του Δημήτρη Τσαϊλά*
Η συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών επηρέασε εις βάρος της Τουρκίας τη στρατηγική εξαναγκασμού που προσπαθούσε να επιβάλλει στον Ελληνισμό. Ως δρώντας που εξαναγκαζόταν (σε μια στοχευμένη κατάσταση) εξαντλήθηκε η προθυμία και η ικανότητα να υπομείνει πόνο, ιδιαίτερα μετά τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη, και με αποφασιστικότητα αντιμετώπισε τις απειλές του αντιπάλου. Η Τουρκία που διαθέτει υψηλά επίπεδα καταναγκαστικής μόχλευσης έναντι των άλλων πλέον εντοπίζει ότι τα κράτη-στόχοι, εν προκειμένω ο Ελληνισμός, μπορεί να αντισταθεί με απροσδόκητους τρόπους (αξιόπιστη διπλωματία και αποφασιστικότητα αντιμετώπισης), καθιστώντας τη γραμμή ανάμεσα στην εφαρμογή της ισχύος και την επίτευξη ενός επιθυμητού αποτελέσματος οτιδήποτε άλλο παρά άμεσο και απλό. Αυτό καθιστά τον εξαναγκασμό δύσκολο, σύνθετο και ξεχωριστό από την πιο άμεση χρήση της ισχύος που ορίζεται ως “βίαιη ισχύς” οπότε ο εξαναγκασμός από την τουρκική πλευρά είναι ανέφικτος.
Από την πλευρά μας, η προβολή της αεροναυτικής ισχύος βλέπουμε ότι επικαλύπτει αυτό που ονομάζουμε «ζωτικό θαλάσσιο χώρο», μια επέκταση της παραδοσιακής θαλάσσιας έννοιας των chokepoints, και μέχρι τώρα είναι επιτυχής. Γνωρίζουμε ότι ο ζωτικός θαλάσσιος χώρος είναι οποιαδήποτε θαλάσσια περιοχή της οποίας η κυριότης, η διατήρηση ή ο έλεγχος επιτρέπει επιρροή στην κυκλοφορία, τη ροή ή τον ελιγμό στρατιωτικών, εμπορικών, και πολιτικών σκαφών, δικτύων επικοινωνίας και πόρων. Επίσης η κατανόηση της εθνικής ισχύος βοήθησε όλους τους αρμοδίους να εκτιμήσουνε τη διαχρονικότητα των γραπτών περί στρατηγικών όπως του Θουκυδίδη του Sun Tzu και του Clausewitz, οι οποίοι προειδοποίησαν για την ανάγκη προσεκτικής αξιολόγησης όχι μόνο του εχθρού μας αλλά κυρίως του εαυτού μας. Έτσι αντιληφθήκαμε πως η άμεση και χωρίς χρονοτριβή, συμμετοχή μας στο συγκεκριμένο ανταγωνισμό όπως η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών είναι πιο κρίσιμη για εμάς παρά για τον εχθρό. Τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουμε, με ειλικρίνεια και αυτοπεποίθηση, το πιθανό κόστος των επιλογών μας σε χρήμα, χρόνο και αίμα.
Η Τουρκία αναμφίβολα θα συνεχίσει να προωθεί απειλές στον τομέα της εθνικής ασφάλειας φωτίζοντας τη λογική που υποκρύπτει τη βία ακόμη και τον πόλεμο. Άλλωστε αντέδρασε άμεσα με νέα NAVTEX για ασκήσεις στην περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στο σημερινό ταχέως εξελισσόμενο επιχειρησιακό περιβάλλον νότια του συμπλέγματος του Καστελόριζου, παρουσιάζονται τρεις αναμφισβήτητες πραγματικότητες για τις μελλοντικές αεροναυτικές συγκρούσεις:
- Οι αεροναυτικές δυνάμεις μας θα λειτουργήσουν σε αμφισβητούμενους χώρους
- Τα μη επανδρωμένα συστήματα και υποβρύχια θα είναι πανταχού παρόντα
- Η αρχική επίθεση του εχθρού πιθανότατα θα προέρχεται από κάποια Γκρίζα Ζώνη.
