Ekaterina Zolotova 16 Οκτωβρίου 2023
Παρά τους αβάσιμους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, η Μόσχα ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για τη διαμεσολάβηση παρά για την επιθετικότητα.
Αφού το Ισραήλ είπε ότι βρισκόταν σε πόλεμο με τη Χαμάς, αρκετές χώρες εξέφρασαν ανησυχία για την κλιμάκωση της σύγκρουσης και κάλεσαν και τις δύο πλευρές να σταματήσουν τις εχθροπραξίες. Μια από αυτές ήταν η Ρωσία – παρά το γεγονός ότι ορισμένοι αρχηγοί κρατών κατηγόρησαν τη Μόσχα ότι βοήθησε την αρχική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, λέγοντας ότι θα ήταν χρήσιμη η απόσπαση της προσοχής από την Ουκρανία. Το ίδιο το Ισραήλ έχει απορρίψει αυτούς τους ισχυρισμούς ως καθαρά συνωμοτικούς, και παρόλο που η Ρωσία θα μπορούσε να επωφεληθεί από τη σύγκρουση, θα το έκανε μόνο ως μεσολαβητής, όχι ως επιτιθέμενος.
Εξάλλου, είναι σίγουρα αλήθεια ότι ο κόσμος έχει στρέψει την προσοχή του από την Ουκρανία στο Ισραήλ, και είναι σίγουρα αλήθεια ότι η Ρωσία ικανοποιείται απο αυτό. Το Κρεμλίνο έχει ξοδέψει ανυπολόγιστους πόρους για την πολεμική του προσπάθεια και δεν έχει την πολυτέλεια να βγει χαμένο. Η απώλεια θα στερούσε από τη Μόσχα το διεθνές καθεστώς που τόσο απεγνωσμένα επιδιώκει, πολύ πιθανόν θα οδηγούσε σε εσωτερική δυσαρέσκεια και θα είχε ως αποτέλεσμα αυτό ακριβώς που η Ρωσία προσπάθησε να αποφύγει: τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορά της. Αυτά τα γεγονότα έχουν κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί αυτήν τη στιγμή για να εξαπολύσει μια άλλη επίθεση. Αλλά η ευκαιρία δεν είναι τόσο καλή όσο φαίνεται. Η Ρωσία εμπλέκεται πολύ βαθιά στην Ουκρανία και είναι προσανατολισμένη στην αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης ενόψει της έλλειψης εργατικού δυναμικού και των κυρώσεων που υπέστη, για να βοηθήσει ή να υποστηρίξει οποιαδήποτε πλευρά του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς. Και ακόμα κι αν δεν ήταν, η Ρωσία έχει συμφέρον να διατηρήσει καλές σχέσεις και με τα δύο μέρη. Όσο χειρότερος γίνεται ο πόλεμος, τόσο πιο δύσκολο είναι για τη Ρωσία να το κάνει.
Η Μόσχα κατανοεί ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει. Κατανοεί ότι η Ουκρανία δεν είναι η μόνη της οδός για την επέκταση της επιρροής της. Και κατανοεί ότι, δεδομένων των συνθηκών, πρέπει να συνεργατεί πολιτικά και οικονομικά όσο περισσότερο μπορεί με χώρες με τις οποίες έχει καλές σχέσεις.
Το Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη είναι ακριβώς τέτοια κράτη, και η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί διάλογο και με τα δύο. Στην πραγματικότητα, οι δεσμοί της Ρωσίας με τα εδάφη δεν είναι τίποτα λιγότερο από ιστορικοί. Μετά τον επαναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής του Ισραήλ προς τη Δύση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση παρείχε όπλα στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και εκπαίδευσε τους μαχητές της σε σοβιετικά στρατιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Από τότε παρέμειναν σε επαφή. Η υποστήριξή της προς τα Παλαιστινιακά Εδάφη έχει συμβάλει στο status της μεταξύ άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής, πολλές από τις οποίες έχουν αυξήσει δραματικά το εμπόριο με τη Ρωσία από την έναρξη των δυτικών κυρώσεων. Σε αυτές τις χώρες περιλαμβάνονται το Ιράν και η Αλγερία, που χρειάζονται επίσης ρωσική οικονομική στήριξη σε αυτούς τους δύσκολους οικονομικούς καιρούς. Επιπλέον, το Ισλάμ είναι η δεύτερη πιο δημοφιλής θρησκεία στη Ρωσία, με πολλούς από τους πιστούς του να βρίσκονται στον Βόρειο Καύκασο, την υποστήριξη των οποίων χρειάζεται το Κρεμλίνο για να διατηρήσει τη σταθερότητα στις νότιες περιοχές του. Τέλος, υπάρχουν περίπου 2.000 Ρώσοι πολίτες σε όλη την επίσημη επικράτεια της Παλαιστινιακής Αρχής, εκ των οποίων οι 1.200 βρίσκονται στη Λωρίδα της Γάζας. Αυτό εξηγεί γιατί ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει υποστηρίξει το παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Ακόμα κι έτσι, η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί σχέσεις με το Ισραήλ. Περίπου 80.000 Εβραίοι ζουν στη Ρωσία, και η ρωσική εβραϊκή διασπορά στο Ισραήλ είναι επίσης μεγάλη. Το Ισραήλ ήταν επίσης ένας από τους προτιμώμενους προορισμούς για τους Ρώσους που εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Το 2022, περισσότεροι από 37.000 άνθρωποι κατέφυγαν στο Ισραήλ από τη Ρωσία και το 2023, εν όψει των αυστηρότερων νόμων για τη μετανάστευση, ο αριθμός των ατόμων που εγκατέλειψαν τη Ρωσία για το Ισραήλ αυξήθηκε κατακόρυφα. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, η Ρωσία βλέπει το Ισραήλ, μια πυρηνική δύναμη, ως σταθεροποιητικό παράγοντα στη Μέση Ανατολή και εκτιμά το γεγονός ότι απείχε από το δυτικό καθεστώς κυρώσεων. Για τον πόλεμο με τη Χαμάς, ο Πούτιν είπε ότι το Ισραήλ δέχεται επίθεση άνευ προηγουμένου και έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τους πολίτες του.
