του Γιώργου Τσουκαλά, Δικηγόρου
Φωτογραφία: οι τζιχαντιστές εισέβαλαν στο ανάκτορο του Άσαντ.
«Ο λαός θέλει να πέσει το καθεστώς» (الشعب يريد إسقاط النظام, Ash-sha’ab yurid isqat an-nizam), ήταν το σύνθημα της «Αραβικής Άνοιξης», που ανέτρεψε βίαια τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, στις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Τελικά, στην Συρία το τελευταίο και πιο ανθεκτικό καθεστώς του πάλαι ποτέ κραταιού μπααθισμού, μιας ιδεολογίας που αναμείγνυε τον αραβικό εθνικισμό, τον παναραβισμό, τον αραβικό σοσιαλισμό και αντιϊμπεριαλισμό, εκείνο της οικογένειας Άσαντ, ανατράπηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2024.
Η αιφνίδια ανατροπή του Ασαντικού καθεστώτος προκλήθηκε, αν όχι με την ενορχήστρωση, τουλάχιστον με την επίνευση της Τουρκίας, που κατέχει την βόρεια Συρία και υποστηρίζει τον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» (الجيش الوطني السوري, al-Jayš al-Waṭanī as-Sūrī), μια σκληρή παραστρατιωτική οργάνωση που κατηγορείται για απάνθρωπα εγκλήματα, και η οποία συνέπηξε μια συμμαχία με την ισλαμιστική στρατιωτική οργάνωση τζιχαντιστών, ονόματι «Οργανισμός για την Απελευθέρωση του Λεβάντε» (Hayat Tahrir al-Sham, HTS), προερχόμενη από την διαβόητη οργάνωση «Η Βάση» (Al-Qaeda), από την οποία διασπάστηκε μόλις το 2016.
Θρυαλλίδα για την κατάρρευση του Ασαντικού καθεστώτος, στάθηκε η απαίτησή του Μπασάρ Αλ Άσαντ, προ ολίγων ημερών, η Τουρκία να εκκενώσει την κατεχόμενη βόρεια Συρία. Αντί εκκένωσης, η Τουρκία εξαπέλυσε τους πληρεξουσίους της, που τελικά σάρωσαν τον συριακό στρατό, ο οποίος απλώς λιποτάκτησε. Λόγω του πολύνεκρου πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν μπόρεσε να υποστηρίξει το ρωσόφιλο καθεστώς του Άσαντ. Ομοίως, το Ιράν, λόγω της αδυναμίας της Χεζμπολάχ που έχει πληγεί σοβαρά από τον πόλεμο με το Ισραήλ, στάθηκε ανήμπορο να συνδράμει το Ασαντικό καθεστώς.
Έτσι, η συριακή αντιπολίτευση των τζιχαντιστών ανταρτών, άλωσε εύκολα την ίδια την Δαμασκό… «Τι θα γίνει στην Συρία;» είναι το ερώτημα όλων.
Μόνο η αρχαία Σίβυλλα θα μπορούσε προς ώρας να προφητεύσει τι θα συμβεί στην Συρία, και πως θα καταλήξουν όλα αυτά, που ξέσπασαν τόσο ξαφνικά. Πάντως, αν δει κανείς τι συνέβη στην ανάλογη περίπτωση της Λιβύης, την διαίρεση, τον κατακερματισμό και τον εμφύλιο πόλεμο που προκάλεσε το εκεί τουρκόφιλο καθεστώς που ήλθε μετά την πτώση του Καντάφι, μπορεί κανείς να εικάσει πως το μέλλον στην Συρία ίσως να μην αποδειχτεί καθόλου ρόδινο, παρά τους τωρινούς πανηγυρισμούς αρκετών Σύρων, δεδομένων των πολλαπλών εθνικών και θρησκευτικών διαιρέσεων της Συρίας, και την παράλληλη ύπαρξη πολλών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών οργανώσεων, από τους Κούρδους έως τους τζιχαντιστές, και τα υπολείμματα των υποστηρικτών του παλιού καθεστώτος.
Αφ’ ενός μπορεί να επακολουθήσει αιματοχυσία μεταξύ των τζιχαντιστών και των Κούρδων, αφ’ ετέρου η επιβολή ενός αναχρονιστικού θεοκρατικού καθεστώτος στο εσωτερικό, μπορεί να προκαλέσει υποβάθμιση της κοινωνικής ζωής, τρομοκρατία και νέα προσφυγιά. Συν τοις άλλοις, η Οικουμένη θα είναι δύσκολο να αποδεχτεί ένα τζιχαντιστικό καθεστώς, προερχόμενο από την Al-Qaeda, στις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά εάν επιβάλλει κανόνες και κοινωνικές νόρμες παρόμοιες με εκείνες των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.
Προσέτι, οι διεθνείς ισορροπίες έχουν διασαλευτεί, καθώς ουσιαστικά το Ιράν και η Ρωσία εκπαραθυρώθηκαν από την Συρία, την οποία τηρούσαν επί μακρον ως προκεχωρημένο φυλάκιο.
Επιπροσθέτως, ενισχύθηκε υπερβολικά η ισχύς της Τουρκίας, στην άλλοτε ανταγωνιστική για αυτήν, καταρρεύσασα χώρα της Συρίας. Τοιουτοτρόπως, αν και η Ρωσία αναθάρρησε, μετά από εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, πως επιτέλους τελειώνει για αυτήν ο πολύνεκρος πόλεμος με νίκη της στην Ουκρανία, ελέω της επικείμενης αλλαγής στην αμερικανική Προεδρία, μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, και αν φαντάστηκε πως εντέλει θα έλθει μία νέα εποχή ασφαλείας, και ρωσικής ειρήνης, στις αρχές του 2025, πλέον αντικρύζει την υποχώρησή της στην Μέση Ανατολή, αλλά και το νέο άνοιγμα, που την περιμένει στην Συρία.
Εν κατακλείδι, όλα ετούτα, προκαλούν τόσο την Δύση όσο και την Ρωσία, αλλά και περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν και το Ισραήλ, να επαναπροσδιορίσουν μεσομακροπρόθεσμα τα συμφέροντά τους, στην στρατηγικής σημασίας χώρα της Συρίας, και είτε να αναγνωρίσουν νέες ισορροπίες στις ακτές της Λεβαντίνης, στις οποίες μια αναβαθμισμένη Τουρκία θα αποκτήσει και θα διατηρήσει έναν νεο-οθωμανικό ρόλο ισχύος, σαν και αυτόν που οραματίζεται εδώ και καιρό, είτε θα επιχειρήσουν να ανατρέψουν τις ισορροπίες μέσα από έναν νέο φαύλο κύκλο εμφυλίου πολέμου για την εξουσία, σαν και αυτόν που ήδη συμβαίνει στην Λιβύη. Τι ακριβώς θα συμβεί, θα αποκαλύψει μονάχα ο καιρός.
