Σύντομη αποκλειστική συνέντευξη του Ναυάρχου Ε.Α. Δημητρίου Τσαιλά στο new-economy.gr για τα πρόσφατα τεκταινόμενα μετα τις εξελίξεις στις ΗΠΑ με την αντικατάσταση του ΥΠΕΞ.
Ναύαρχε σας ευχαριστούμε για την συνέντευξη. Πριν πάμε στα τρέχοντα, ποιά εκτιμάτε ότι ειναι η σημαντικότερη εξέλιξη που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη παγκοσμίως και ο νέος Αμερικανός ΥΠΕΞ και η Ελλάς καλείται να αντιμετωπίσει;
Πριν από μια εικοσαετία, η Ευρώπη και η Δύση γενικότερα απολάμβανε αναμφισβήτητα την καλύτερη στιγμή της στην πρόσφατη ιστορία καθώς: Τόσο η ΕΕ όσο και το ΝΑΤΟ ακολουθούσαν μια μάλλον αλαζονική στρατηγική ολοκλήρωσης και διεύρυνσης, ακόμη και σε χώρες που στο παρελθόν ήταν ζωτικός χώρος του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Στην ΕΕ, εγκρίθηκε ένα φιλόδοξο σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης, καθώς και Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Οι ΗΠΑ ήταν στο απόγειο της “παντοδυναμίας” τους, έχοντας ανατρέψει τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και τον Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Η Ευρώπη δεν ήταν ποτέ τόσο ευημερούσα, απολαμβάνοντας ασφάλεια και ελευθερία. Ο σημερινός όμως κόσμος χαρακτηρίζεται από αύξηση της αβεβαιότητας και της αστάθειας, τόσο στο εσωτερικό περιβάλλον των χωρών όσο και σε διεθνές επίπεδο. Είμαστε αντιμέτωποι με μια ριζική αναθεώρηση, διότι όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν ακόμη η μοναδική στρατιωτική υπερδύναμη παγκοσμίως, δεν ακολούθησαν μια συνεκτική και συνετή στρατηγική εξωτερικής πολιτικής, μετά από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, και διαδραμάτισαν ηγεμονικό ρόλο ενεργώντας δαπανηρούς πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Αυτή η εμπειρία κάνει την Ουάσινγκτον σήμερα, πιο απρόθυμη να αναλάβει κινδύνους και περισσότερο αντιδραστική από κάθε άλλη φορά από τη δεκαετία του 1930. Προσθέστε μια πιο δυναμική και εξωστρεφή Κίνα, μια ανασφαλή και αγανακτισμένη Ρωσία, μια όλο και πιο ασταθή Μέση Ανατολή, μια διακεκαυμένη Αφρική και την Ευρώπη να εξακολουθεί να αναζητά τη μοίρα της, έχοντας όλο και πιο εριστική σχέση με τις ΗΠΑ, που ήταν από τους παραδοσιακούς συμμάχους, ταράζοντας τα θεμέλια της παγκόσμιας τάξης που γνωρίζαμε, ξεφλουδίζοντας την παγκόσμια ασφάλεια κομμάτι κομμάτι. Σ’ αυτό το “γεωπολιτικό εργόχειρο” αν διαπλέξουμε το άγχος που προκαλείται από τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαμάχες, καθιστά πιο δύσκολα τα θέματα για όποια κυβέρνηση, ώστε να αγνοήσει τα προβλήματα των γειτόνων της. Μπορεί οι προκλήσεις να είναι παγκόσμιες, αλλά οι απαντήσεις παραμένουν τοπικές.
Πώς θα περιγράφαμε με μια λέξη τη νέα κατάσταση;
Την τελευταία εικοσαετία ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά, και το γεωπολιτικό πεδίο παρουσιάζει μια καινοφανή μεταβλητότητα, έτσι που η συνολική επανεκτίμηση είναι επιβεβλημένη. Τα πενιχρά αποτελέσματα (αν όχι η προφανής αποτυχία) των υφιστάμενων διεθνών πολιτικών και οικονομικών θεσμών για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων του σήμερα, δείχνει ότι η τρέχουσα κατάσταση έχει πάρει το δρόμο προς τον γκρεμό. Το τέλος της μεταψυχροπολεμικής περιόδου εμφάνισε αναπόφευκτα μια μεταβατική περίοδο με τεκτονικές αναταράξεις στις οποίες η Δύση αδιαφόρησε έδειξε ολιγωρία και εφάρμοσε κοντόφθαλμες πολιτικές. Είναι πολύ δύσκολο να προβλεφτεί τι θα επακολουθήσει. O κόσμος μας, έχει εισέλθει σε μια φάση που θα τολμούσα να την ονομάσω, “φάση της γεωπολιτικής δημιουργικής καταστροφής”. Ειναι κατι που μοιάζει με εκείνο που ο Σουμπέτερ ειχε χρησιμοποιησει στα οικονομικα. Δημιουργειται κατι καινουργιο μεσα απο τον μετασχηματισμο του παλιου που ομως θα εχει καποιο βραχυπρόθεσμα αρνητικό αντικτυπο. Για όλους τους παραπάνω λόγους μπορούμε να πούμε ότι παγκόσμια τάξη πραγμάτων βρίσκεται προ μιας διάλυσης βάζοντας τέλος στον πολιτικό, οικονομικό και ιδεολογικό ανταγωνισμό της Ανατολής-Δύσης. Η καθοδηγούμενη από τη Δύση, φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη που προέκυψε στην αυγή της δεκαετίας του 1990 βιώνει τώρα πολύπλευρους μετασχηματισμούς, παρά τη φαινομενική σταθερότητα της. Αυτή η παρουσία έχει αποδυναμωθεί, ακόμη και αν εξακολουθεί να εμφανίζεται εδραιωμένη μέσω φαινομενικά καθολικής αποδοχής των πολιτικών και οικονομικών αξιών καθώς και των θεσμών της. Εκτιμάται ότι μια “δημιουργική καταστροφή” θα είναι μια φυσική διαδικασία. Δεν είναι η καταστροφή που πρέπει να μας ανησυχεί. Η ανησυχία είναι ότι αυτό που δημιουργήθηκε παραμένει πολύ αμφίβολο αν θα επιβιώσει.
(O Ναύαρχος Δ. Τσαιλάς δίδαξε, μεταξύ άλλων, επι σειρά ετων στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως και της Στρατηγικής και Ασφάλειας σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου).
