Θα μου πείτε, τι θέλεις και μπλέκεις με θέματα που δεν είναι στα άμεσα ενδιαφέροντά σου και ανοίγεις μέτωπα; Αν σκεφτόμουν έτσι δεν θα γινόμουν δημοσιογράφος.
Προς το τέλος, λόγω μεταδόσεων της διαδικτυακής τηλεόρασης Anixneuseis web tv, είδα τον αγώνα Ολυμπιακός- ΠΑΟΚ. Και εγώ ΠΑΟΚ είμαι και χάρηκα που η ομάδα πήρε, έστω, το κύπελλο. Αλλά επιτρέψτε μου δύο τρία σχόλια αφού επισημάνω πως είμαι συνδρομητής σε ένα κανάλι από το οποίο βλέπω τους καλούς ευρωπαϊκούς αγώνες. Όχι, όλους, αλλά τους καλούς. Άρα, έχω μέτρο σύγκρισης.
Στις επισημάνσεις τώρα.
1.-Ένα από τα βιβλία που διάβασα στην φοιτητική μου νεότητα και με προβλημάτισαν ήταν οι “Θέσεις” του Λουί Αλτουσέρ. Σε μια καλή έκδοση του Θεμέλιο. Για να μην σας κουράζω, στο βιβλίο αυτό ο Αλτουσέρ μιλούσε, μεταξύ άλλων, για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους. Και κατέτασσε σ αυτούς και τον αθλητισμό. Πριν τον Αλτουσέρ σχετική μνεία περί ιδεολογικών μηχανισμών έκανε και ο Γκράμσι αλλά σε μια επέκταση του προβληματισμού συνέβαλε και ο Αλτουσέρ.
Ο Αλτουσέρ βλέπει το θέμα της επίδρασης των Ιδεολογικών Μηχανισμών αρνητικά διότι ως κομμουνιστής και λίγο λενινιστής, ήθελε να ανατρέψει το αστικό κράτος. Η αποδόμηση των μηχανισμών του και η απόκτηση ιδεολογικής ηγεμονίας από τον πολιτικό φορέα που υπηρετούσε, θα συνέβαλαν στην υπονόμευσή του.
Μετά από αρκετά χρόνια περιπλανήσεων δεν έχω την ίδια αντίληψή με τους αριστερούς. Έστω τους γιαλαντζί. Μηχανισμοί εκτόνωσης όπως το ποδόσφαιρο χρειάζονται. Ο άνθρωπος πρέπει να αναπαράγεται ψυχολογικά και η παρακολούθηση ενός αγώνα ποδοσφαίρου συμβάλει σ αυτήν την αναπαραγωγή.
Οι αριστεροί θα έλεγαν πως η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια δεν πρέπει να εκτονώνεται στα γήπεδα αλλά σε αγώνα κατά του αστικού κράτους. Εγώ προτιμώ το αστικό κράτος από τις αριστερές εκδοχές που βιώσαμε άμεσα (Συριζα) ή έμμεσα (σοσιαλιστικά καθεστώτα ως το 1989).
Θα μου πείτε, τι σχέση έχει όλο αυτό με την αρχή του θέματος. Έχει με την σημείωση 2.
2.-Η σημείωση 2 λέει πως από όλους τους ορισμούς που διάβασα για τον πολιτισμό, εκείνος που μου άρεσε περισσότερο είναι ο ορισμός του Φρόιντ. Πολιτισμός είναι η καταπίεση των ενστίκτων. Και, χθες, στο γήπεδο είδαμε μια απελευθέρωση των ενστίκτων πέραν του “παν μέτρον άριστον”.
3.-Είδαμε εικόνες στα όρια του παραληρήματος. Και οι εικόνες αυτές διαμορφώνουν νεανικές και παιδικές συνειδήσεις.
4.-Αλλά, είδαμε και κάτι χειρότερο. τους ποδοσφαιριστές της ομάδας που έχασε να φεύγουν από το γήπεδο με τρόπο προσβλητικό, λες και τους έσφαξε κάποιος τον πατέρα ή τη μητέρα. Ούτε ένας συμβολισμός πως από έναν αγώνα κάποιος κερδίζει, κατά τεκμήριον ο καλύτερος, άρα να προσπαθούμε, έστω και αν η τύχη παίζει αρκετές φορές καταλυτικό ρόλο. Αλλά και η τύχη δεν είναι στοιχείο της ζωής μας;
5.-Το να περιπέσει σε τέτοια λύπη μια ομάδα που στερείται τίτλων και έφθασε μια φορά στο τέλος μιας προσπάθειας την οποία δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ίσως να δικαιολογούσε τη συμπεριφορά. Το να πέφτουν σε τέτοια λύπη και να συμπεριφέρονται με τον τρόπο αυτό ποδοσφαιριστές και παράγοντες ομάδας που κάθε χρόνο έχει τις πρώτες επιτυχίες στη χώρα και φέτος κατέκτησε και το πρωτάθλημα είναι πέραν κάθε λογικής.
6.-Η συμπεριφορά και των παικτών και κυρίως των παραγόντων δείχνει μια νοοτροπία. Την νοοτροπία του φαταουλισμού. Τα θέλω όλα δικά μου ακόμη και αν κάποιος άλλος, στιγμιαία έστω, έδειξε να είναι καλύτερος ή τον ευνόησε η τύχη. Αυτή είναι μια καταδικαστέα κουλτούρα και συμπεριφορά ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά δημόσιες εκδηλώσεις.
7.-Το θέμα γίνεται τραγικότερο αν σκεφθεί κανείς πως οι ίδιοι ποδοσφαιριστές (οι περισσότεροι είναι ξένοι) σε άλλο περιβάλλον και πρωτάθλημα και σε άλλη χώρα (π.χ. Βρετανία) θα είχαν άλλη συμπεριφορά.
8.-Ολοκληρώνοντας. Ναι, το ποδόσφαιρο είναι ένα λαϊκό άθλημα που βοηθά στην εκτόνωση του κόσμου από τα προβλήματά του και αναπαράγει τους όρους της καθημερινότητάς του. Αλλά επειδή ακριβώς είναι άθλημα που διαμορφώνει συνειδήσεις και συμπεριφορές χρειάζεται κανόνες. Οι κανόνες είναι πάντα καταπιεστικοί.
Είναι αυτό που είπε ο Φρόιντ. Η καταπίεση των ενστίκτων είναι πολιτισμός.
Δεν είμαι σίγουρος πως θα συμφωνήσουν όλοι αλλά δεν πειράζει.
Συμφωνώ απολύτως με όσα λέτε. Άλλωστε ο κύριος Μαρινάκης έχει αποκτήσει το προσωνύμιο “φαταούλ” από πολλά μμε .