Αυτοί οι τρεις παράγοντες θα μας αναγκάσουν, να εξελιχθούν οι δομές διοίκησης και ελέγχου, κατά τρόπο που οι διοικητές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να πολεμήσουν τους αντιπάλους με δυνατότητες άρνησης περιοχής. Για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις, θα απαιτηθεί ένα κοινό πλαίσιο ανάπτυξης ηγεσίας που θα επιτρέπει την αδιάλειπτη συνεργασία διοίκησης και ελέγχου κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης άρνησης ή και απαγόρευσης ενός προκεχωρημένου αντιπάλου.
Αυτή είναι πλέον αδήριτος ανάγκη για τις ένοπλες δυνάμεις και έχουν προετοιμαστεί σε όλα τα επίπεδα για αποκεντρωμένες επιχειρήσεις που θα καθοδηγούνται από την πρόθεση του τακτικού διοικητή, μια έννοια γνωστή ως κατανομή επιχειρήσεων. Άλλωστε αυτό έγινε και στις επιχειρήσεις του περασμένου μήνα.
Έτσι οι τουρκικές δυνάμεις θα αντιμετωπιστούν με “δύο θεμελιώδεις στρατηγικές” όσον αφορά στη χρήση στρατιωτικής ισχύος: “εξόντωση” και “κατατριβή”. Ο πρώτος όρος αντιστοιχεί στη χρήση της “σκληρής ισχύος” και ο δεύτερος αντιστοιχεί στον “εξαναγκασμό”, αν και ο παραλληλισμός σε κάθε περίπτωση είναι ατελής. Η επιχειρήσεις εξόντωσης επιδιώκουν, να αφεθεί ο εχθρός χωρίς ικανότητα να αντισταθεί, φυσικά καταστρέφοντας τις στρατιωτικές δυνατότητές του. Απαιτεί να αφαιρέσουμε την ικανότητα της βιώσιμης στρατιωτικής δύναμης από τον εχθρό. Η κατατριβή, αντίθετα, επιδιώκει, να πείσει τον εχθρό ότι η αποδοχή των όρων μας θα είναι λιγότερο επώδυνη από τη συνέχιση της επιθετικότητας ή της αντίστασης. Στόχος, είναι να εξασθενίσει, την ηγεσία του εχθρού ή την πολιτική βούληση της κοινωνίας του εχθρού. Με την εξασθένηση, χρησιμοποιείται η στρατιωτική ισχύς, για να αυξήσει το κόστος αντίστασης και να το καταστήσει υψηλότερο από ό, τι ο εχθρός είναι πρόθυμος ή ικανός να πληρώσει.
Αντιλαμβανόμενοι με αποφασιστικότητα τους προβληματισμούς αυτούς δίδεται αγώνας για διεξαγωγή μιας απομακρυσμένης θαλάσσιας διπλωματίας από τον Ελληνισμό προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή. Δυστυχώς όπως διαμορφώνεται σήμερα το πολιτικό πλαίσιο της Τουρκίας δεν αφήνει περιθώρια για επικοινωνία, οπότε η πολιτική βούληση, η αποφασιστικότητα και η ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεων είναι αναγκαίες συνθήκες. Πλέον είναι στο χέρι της Τουρκίας να κλιμακώσει τις πιθανές επιχειρήσεις που προετοιμάζονται πυρετωδώς από αμφότερες τις πλευρές. Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι αποφασισμένες με υψηλό ηθικό και άμεση ετοιμότητα να αντιμετωπίσουν τις όποιες τουρκικές ενέργειες.
*Ο Υποναύαρχος ε.α. Δημήτριος Τσαϊλάς είναι Senior Researcher of Strategy International και Member of Institute for National and international Security,
