Στις γραμμές που ακολουθούν επιχειρούμε να φωτίσουμε μια άλλη πρόνοια του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας που δεν έχει τονισθεί επαρκώς και που η άσκηση του νόμιμου δικαιώματος που προκύπτει από αυτήν, μας προσφέρει εξαιρετικά οφέλη στον καθορισμό των Θαλασσίων Ζωνών.
Δυστυχώς όμως φαίνεται ότι δεν υπάρχει διαχρονικά πολιτική βούληση ούτε και για αυτήν την περίπτωση άσκησης νόμιμου δικαιώματος.
Η πρόνοια αυτή αφορά την μέθοδο με την οποία καθορίζεται η αφετηρία μέτρησης των Θαλασσίων Ζωνών (Χωρικά Ύδατα, Υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ κ.λ.π) που τουλάχιστον τα δύο τελευταία χρόνια έχουν έλθει στο προσκήνιο με τις παράλογες και άκρως επιθετικές διεκδικήσεις της γείτονος εξ ανατολών χώρας
Όλες οι Θαλάσσιες Ζώνες έχουν μια κοινή αφετηρία μέτρησης. Οι μέθοδοι που εφαρμόζουν τα παράκτια κράτη για τον καθορισμό αυτής της αφετηρίας είναι ουσιαστικά δύο (υπάρχει και άλλη μία που αφορά μόνο στα αρχιπελαγικά κράτη) .Οι μέθοδοι αυτές είναι:
α. Οι Φυσικές Γραμμές Βάσεως (φυσική Ακτογραμμή )
β. Οι Ευθείες Γραμμές Βάσεως (όπως περιγράφεται παρακάτω).
Η μέθοδος καθορισμού της αφετηρίαW που υιοθετεί κάθε παράκτιο κράτος επηρεάζει το εύρος των Θαλασσίων Ζωνών αφού η αφετηρία στις δυο περιπτώσεις είναι διαφορετική. Είναι προφανές ότι το συμφέρον των παρακτίων κρατών είναι η υιοθέτηση της μεθόδου που σύμφωνα με το ΔΔΘ τους αποδίδει μεγαλύτερο εύρος Θαλάσσιων Ζωνών.
Η Σύμβαση του Μοντέγκο Μπέη καθόρισε τριών ειδών Γραμμές Βάσεως από τις οποίες θα προσμετρώνται οι Θαλάσσιες Ζώνες.
α. Της Φυσικής Γραμμής Βάσης αυτής, δηλαδή που ακολουθεί την φυσική διαμόρφωση των ακτών του παράκτιου κράτους (ηπειρωτικός κορμός και νησιά)
β. Τις Ευθείες Γραμμές Βάσης, δηλαδή ευθείες γραμμές που συνδέουν κατάλληλα σημεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην περίπτωση που η ακτογραμμή παρουσιάζει εσοχές (κόλπους) και προεξοχές (ακρωτήρια (κάβους)) ή υπάρχει κατά μήκος της σε άμεση γειτνίαση συστάδα νήσων. Η χάραξη των Ευθειών Γραμμών Βάσεως δίνει την δυνατότητα στο παράκτιο κράτος να κλείσει τους κόλπους των οποίων τα άκρα της φυσικής εισόδου ( κάβους) τους δεν υπερβαίνει τα 24 ναυτικά μίλια συνδέοντας τα 2 άκρα με ευθεία γραμμή ,τα δε ύδατα εσωτερικά της γραμμή αυτή αποτελούν εσωτερικά ύδατα και θεωρούνται ως τμήμα της «ξηράς» ή ως ύδατα λίμνης του παράκτιου κράτους.
γ. Τις Ευθείες Αρχιπελαγικές Γραμμές Βάσης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από τα ορισμένα ως Αρχιπελαγικά κράτη έτσι ώστε να περιβάλουν στο εσωτερικό τους όλα τα νησιά του Αρχιπελαγικού κράτους.
Είναι προφανές ότι οι Φυσικές Γραμμές Βάσης διαφέρουν σημαντικά από τις Ευθείες Γραμμές Βάσης, κυριότερες διαφορές είναι:
α. Η Φυσική Γραμμή Βάσης ακολουθεί την φυσική ακτογραμμή δηλαδή είναι χερσαία αφού εφάπτεται της ξηρά ενώ η Ευθεία Γραμμή Βάσης (π.χ μεταξύ 2 προεξοχών /ακρωτηρίων της ξηρά ) χαράσσονται επί των θαλασσιών υδάτων.
β. Η εφαρμογή του συστήματος των Ευθειών Γραμμών Βάσης μετατοπίζει την αφετηρία μέτρησης των Θαλασσίων Ζωνών (ΧΥ, Υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ κ.λ.π) προς την ανοικτή θάλασσα με αποτέλεσμα το κράτος που την υιοθετεί όχι μόνο να αυξάνει το εύρος των Ζωνών αυτών αλλά και να κερδίζει εσωτερικά ύδατα τα οποία στην ουσία θεωρούνται μέρος της ξηράς επεκτείνοντας έτσι την κυριαρχία του.
Είναι προφανές ότι οι Ευθείες Γραμμές Βάσεως ευνοούν σημαντικότατα τα παράκτια κράτη και για αυτόν τον λόγο σχεδόν όλα τα κράτη, μετά την υπογραφή της συνθήκης στο Μοντέγκο Μπέη το 1982, υιοθέτησαν αυτήν την μέθοδο καθορισμού της αφετηρία μέτρησης των Θαλασσίων Ζωνών τους.
Ενδεικτικά αναφέρονται η Αργεντινή, Χιλή, Κύπρος, Φιλανδία, Γκαμπόν, Ονδούρα, Τζαμάικα, Ιαπωνία, Αίγυπτος, Αλβανία, Τουρκία κ.α.
Διαπιστώνεται ότι ένα μεγάλος αριθμός παρακτίων κρατών εφαρμόζει το σύστημα Ευθειών Γραμμών Βάσης για να μετακινήσει το εξωτερικό όριο και αρχή μέτρησης όλων των Θαλάσσιων Ζωνών ώστε να εξυπηρέτηση τα εθνικά του συμφέροντα. Ο λόγος είναι προφανής, η υιοθέτηση οδηγεί σε αύξηση εσωτερικών υδάτων, της Αιγιαλίτιδας Ζώνης (Χωρικά Ύδατα) και όλων των Θαλασσίων Ζωνών τους.
Η χώρα μας με ακτογραμμή 6.210 νμ και περισσότερο από 3000 νησιά ,πολλά εκ των οποίων αποτελούν ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο με τις γειτονικές ελληνικές ξηρές των οποίων οι ακτές είναι γεμάτες κόλπους (εσοχές) και ακρωτήρια (εξοχές), θα ήταν αναμενόμενο η Ελλάδα ως κατεξοχήν θαλασσινό κράτος, μια νησιωτική χώρα και με το Αιγαίο να την διατρέχει από την μία μέχρι την άλλη άκρη, να είναι από τις πρώτες που θα εφάρμοζε τις ρυθμίσεις της Συνδιάσκεψης του Μοντέγκο Μπέη και θα κατοχύρωνε τα δικαιώματα που της δίνει η Διεθνής Σύμβαση του 1982.
Αν και η επικύρωση της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας έγινε το 1995, μέχρι σήμερα δεν εφαρμόσθηκε καμία από τις ευνοϊκές πρόνοιες της συνθήκης.
Ένα κράτος βασισμένο πάνω στην θάλασσα και τις δραστηριότητες της δεν έχει την αποφασιστικότητα να κάνει χρήση των νόμιμων και αναφαίρετων δικαιωμάτων της.
Μετά τις ρυθμίσεις της Συνδιάσκεψης του Μοντέγκο Μπέη και την επικύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θαλάσσης, η Ελλάδα δεν έχει ασκήσει κανένα από τα παρακάτω δικαιώματα της:
α. Δεν έχει υιοθετήσει τις Ευθείες Γραμμές Βάσεως για το σύνολο των ακτογραμμών της
β. Δεν έχει υιοθετήσει τις Ευθείες Γραμμές Βάσεως για τις συστάδες νήσων που απέχουν ελάχιστα από την ξηρά
γ. Δεν έχει κλείσει με Ευθείες Γραμμές Βάσεως τα στόμια των κόλπων με εύρος μέχρι 24 νμ
δ . Δεν έχει επεκτείνει την Αιγιαλίτιδα Ζώνη (Χωρικά Ύδατα) στα 12 νμ όπως η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών της γης.
Η Ελλάδα είναι ένα νησιωτικό κράτους που εκπληρώνει όλες τις προβλέψεις της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας παρόλα αυτά δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα νόμιμα και αναφαίρετα δικαιώματά της τα οποία με την πάροδο του χρόνου κινδυνεύουν να παραγραφούν τυπικά και ουσιαστικά.
Οι Ευθείες Γραμμές Βάσης παρέχουν σημαντικά οφέλη στην χώρα μας όπως αύξηση εσωτερικών υδάτων, της Αιγιαλίτιδας Ζώνης (Χωρικά Ύδατα) και όλων των Θαλασσίων Ζωνών της.
Αφού δεν επεκτείνουμε τα Χωρικά μας Ύδατα στα 12 νμ, επιτέλους ας εφαρμόσουμε τουλάχιστον τις Ευθείες Γραμμές Βάσεως (και οπωσδήποτε πριν προχωρήσουμε σε διαδικασίες οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών με όμορες χώρες).
*Ο Παναγιώτης Παστουσέας είναι Αντιναύαρχος ε.α. – Επίτιμος Υπαρχηγός Γενικού Επιτελείου Ναυτικού
infognomonpoltics.gr
