του Γιώργου Κωνσταντινίδη*
Ευρώπη και Ασία. Δύο ήπειροι, δύο ιστορικές διαδρομές που παρά τις πολυποίκιλες διαφορές τους σε πολλά σημεία τέμνονται, συμπίπτουν και παραλληλίζονται, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες πολιτισμικές, πολιτικές και οικονομικές «επικαλύψεις».
Ο όρος «επικάλυψη» χρησιμοποιείται, για να υποδηλώσει τις έντονες σχέσεις, άλλοτε ομαλές και άλλοτε όχι, των δύο αυτών ηπείρων και των σπουδαίων πολιτισμών και ισχυρών δυνάμεων που αντιπροσώπευαν στο διάβα της ιστορίας.
Προχωρούμε στο προκείμενο. Ρωσία και Κίνα. Δύο σημαντικοί πολιτισμοί και δύο αναμφισβήτητα ισχυρές δυνάμεις διαχρονικά. Η ισχύς που έχει συσσωρεύσει τόσο η Ρωσία (ευρωπαϊκή χώρα, ίσως και ευρασιατική από γεωγραφικής απόψεως τουλάχιστον), όσο και η Κίνα (αμιγώς ασιατική χώρα), είναι μεγάλη και διαρκώς αυξάνεται. Από τη μια πλευρά η Ρωσία, η οποία συνιστά παγκόσμια ενεργειακή δύναμη και μέλος των μεγαλύτερων 20 οικονομιών (G-20) και από την άλλη η Κίνα, που αποτελεί τη 2η μεγαλύτερη οικονομία διεθνώς και την πιο αναπτυσσόμενη οικονομία των τελευταίων ετών, με ρυθμούς ανάπτυξης που ξεπέρασαν το 11% πριν από μερικά χρόνια. Το 2014 η κινεζική οικονομία είχε ρυθμό ανάπτυξης 7.3%.
H «αρκούδα που βρυχάται» και ο «κόκκινος γίγαντας». Η πρώτη καλείται να αντιμετωπίσει μακροοικονομικά προβλήματα που σχετίζονται με την ισοτιμία του εθνικού της νομίσματος (ρούβλι) και τις διακυμάνσεις των τιμών των τεράστιων αποθεμάτων φυσικού πλούτου που διαθέτει (φυσικό αέριο, πετρέλαιο κτλ.), ενώ η δεύτερη πρέπει να σταθεροποιήσει την οικονομία της και να αποφύγει την «ανώμαλη προσγείωση» μετά το σοκ της υποχώρησης των κινεζικών χρηματιστηριακών αγορών κατά 40% περίπου και την υποτίμηση του εθνικού της νομίσματος (γουάν).
Οι δύο αυτές χώρες έχοντας στο «τιμόνι» τους δύο πραγματικούς ηγέτες προχώρησαν σε σημαντικές διακρατικές, οικονομικές, εμπορικές στρατιωτικές και πολιτικές συμφωνίες με σκοπό να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους. Το Μάιο του 2015 συναίνεσαν στο άνοιγμα πιστωτικής γραμμής ύψους 6 δισ. γουάν μεταξύ της Αναπτυξιακής Τράπεζας της Κίνας και της ρωσικής Sberbank. Επιπλέον, θα επενδύσουν από κοινού 1 τρισ. ρούβλια στη σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Μόσχας και Καζάν.
Το 2014 μια ιστορική συμφωνία που υπεγράφη ανάμεσα στις δύο χώρες προέβλεπε την κατασκευή αγωγού για τη διασύνδεση των κοιτασμάτων του φυσικού αερίου της Σιβηρίας με τα βιομηχανικά συγκροτήματα της Κίνας. Επιπρόσθετα, αποφασίστηκε αγορά προϊόντων υψηλής τεχνολογίας εκατέρωθεν, καθώς και η μεταφορά στρατιωτικής τεχνογνωσίας από τη Ρωσία στην Κίνα. Ένας σινορωσικός άξονας διαμορφώνεται πλέον φανερά και τα αποτελέσματά του θα γίνουν αντιληπτά στις σχέσεις Η.Π.Α. – Ρωσίας, Η.Π.Α. – Κίνας, Ευρώπης – Ρωσίας, Ευρώπης – Κίνας, Ισραήλ – Ρωσίας, Ισραήλ – Κίνας και γενικότερα στο παγκοσμιοποιημένο, πολυπολικό και αλληλεξαρτώμενο σύστημα των διεθνών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων.
Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα και, ειδικότερα, η ελληνική οικονομία πρέπει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των δανειστών, να βελτιώσει τις μακροοικονομικές τις επιδόσεις, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και τελικά να αναπτυχθεί έστω και με χαμηλό ρυθμό αρχικά. Η σκακιέρα έχει στηθεί. Οι μεγάλοι «παίκτες» και τα «πιόνια» κινούνται, με βάση τους στρατηγικούς τους στόχους και τις διαμορφούμενες συμμαχίες. Η χώρα μας οφείλει να αντιτάξει τις δημιουργικές δυνάμεις της και να έχει όραμα, ώστε να μπορέσει να αντισταθεί στο σκληρό «παιχνίδι» των μεγάλων δυνάμεων που κονταροχτυπιούνται με στόχο τη μεγιστοποίηση της διεθνούς κυριαρχίας τους.
*Γιώργος Κωνσταντινίδης, οικονομολόγος, διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου.