Αλλά ίσως η πιο πειστική απόδειξη ότι η Ρωσία δεν εμπλέκεται στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς είναι ότι, μέχρι στιγμής, η Ρωσία δεν τον έχει χρησιμοποιήσει πραγματικά προς όφελός της. Δεν έχει αναλάβει καμία νέα επίθεση, ούτε υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο στρατός της ήταν σε επιφυλακή για να συμβεί κάτι πολύ δραματικό. Το μόνο που έχει κάνει είναι να προσπαθήσει να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής στη σύγκρουση. Εκτός από την έκκληση για κατάπαυση του πυρός, ο Πούτιν τόνισε τη σημασία των διπλωματικών προσπαθειών για την εδραίωση μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στη Μέση Ανατολή, σημειώνοντας ότι μια χερσαία επιχείρηση στη Γάζα θα οδηγούσε σε τρομερές συνέπειες και θάνατο αμάχων.
Η Ρωσία γνωρίζει ότι η Μέση Ανατολή είναι πολύ μεγαλύτερη προτεραιότητα για τις Ηνωμένες Πολιτείες από ό,τι η Ουκρανία, και ότι η Ουάσιγκτον μπορεί να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να μεσολαβήσει κάποιος άλλος, ώστε να μην παρασυρθεί ξανά σε μια ακόμη περιφερειακή σύγκρουση. Και σε αντίθεση με τη Ρωσία, οι ΗΠΑ δεν έχουν χαίρουν μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των Παλαιστινιακών Εδαφών ούτως ή άλλως. Ήδη, το Κρεμλίνο προσπαθεί να καταλάβει πώς να χρησιμοποιήσει τη θέση του για να επιλύσει τα δικά του ζητήματα και ήδη υπάρχουν φήμες για πιθανό διάλογο μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Την περασμένη εβδομάδα, μια συνάντηση εργασίας των Πέντε Πυρηνικών δυνάμεων πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη με τη συμμετοχή Ρώσων εκπροσώπων.
Για τη Ρωσία, τα οφέλη της διαμεσολάβησης είναι διπλά: Βοηθά τη Μόσχα να ξεφύγει από τη (σχετική) διεθνή της απομόνωση συνεργαζόμενη με εταίρους που διαφορετικά δεν θα έκανε, και δυνητικά βοηθά να σταματήσει η περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου ή να εμπλέξει άλλες περιφερειακές χώρες με τις οποίες η Ρωσία έχει επικερδείς οικονομικές και υλικοτεχνικές συνεργασίες.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν η Μόσχα θα έχει χρόνο να αδράξει τη στιγμή, δεδομένων όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Τα οφέλη είναι υψηλά και υπάρχει το κόστος της αδράνειας. Εάν ο πόλεμος διευρυνθεί για να συμπεριλάβει συμμάχους της Ρωσίας, θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τη Μόσχα να ισορροπήσει τις δυνάμεις της στη Μέση Ανατολή και η Ρωσία θα χάσει την ευκαιρία.
Ekaterina Zolotova
https://geopoliticalfutures.com/author/ezolotova/
Η Ekaterina Zolotova είναι αναλύτρια του Geopolitical Futures. Πριν από το Geopolitical Futures, η κα Zolotova συμμετείχε σε πολλά ερευνητικά προγράμματα αφιερωμένα σε προβλήματα και προοπτικές ένταξης της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία. Η κα Zolotova έχει πτυχίο στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις από το Ρωσικό Οικονομικό Πανεπιστήμιο Plekhanov. Επιπλέον, η κ. Zolotova μελέτησε το διεθνές εμπόριο και τις διαδικασίες διεθνούς ολοκλήρωσης. Η διατριβή της αφορούσε τα χαρακτηριστικά της οικονομικής ανάπτυξης της Βενεζουέλας. Μιλάει μητρικά Ρωσικά και άπταιστα αγγλικά.
