Η Γαλλία έχει πυρηνική ομπρέλα. Θα μπορούσαν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της να χωρέσουν κάτω από αυτήν;

Οπότε τελικά ο Σαρλ ντε Γκωλ είχε δίκιο.

Ως πρόεδρος της Γαλλίας τη δεκαετία του 1960, ήταν αυτός που ξεκίνησε την πολιτική της γαλλικής στρατηγικής ανεξαρτησίας.

Φυσικά, είπε, οι Αμερικανοί ήταν περισσότερο φίλοι μας παρά οι Ρώσοι. Αλλά και οι ΗΠΑ είχαν συμφέροντα. Και μια μέρα τα συμφέροντά τους θα συγκρούονταν με τα δικά μας.

Στον κόσμο του σήμερα, οι προειδοποιήσεις του δεν φάνηκαν ποτέ πιο διορατικές.

Από την αρχή της αποσύνδεσης των υπερδυνάμεων, ο Ντε Γκωλ επινόησε την έννοια του κυρίαρχου πυρηνικού αποτρεπτικού μηχανισμού της Γαλλίας – η ύπαρξη του οποίου βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο των συζητήσεων για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι μόνες δύο χώρες στην ευρωπαϊκή ήπειρο που διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Επί του παρόντος, η Γαλλία έχει μόλις 300 πυρηνικές κεφαλές, οι οποίες μπορούν να εκτοξευθούν από αεροσκάφη που εδρεύουν στη Γαλλία ή από υποβρύχια.

Το ΗΒ έχει περίπου 250. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι το γαλλικό οπλοστάσιο είναι κυρίαρχο –δηλαδή αναπτύχθηκε εξ ολοκλήρου από τη Γαλλία– ενώ το ΗΒ βασίζεται στην τεχνική συμβολή των ΗΠΑ.

Την Τετάρτη, ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε την ιδέα ότι η αποτρεπτική δύναμη της Γαλλίας (force de frappe) θα μπορούσε – σε αυτή την εξαιρετικά αβέβαιη νέα εποχή – να συνδεθεί με την άμυνα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Η πρότασή του προκάλεσε οργή από πολιτικούς της σκληρής δεξιάς και αριστεράς, οι οποίοι λένε ότι η Γαλλία σκέφτεται να «μοιραστεί» το πυρηνικό της οπλοστάσιο.

Αυτό –σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους αλλά και εμπειρογνώμονες στον τομέα της άμυνας– αποτελεί παραποίηση του επιχειρήματος. Τίποτα δεν είναι για να «μοιράζεται».

Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Σεμπαστιέν Λεκόρνου, το πυρηνικό αποτρεπτικό «είναι γαλλικό και θα παραμείνει γαλλικό – από τη σύλληψή του έως την παραγωγή του έως τη λειτουργία του, με απόφαση του προέδρου».

Αυτό που συζητείται δεν είναι άλλα δάχτυλα στο πυρηνικό κουμπί. Είναι αν η πυρηνική προστασία της Γαλλίας μπορεί να επεκταθεί ρητά για να συμπεριλάβει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Μέχρι τώρα το γαλλικό πυρηνικό δόγμα είχε οικοδομηθεί γύρω από την απειλή μιας μαζικής πυρηνικής απάντησης εάν ο πρόεδρος πίστευε ότι διακυβεύονταν τα «ζωτικά συμφέροντα» της Γαλλίας.

Τα όρια αυτών των «ζωτικών συμφερόντων» έμειναν πάντα σκόπιμα ασαφή – η ασάφεια και η αξιοπιστία είναι τα δύο συνθήματα της πυρηνικής αποτροπής.

Στην πραγματικότητα, οι Γάλλοι πρόεδροι που επιστρέφουν στον ίδιο τον Ντε Γκωλ υπαινίχθηκαν όλοι ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί de facto να βρίσκονται ήδη κάτω από την ομπρέλα.

Το 1964 ο Ντε Γκωλ είπε ότι η Γαλλία θα θεωρούσε τον εαυτό της απειλούμενο εάν, για παράδειγμα, η ΕΣΣΔ επιτεθεί στη Γερμανία.

Έτσι, κατά έναν τρόπο, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στον Μακρόν που να υποδηλώνει μια ευρωπαϊκή διάσταση στην αποτροπή της Γαλλίας.

Το νέο, σύμφωνα με αμυντικούς αναλυτές, είναι ότι για πρώτη φορά το ζητούν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Στο παρελθόν, όταν η Γαλλία έπαιρνε πρωτοβουλίες [σχετικά με την επέκταση της πυρηνικής προστασίας], άλλες χώρες ήταν απρόθυμες να απαντήσουν», λέει ο Pierre Haroche του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λιλ.

«Δεν ήθελαν να στείλουν το μήνυμα ότι δεν είχαν απόλυτη πίστη στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ».

«Αλλά ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει τη συζήτηση», λέει ο κ. Laroche. «Δεν είναι ότι οι Αμερικανοί μιλούν για την κατάργηση του πυρηνικού αποτρεπτικού τους συστήματος – ας είμαστε ξεκάθαροι, αυτό δεν φαίνεται να είναι στο τραπέζι αυτή τη στιγμή».

“Αλλά η αξιοπιστία της αμερικανικής πυρηνικής αποτροπής δεν είναι αυτή που ήταν. Αυτό άνοιξε τη συζήτηση και οδήγησε τους Γερμανούς να δουν πιο ευνοϊκά την ιδέα να μπουν κάτω από μια γαλλική ή/και βρετανική ομπρέλα.”

Τον περασμένο μήνα, ο πιθανός επόμενος Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέπληξε τους εταίρους της χώρας λέγοντας ότι ίσως είναι η στιγμή για συζήτηση με το Παρίσι και το Λονδίνο για το θέμα.

Το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα γαλλικό ή γαλλο-βρετανικό ευρωπαϊκό πυρηνικό αποτρεπτικό σύστημα δεν είναι ακόμα σαφές.

Σύμφωνα με τον κ. Haroche, μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση γαλλικών πυρηνικών αεροπλάνων σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία ή η Πολωνία. Η απόφαση να πατήσει τη σκανδάλη θα εξακολουθούσε να εξαρτάται αποκλειστικά από τον Γάλλο πρόεδρο, αλλά η παρουσία τους θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα.

Εναλλακτικά, τα γαλλικά βομβαρδιστικά θα μπορούσαν να περιπολούν στα ευρωπαϊκά σύνορα, με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τακτικά στα γαλλικά σύνορα σήμερα. Ή θα μπορούσαν να αναπτυχθούν αεροδρόμια σε άλλες χώρες στις οποίες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν γρήγορα γαλλικά βομβαρδιστικά σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Οι αριθμοί είναι ένα θέμα. Αρκούν 300 γαλλικές κεφαλές ενάντια στις χιλιάδες της Ρωσίας; Ίσως όχι – αλλά σε μια συμμαχία με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι 300 γίνονται 550. Επίσης (για να επαναλάβω το σημείο) το αμερικανικό πυρηνικό αποτρεπτικό σύστημα είναι ακόμα στη θεωρία. Υπάρχουν αμερικανικές πυρηνικές βόμβες στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία.

Ένα άλλο ερώτημα είναι εάν πρέπει να αναδιατυπωθεί το γαλλικό πυρηνικό δόγμα, ώστε να δηλωθεί με σαφήνεια ότι τα «ζωτικά συμφέροντα» καλύπτουν και τους ευρωπαίους συμμάχους.

Κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχει ανάγκη, γιατί η στρατηγική ασάφεια που υπάρχει ήδη είναι μέρος του ίδιου του αποτρεπτικού παράγοντα.

Όμως ο κ. Haroche λέει ότι υπάρχει μια πολιτική διάσταση για να δηλωθεί πιο ξεκάθαρα ότι η Γαλλία θα χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό της για να υπερασπιστεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

“Εάν οι ΗΠΑ είναι λιγότερο παρούσες, τότε οι ευρωπαϊκές χώρες θα εξαρτώνται πολύ περισσότερο η μία από την άλλη. Ο στρατηγικός μας κόσμος γίνεται πιο οριζόντιος”, λέει.

“Σε αυτόν τον νέο κόσμο είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση μεταξύ μας. Για να δείξει η Γαλλία ότι είναι έτοιμη να αναλάβει ρίσκο για να στηρίξει τους άλλους – αυτό βοηθά στη δημιουργία ενός σταθερού μετώπου.”

bbc.com