Η πρόσφατη επιθετική ενέργεια της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, σηματοδοτεί την απαρχή ενός πολυεπίπεδου κύκλου κρίσης (crisis cycle), σ’ ένα ενιαίο πεδίο διαπραγματεύσεων και επιχειρήσεων, με παράλληλη χρήση διπλωματικού/νομικού/πολιτισμικού “οπλοστασίου” καθώς και  στρατιωτικών μέσων.

Η Ελλάδα εισέρχεται συνεπώς σε τροχιά (trajectory) αντιπαράθεσης ασαφούς χρονικού διαστήματος  με την αναθεωρητική Τουρκία, έχοντας να αντιμετωπίσει σωρεία επιθετικών πρωτοβουλιών και διεκδικήσεων της γείτονος χώρας, καθώς  βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ευρεία ή εκτεταμένη απειλή, υπαγόμενη σε απεριόριστη στοχοθεσία και γεωγραφικό εύρος, η οποία λαμβάνει υπαρξιακά χαρακτηριστικά, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωπολιτικές, γεωοικονομικές, δημογραφικές και ταυτοτικές/πολιτισμικές παραμέτρους που συνιστούν την τουρκική αναθεωρητική στρατηγική και ατζέντα.

Προς αντιμετώπιση μιας τέτοιου μεγέθους απειλής, η ελληνική πλευρά φαίνεται να προτάσσει αποφασιστικότητα και αποτροπή δια της παρουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων (deterrence by presence), όταν απειλούνται μέσω στρατιωτικών μέσων η ελληνική εθνική κυριαρχία και δυνητικά η εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Παράλληλα λαμβάνονται αντίμετρα στο πλαίσιο της εξωτερικής εξισορρόπησης (external balancing), μέσω των σημαντικών συμμαχιών στις οποίες η χώρα μετέχει ως μέλος (ΝΑΤΟ-Ε.Ε).

Προδήλως, το υπάρχον ελληνικό πλαίσιο Αποτροπής (Deterrence) είναι αποσπασματικό, καθώς υπολείπεται μιας ολιστικής θεώρησης που να δημιουργεί ουσιαστικά διλήμματα κόστους-οφέλους στον αντίπαλο ιδίως όταν αυτός επιχειρεί στην λεγόμενη “γκρίζα περιοχή μεταξύ πολέμου και ειρήνης” (grey area), ενώ και η παρουσία των ΕΔ χωρίς ένα συνεκτικό στρατηγικό δόγμα συνιστά επί της ουσίας Λανθάνουσα Πίεση μην εξασφαλίζοντας την μεγιστοποίηση της Αποτροπής.

Κυρίως  όμως καθίσταται εξόχως ευάλωτο σε μια στρατηγική εξουθένωσης (exhaustion) απειλούμενο με κορεσμό μιας παρατεταμένης κρίσης (protracted crisis), συνεπεία του υβριδικού δόγματος της Τουρκίας, το οποίο επιτρέπει τη διατήρηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων (initiative) στοχεύοντας αφενός τις τρωτότητες του ελληνικού πολιτικού συστήματος και αφετέρου τον βαθμό και ρυθμό διατήρησης της επιχειρησιακής ικανότητας των ελληνικών ΕΔ.

Είναι προφανές πως η Ελλάδα δεν δύναται πλέον να επιτρέπει στην τουρκική πλευρά να καθορίζει το τέμπο της αντιπαράθεσης, καθώς θα δοκιμαστούν τα όρια των πολιτικών και οικονομικών αντοχών της.

Αντιθέτως, επιβάλλεται να αναπτύξει μια ολιστική στρατηγική αντιμετώπισης των τουρκικών επιθετικών ενεργειών, μεταφέροντας το δίλημμα στoν αντίπαλο, αρχικά δια της αρνήσεως των στόχων του (deterrence by denial) αυξάνοντας κλιμακωτά την πίεση μέσω της τιμωρίας (deterrence by punishment).

Εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση προς επίτευξη αυτού, αποτελεί η  πρωταρχική επένδυση στον αμυντικό πυλώνα όπερ σημαίνει γενναία χρηματοδότηση  για την εξασφάλιση των απαραίτητων στρατιωτικών δυνατοτήτων (capabilities) ήτοι το περίφημο “bang for the buck”, υιoθετώντας βέλτιστες πρακτικές  ανάπτυξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας (συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα-αυτονομία στην χρηματοδότηση των ΕΔ που διαρκώς εξαρτάται απ’ το ασφυκτικό πλαίσιο του Υπουργείου Οικονομικών) παρακάμπτοντας την πολυδαίδαλη υπάρχουσα γραφειοκρατία και καλύπτοντας τρέχουσες ανάγκες τόσο σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο όσο και τις μελλοντικές απαιτήσεις που σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Η χώρα θα πρέπει να συμβαδίσει με  τις επιταγές της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης στο πλαίσιο της Εθνικής Ασφάλειας στο άμεσο μέλλον, στη λογική της ταυτόχρονης απόκτησης εξοπλισμών κύρους και αλλαγής δεδομένων (game-changing military equipment) όσο και χαμηλού κόστους χρηστικούς εξοπλισμούς πολλαπλής υφής (multi-modal equipment) συμβατών σε μια φιλοσοφία  κυριαρχίας (dominance) σ’ ένα πολυφασικό πεδίο μάχης (full-spectrum battlefield) το οποίο διαρκώς καθίσταται αμφισβητούμενο (contested).

Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να επισημανθούν δύο σημαντικές παράμετροι που αφορούν το μέλλον του Πολέμου στον 21ο αιώνα.

Πρώτον, το πλαίσιο του συμβατικού πολέμου αλλάζει λόγω της ταχύτητας με την οποία θα διεξάγονται οι επιχειρήσεις, ενώ θα καταστεί εξαιρετικά ανεδαφική η λεγόμενη ενδοπολεμική αποτροπή (intra-war deterrence). Κατά τα λεγόμενα του Αμερικανού στρατηγού William Hix, ένας συμβατικός πόλεμος στο μέλλον θα είναι εξαιρετικά θανατηφόρος και σύντομος, ενώ θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπεί η κλιμάκωσή του.

Δεύτερον οι νέες στρατιωτικές δυνατότητες δύνανται να ανατρέψουν την ισορροπία μεταξύ επίθεσης-άμυνας, δημιουργώντας συνθήκες αποσταθεροποίησης σε στρατηγικό επίπεδο, ευνοώντας την ανάληψη ρίσκου και επιθετικής στρατηγικής συμπεριφοράς, ενώ το μοντέλο του Προληπτικού Πρώτου Πλήγματος δύναται να κυριαρχήσει έναντι της Αποτροπής βασισμένης στην ικανότητα του αμυνόμενου να εξαπολύσει ένα δεύτερο πλήγμα από πλατφόρμες που δύσκολα εντοπίζονται και γίνονται στόχοι (ισχύει τόσο αναφορικά με την πιθανότητα πυρηνικού όσο και  συμβατικού πλήγματος.

H Ελλάδα επιβάλλεται να αλλάξει στρατηγική κουλτούρα και στρατηγική συμπεριφορά, αξιολογώντας το διαφορετικό -σε σχέση με τις πρώτες δεκαετίες της μεταψυχροπολεμικής εποχής-στρατηγικό περιβάλλον το οποίο αναπτύσσεται ταχύτατα στον περίγυρό της. Οι καιροί της παθητικής εμπλοκής στη διεθνή σκακιέρα έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Ακολούθως θα πρέπει να υπερβεί στερεότυπα και παρωχημένες αντιλήψεις υπέρ του λεγόμενου “Βουτύρου” στο περίφημο δίλημμα “Κανονιών-Βουτύρου” (Guns or Butter dilemma), προκρίνοντας σαφώς τους αμυντικούς εξοπλισμούς έναντι των κοινωνικών προταγμάτων σε ορθολογικό πλαίσιο και στη λογική απόκτησης επιχειρησιακού και στρατηγικού πλεονεκτήματος.

Όπως κατέδειξε η Μάργκαρετ Θάτσερ στον περίφημο λόγο της στο Kensington Town Hall το 1976,  έναντι μιας αναβαθμισμένης απειλής, απαιτείται ξεκάθαρα προτεραιότητα στην υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας μέσω της επένδυσης στον αμυντικό τομέα.

* Ο κ. Κων/νος Θ. Λαμπρόπουλος είναι Στρατηγικός Αναλυτής, Εταίρος Geneva Centre for Security Policy

capital.gr