Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, θέλει η χώρα του να διαδραματίσει πιο σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική γεωπολιτική αρένα, καθώς η Μόσχα επεκτείνεται στην αφρικανική ήπειρο και η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ έχει εκθέσει την ευπάθεια των χριστιανικών πληθυσμών στη Μέση Ανατολή, γράφει σε άρθρο του ο Andreja Bogdanovski*.

Ο κ. Μητσοτάκης σκοπεύει να το πετύχει στέλνοντας εκατοντάδες ιερείς στη Μέση Ανατολή, την Τουρκία και την Αφρική και διπλασιάζοντας τις διπλωματικές προσπάθειες για την προστασία των χριστιανών στη Συρία .

Οι αριθμοί από μόνοι τους δεν θα κάνουν μεγάλη διαφορά μακροπρόθεσμα, ειδικά στην Αφρική, όπου η Ρωσική Εκκλησία δελεάζει τους κληρικούς με οικονομικές ανταμοιβές.

Η πολιτική διάσταση των ελληνορθόδοξων παραδόσεων

Η απόφαση στην Αθήνα είναι πολιτική που αντανακλά την αποφασιστικότητα να διαφυλαχθούν οι ελληνορθόδοξες παραδόσεις και η ταυτότητα από τις προσπάθειες ρωσικοποίησης.

Αυτές οι συγκρούσεις για κυριαρχία στις Ορθόδοξες Εκκλησίες δείχνουν μια βαθύτερη ανησυχία: την εξάρτηση ορισμένων από τα ιστορικά πατριαρχεία από τις εξωτερικές αρχές και τις πολιτικές ατζέντες των ηγετών χιλιάδες μίλια μακριά.

Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός στον Oρθόδοξο Kόσμο κυριαρχείται παραδοσιακά από δύο παίκτες – τη Μόσχα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο – και έφτασε στο πρόσφατο αποκορύφωμα το 2018-19, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος της Κωνσταντινούπολης ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις των Ουκρανών για μια ανεξάρτητη Εκκλησία απαλλαγμένη από την επιρροή της Μόσχας, δημιουργώντας την αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.

Αυτή ήταν μια κομβική εξέλιξη, γιατί ταπείνωσε τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία πάλεψε σκληρά για να κρατήσει την Ουκρανική Ορθοδοξία υπό τον έλεγχό της.

Αυτό το γεγονός και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επαναπροσδιορίζουν τη δυναμική εξουσίας στην εκκλησιαστική πολιτική και επεκτείνουν το γεωγραφικό εύρος του ανταγωνισμού τους για επιρροή.

Σημειώθηκε αξιοσημείωτη άνοδος στη δέσμευση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στα κράτη της Βαλτικής, ενώ η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία συνεχίζει να υπονομεύει το Ανατολικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, που κατείχε ο ελληνικής καταγωγής Θεόδωρος Β’, στην Αφρική. Την ίδια στιγμή, η Ρωσική Εκκλησία εδραιώνει την επιρροή της στα Βαλκάνια.

ΤΩΡΑ, η Ελλάδα αποφάσισε να παρέμβει και να πολεμήσει τον επεκτατισμό της Μόσχας υπερασπίζοντας τα ιστορικά και αρχαία πατριαρχεία με τη διάθεση επιπλέον κεφαλαίων για περισσότερες θέσεις κληρικών στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (Τουρκία), το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας (Αίγυπτος), το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ( Ισραήλ), και την Ιερά Μονή Σινά (Αίγυπτος).

600 έμμισθες θέσεις κληρικών

Τον Νοέμβριο, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε 600 έμμισθες θέσεις κληρικών σε αυτά τα ιστορικά κέντρα του Χριστιανισμού.

Η Αθήνα, χτυπημένη από οικονομικές δυσκολίες, αγωνίστηκε να αφιερώσει επαρκείς πόρους στη διπλωματία της που σχετίζεται με την Εκκλησία. Εξαιτίας αυτού, τα αρχαία πατριαρχεία υπέφεραν παραδοσιακά χρόνια υποχρηματοδότηση και έγιναν πιο εκτεθειμένα σε ξένη επιρροή.

Ωστόσο, η ανακοίνωση των Ελλήνων αξιωματούχων έρχεται με μια επιφύλαξη.

Η είδηση ​​δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα διοριστούν 600 νέοι κληρικοί, καθώς αναφέρεται και σε τρέχουσες θέσεις κληρικών που έχουν καταληφθεί, αλλά στην πράξη δεν έχουν μισθούς, συνταξιοδοτικά δικαιώματα ή εισφορές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για μεγάλο χρονικό διάστημα.

 Η Μόσχα έχει ήδη περίπου 250 ιερείς που καλύπτουν 300 τοπικές κοινότητες σε περισσότερες από 30 αφρικανικές χώρες — σημαντικός αριθμός, αν σκεφτεί κανείς ότι η ρωσική εξαρχία στην Αφρική ιδρύθηκε μόλις πριν από τρία χρόνια.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, αυτό ήταν άμεση συνέπεια της αναγνώρισης της ουκρανικής αυτοκεφαλίας από την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας το 2019, η οποία συνέπεσε με το αυξημένο ενδιαφέρον του Προέδρου Πούτιν για συναλλαγές με Αφρικανούς ηγέτες.

Παρά τις πολυάριθμες κανονικές αποφάσεις που ελήφθησαν κατά των Ρώσων ορθοδόξων εκπροσώπων στην Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της επανειλημμένης απομάκρυνσης των Ρώσων εξαρχών που έστειλε η Μόσχα, αυτό δεν είχε καμία επιρροή στον Πατριάρχη Κύριλλο, ο οποίος συνεχίζει να εκμεταλλεύεται το αντιδυτικό αίσθημα.

Η ρωσική οικονομική ενίσχυση των κληρικών

Η Ρωσική Εκκλησία στοχεύει σε κληρικούς από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας προσφέροντας καλύτερες υλικές συνθήκες.

Οι ελληνικές εφημερίδες αναφέρουν ότι η Μόσχα παρέχει μηνιαία επιδότηση έως και 1000 $ ΗΠΑ και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διπλωματικά προνόμια, σε σύγκριση με τις μηνιαίες αποδοχές των 200 $ για τον κλήρο της Αλεξάνδρειας.

Το κατά πόσο η ανακοίνωση της Ελλάδας θα αμβλύνει τα χρόνια προβλήματα των αρχαίων πατριαρχείων είναι αβέβαιο.

Αλλά, πιο επί της ουσίας, δείχνει ότι η Ελλάδα έχει λάβει τη στρατηγική απόφαση να ενισχύσει το παιχνίδι της στον ορθόδοξο κόσμο και, τους τελευταίους δύο μήνες, απέδειξε ότι θα δώσει την παρουσία της.

Η Ελλάδα επέδειξε επίσης ηγετική θέση στη Συρία, η οποία, υπό τον Πρόεδρο Άσαντ, βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη ρωσική υποστήριξη.

Καθώς ο Πρόεδρος Πούτιν ήταν απασχολημένος με την Ουκρανία, χωρίς να διαθέτει πόρους για τη Συρία, αυτό δημιούργησε ένα κενό, το οποίο έγινε επίσης αισθητό στη θρησκευτική σφαίρα.

Ο κ. Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που συνάντησε τον Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη Ι’, αμέσως μετά την κατάκτηση της Δαμασκού από τους αντάρτες της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ και κράτησε συνεχείς γραμμές επικοινωνίας ανοιχτές με το Πατριαρχείο καθώς η ομάδα των ανταρτών προχωρούσε.

 

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