του Γιώργου Θ. Πραχαλιά
Στα τέλη Ιουλίου 1821, για να αντιμετωπίσει ο Κολοκοτρώνης το πρόβλημα των νυχτερινών εφόδων τουρκικού ιππικού που διασπούσαν την πολιορκία της Τριπολιτσάς και λαφυραγωγούσαν τα γύρω χωριά, δημιούργησε μια οχυρωματική τάφρο βόρεια της πόλης, την περίφημη Γράνα, εγκάρσια στο δρόμο των Καλαβρύτων. Μέσα στη Γράνα θα τοποθετούσε ισχυρή δύναμη Ελλήνων, ενώ στα γύρω υψώματα θα τοποθετούσε ταμπούρια με μικρές ένοπλες ομάδες που θα υποστήριζαν με πυρά τη Γράνα.
Τη νύχτα της 9ης προς 10η Αυγούστου 1821, πριν προλάβουν οι Έλληνες να ολοκληρώσουν την εκσκαφή και την επάνδρωση της Γράνας, ισχυρή τουρκική δύναμη περίπου 6.000 πεζών και ιππέων βγήκε από την Τριπολιτσά για να λαφυραγωγήσει τα χωριά του κάμπου της Νεστάνης. Οι Τούρκοι βλέποντας την ημιτελή εκσκαφή θεώρησαν απλώς ότι οι Έλληνες έχουν ξεκινήσει το διαμοιρασμό των τουρκικών χωραφιών και συνέχισαν την πορεία τους.
Αφού λαφυραγώγησαν ανελέητα τα χωριά Λουκά, Νεστάνη, Σάγκα και Πικέρνι, φορτώνοντας περίπου 1.000 άλογα με τρόφιμα καθώς και μεγάλο αριθμό κοπαδιών αιγοπροβάτων, οι Τούρκοι πήραν το δρόμο της επιστροφής στην Τριπολιτσά, χωρίζοντας τη δύναμή τους σε τρία σώματα: το ένα σώμα πολιόρκησε το ταμπούρι του οπλαρχηγού Γ. Δαγρέ στη θέση Καπνίστρα (δεσπόζον ύψωμα ανατολικά της Γράνας), ενώ τα άλλα δύο σώματα συνέχισαν την πορεία τους προς Τριπολιτσά.
Μόλις όμως το πρώτο από τα δύο σώματα πέρασε ανέπαφο τη Γράνα, ο Κολοκοτρώνης άρχισε την επάνδρωση της Γράνας με ΄Ελληνες μαχητές που βρίσκονταν ακροβολισμένοι στα γύρω χωράφια, ενώ ταυτόχρονα έστειλε αγγελιοφόρο στον Υψηλάντη που βρισκόταν στο γενικό στρατόπεδο των Ελλήνων στα Τρίκορφα να πλησιάσει με στρατεύματα το τείχος της Τριπολιτσάς, ως αντιπερισπασμό για δήθεν γενική έφοδο των Ελλήνων στην πόλη.
Το πρώτο τουρκικό σώμα, μόλις απομακρύνθηκε από τη Γράνα, κατάλαβε ότι αποκόπηκε από το άλλο τουρκικό σώμα που ακολουθούσε και γύρισε για να το ενισχύσει. Το τρίτο τουρκικό σώμα που πολιορκούσε το Δαγρέ αντελήφθη τον κίνδυνο, έλυσε την πολιορκία και προσπάθησε να ενωθεί με το δεύτερο τουρκικό σώμα και να περάσει τη Γράνα. Μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο να βρεθεί κυκλωμένος και από τις δύο πλευρές της Γράνας, ο Κολοκοτρώνης διέταξε τους άνδρες του μέσα στη Γράνα να παραταχθούν πλάτη με πλάτη, για να μπορούν να βάλουν και προς τις δύο κατευθύνσεις από όπου έρχονταν οι Τούρκοι.
Εκείνη τη στιγμή όμως άρχισαν να ακούγονται κανονιοβολισμοί από τα τουρκικά πυροβόλα της Τριπολιτσάς εναντίον των δυνάμεων του Υψηλάντη από τη δυτική πλευρά της πόλης, θεωρώντας ότι πραγματοποιείται γενική έφοδος των Ελλήνων. Ο Κολοκοτρώνης που διευθύνει τη μάχη αρχίζει ήδη να πανηγυρίζει…
Οι Τούρκοι που είχαν αγκιστρωθεί από την αντίσταση των Ελλήνων στη Γράνα αρχίζουν να πανικοβάλλονται γιατί φοβούνται για τις οικογένειές τους που βρίσκονται μέσα στην Τριπολιτσά. Παρατούν τα φορτωμένα με λάφυρα ζώα και προσπαθώντας να διαβούν βίαια τη Γράνα αρχίζουν λυσσώδη μάχη εκ του συστάδην με τους Έλληνες που βρίσκονταν μέσα στο οχύρωμα. Ακολούθησε ανελέητη σφαγή, με τους Έλληνες να φωνάζουν «Αγά κράτα το κεφάλι σου» και τους Τούρκους να προσπαθούν απελπισμένα να περάσουν τη Γράνα και να φύγουν προς Τριπολιτσά, παρατώντας ακόμα και τα όπλα τους για να γλυτώσουν…
Με τη μάχη της Γράνας τελειώνουν οριστικά και αμετάκλητα οι όποιες ελπίδες των Τούρκων για τη σωτηρία της Τριπολιτσάς. Καταλαβαίνουν ότι πρέπει να αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις με τους Έλληνες για την παράδοση της πόλης.
Ο Υψηλάντης απένειμε δημόσιο έπαινο στον Κολοκοτρώνη για την ιδιοφυή οργάνωση και διεξαγωγή μάχη της Γράνας. Το κλίμα στις τάξεις των Ελλήνων είναι πανηγυρικό. Η πτώση της Τριπολιτσάς είναι πλέον σίγουρη.
Κείμενο: Γιώργος Θ. Πραχαλιάς
Φωτογραφίες: Σκαρίφημα της Γράνας και χάρτης της τοποθεσίας.
