότεροι από τους σημαντικότερους ευρωπαίους συμμάχους περιορίζουν ή και μειώνουν το συνολικό επίπεδο στρατιωτικής δύναμης προκειμένου να επενδύσουν σε προηγμένες στρατιωτικές δυνατότητες.
Αν και αυτή η προσπάθεια για ποιοτική, τεχνολογική βελτίωση είναι απαραίτητη, αυτό σημαίνει ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θα παρεμποδιστούν κάπως στην προσπάθεια να επιτύχουν μια πιο ισχυρή εδαφική αμυντική ικανότητα, ειδικά καθώς οι πιο προηγμένες δυνατότητές τους χρειάζονται χρόνο για να έχουν αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια.
Μόνο δίνοντας προτεραιότητα στην πολύπλευρη απειλή από τη Ρωσία —καθώς και από την Κίνα όσον αφορά τις απειλές στον κυβερνοχώρο— η συμμαχία θα μπορέσει να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις του νέου περιβάλλοντος ασφαλείας στην Ευρώπη.
Καθώς το ΝΑΤΟ δίνει προτεραιότητα στη συλλογική άμυνα απο την απειλή της Ρωσίας, θα πρέπει επίσης να κινηθεί προς μια στάση αποτροπής μέσω άρνησης σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη.
Αυτός ο τύπος αποτροπής διαφέρει από αυτό που έχει τονίσει πρωτίστως η συμμαχία τις τελευταίες δεκαετίες—δηλαδή την αποτροπή μέσω τιμωρίας. Υπό το τελευταίο, η συμμαχία αποτρέπει τη Ρωσία δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι θα απαντήσει με καταστροφικό τρόπο εάν η Ρωσία ξεκινήσει επιθετικότητα. Το ΝΑΤΟ το πετυχαίνει σταθμεύοντας τις πολυεθνικές του ομάδες μάχης στις χώρες της Βαλτικής και στην Πολωνία. Αυτές οι μονάδες είναι μικρές και δεν μπορούν να συγκρατήσουν μια μεγάλης κλίμακας ρωσική εισβολή, αλλά περιλαμβάνουν στρατεύματα από όλη τη συμμαχία, που σημαίνει ότι η Ρωσία θα αντιμετώπιζε σχεδόν όλο το ΝΑΤΟ εάν επιτεθεί στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία ή την Πολωνία.
Με την αποτροπή της άρνησης, η στάση του ΝΑΤΟ στην Ανατολή θα πρέπει να ενισχυθεί τόσο ποιοτικά—για να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες ρωσικές επιθετικές ικανότητες όπως το πυροβολικό και οι πύραυλοι του—και ποσοτικά—για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της ρωσικής απειλής. Ο στόχος θα ήταν το ΝΑΤΟ να σταματήσει και να αποκρούσει μια απόπειρα επίθεσης σε συμμαχικό έδαφος, όχι απλώς να απαντήσει σε μία εκ των υστέρων.
Αυτό ακούγεται ελκυστικό -ειδικά αν ζείτε στη Λιθουανία, για παράδειγμα, αλλά σημαίνει ότι η συμμαχία πιθανότατα θα χρειαστεί να επιστρέψει σε κάποιο βαθμό σε μεγαλύτερης κλίμακας εδαφική άμυνα μέσω των λεγόμενων «επιτόπιων δυνάμεων» (σσ δύναμη εκχωρημένη από τον Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ), η οποία, σε καιρό ειρήνης, είναι εγκατεστημένη κυρίως στην καθορισμένη ζώνη μάχης της διοίκησης του ΝΑΤΟ στην οποία έχει δεσμευτεί). Αυτό δεν σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να αντιμετωπίζει τις ρωσικές δυνάμεις στρατιώτη με στρατιώτη ή τανκ με τανκ, αλλά πιθανότατα θα σήμαινε επιστροφή σε κάποιο επίπεδο στρατολόγησης μεταξύ περισσότερων Ευρωπαίων συμμάχων, για να διατηρηθεί το κόστος σχετικά χαμηλό, ενώ παράλληλα θα παράγονται τα απαραίτητα επίπεδα δύναμης.
Η έκτακτη σύνοδος κορυφής αυτή την εβδομάδα παρέχει στη συμμαχία την ευκαιρία να βελτιώσει περαιτέρω και να ενισχύσει την απάντησή της στις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία καθώς και στη Λευκορωσία. Με το προνόμιο της αποστολής συλλογικής άμυνας, αφήνοντας τουλάχιστον προσωρινά την προσέγγισή των 360 μοιρών και διπλασιάζοντας τις εδαφικές αμυντικές δυνατότητες, το ΝΑΤΟ μπορεί να προχωρήσει πολύ διασφαλίζοντας ότι ο πόλεμος δεν θα επεκταθεί.
Ο John R. Deni είναι καθηγητής ερευνητής στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών του Στρατηγικού Κολλεγίου του Στρατού των ΗΠΑ και ανώτερος συνεργάτης στο Atlantic Council. Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι δικές του.
Το Carnegie δεν παίρνει θεσμικές θέσεις σε θέματα δημόσιας πολιτικής. Οι απόψεις που διατυπώνονται εδώ είναι του συγγραφέα ή των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Carnegie, του προσωπικού του ή των διαχειριστών του.
