του Γιώργου Τσουκαλά, Δικηγόρου«Δεν θα θεωρηθεί πολύ κυνικό αν φανεί πως διευθετήσαμε τη μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων, με έναν τόσο πρόχειρο τρόπο; Ας κάψουμε το χαρτί!», ακούστηκε ο Τσώρτσιλ. «Όχι, κράτησε το…», απάντησε κυνικά ο Στάλιν. Όταν το 1944 ο Τσώρτσιλ και ο Στάλιν όρισαν, γράφοντας σε μία χαρτοπετσέτα, την μοίρα της Ευρώπης, με την γνωστή Συμφωνία των Ποσοστών, δεν ρώτησαν καν τους Ευρωπαίους.
Κατ’ αναλογίαν, το 2025, ο Τραμπ και ο Πούτιν θέλουν να διαπράξουν το ίδιο, κανονίζοντας την τύχη της Ουκρανίας, και ουσιαστικά της ευρωπαϊκής ηπείρου, με μία συμφωνία μεταξύ Η.Π.Α. και Ρωσίας, ερήμην των Ευρωπαίων, και χωρίς τον κρισιμότερο κοινοτικό θεσμό τους, την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ως γνωστόν, αφού κατασκάπτηκε ολοσχερώς εξαιτίας των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, η μεταπολεμική Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω στην βάση της αποστρατιωτικοποίησης της Γερμανίας. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ευρωπαίοι βασίστηκαν στην προστασία των Η.Π.Α. για την άμυνά τους μέσω της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) που ιδρύθηκε το 1949, ενώ ασχολήθηκαν με τα έργα της ειρήνης, καταπιανόμενοι επιτυχημένα με την οικονομία, και ιδρύοντας το 1951 την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, που μετεξελίχθηκε στην σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (1991), ξεκίνησε μια εποχή Παγκοσμιοποίησης, καθώς προέκυψε ένας πολυπολικός Κόσμος, στον οποίο η Ευρώπη ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις με την Ρωσία και την Κίνα. Συνάμα, η δημιουργία του ευρώ στις αρχές του 21ου αιώνα, ως νομίσματος ανταγωνιστικού του δολλαρίου, αμφισβήτησε την πρωτοκαθεδρία των Η.Π.Α.
Όμως, μετά την Χρηματοοικονομική Κρίση του 2008, η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατράπηκε προοδευτικά σε μία γερμανική Ευρώπη, λόγω της τραπεζικής κρίσης και της παράγωγης κρίσης χρέους, που έπληξε μία πλειάδα ευρωπαϊκών χωρών. Αν και κατά την δεκαετία του 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάστηκε σοβαρές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και καίριες επενδύσεις, για να ενισχύσει τον διεθνή της ρόλο, αυτές δεν υλοποιήθηκαν, λόγω της άρνησης της Γερμανίας, η οποία αξιοποίησε την οικονομική κρίση, επ’ ωφελεία της, ώστε να εκμηδενίσει το κόστος δανεισμού της, να παγιώσει τις εξαγωγές της παγκοσμίως και να επιβάλει την βούλησή της στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Τοιουτοτρόπως, εν πλήρει 21ο αιώνα, σε μια περίοδο που η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης δοκιμάστηκε σοβαρά από την πολυετή κρίση, την γερμανική επιβολή και την αποχώρηση της Βρετανίας, η Ευρώπη κατέληξε αμυντικά εξαρτημένη από τις Η.Π.Α., ενεργειακά εξαρτημένη από την Ρωσία, εμπορικά εξαρτημένη από την Κίνα, και τεχνολογικά υποσκελισμένη από όλους επί μακρόν.
Αναπάντεχα, το 2022, η διεθνής κατάσταση κατέστη υπαρξιακά κρίσιμη για την Ευρώπη, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και την αντιπαράθεση της Ρωσίας με τις Η.Π.Α.
Ενώπιον του διλήμματος, μεταξύ φθηνής ενέργειας ή δυτικής ασφάλειας, οι Ευρωπαίοι προτίμησαν εύλογα την ασφάλεια και την παραδοσιακή αμυντική τους συνεργασία με τις Η.Π.Α., έναντι της Ρωσίας, θυσιάζοντας την ρωσική ενέργεια που έως τότε αφειδώς προμηθεύονταν.
Όμως, όλως αιφνιδίως, το 2025 συμβαίνει μία ιστορική τομή, και η Ευρώπη ουσιαστικά συγκρούεται οικονομικά και πολιτικά με τον μεγαλύτερο σύμμαχό της, τις Η.Π.Α., ενώ πλέον φαίνεται πως η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει απωλέσει την παραδοσιακή αμυντική της κάλυψη μέσω του ΝΑΤΟ, με τις Η.Π.Α. ως κύριο στρατιωτικό παράγοντα, όπως ίσχυε κατά συνθήκη μεταπολεμικά.
Έστω εν εσχάτοις, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει επειγόντως να προβεί σε κρίσιμες, σαρωτικές αλλαγές, σωστές παγκόσμιες τομές, αλλά είναι άδηλο εάν θα καταφέρει να τις πραγματώσει, σε ένα εξαιρετικά δυσμενές για αυτήν οικονομικοπολιτικό περιβάλλον, όπως το ισχύον, ειδικά εάν οι Η.Π.Α. επιδιώξουν ενεργητικά την διάλυσή της.
Άλλωστε, η ειρήνη στην Ευρώπη διασφαλίζονταν επί δεκαετίες λόγω της στρατιωτικής παρουσίας των Η.Π.Α., ενώ ο πιθανός επανεξοπλισμός της Γερμανίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, μάλλον θα οξύνει τις έριδες μεταξύ των Ευρωπαίων που δεν θα δεχθούν την γερμανική στρατιωτική γιγάντωση, έμφοβοι πως θα μετατραπεί σε μέσο σκληρής επιβολής των Γερμανών στην Ευρώπη.
Εν τέλει, θα κατορθώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από την νέα κρίση των μέσων της δεκαετίας του 2020, και μετά την ύβρη της παρεκτροπής της γερμανικής Ευρώπης κατά την δεκαετία του 2010, να επανεφεύρει το εαυτό της, να υφάνει το δικό της ελεύθερο πεπρωμένο, για όλους τους λαούς της, για την Ευρώπη καθ’ εαυτήν; Ή θα στροβιλιστεί στην εσωστρέφεια, θα κατακερματιστεί από τον εθνικισμό, θα πισωγυρίσει και θα χαθεί; Quo vadis Europa, Ευρώπη που βαδίζεις;
