Γ. Αγγελιδης και Ν. Χ. Βαρσακέλης[1]
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Μας ενδιαφέρει η βιομηχανία; Γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει; Και εάν μας ενδιαφέρει ποια πολιτική απαιτείται να εφαρμοσθεί για να διατηρηθούν οι ήδη υπάρχουσες μονάδες και να προστεθούν νέες; Αυτά είναι τα ερωτήματα τα οποία θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στην σειρά των άρθρων που ξεκινά να δημοσιεύει από σήμερα η Μακεδονία. Θα αναφερθούμε σήμερα στην επίδραση που έχει η βιομηχανία στο σύνολο της οικονομίας της χώρας για να δείξουμε γιατί μας ενδιαφέρει η άνθηση της βιομηχανίας.
Το μερίδιο της βιομηχανίας στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας ανήλθε κατά την περίοδο 2016-2018 στο 11%, περίπου, όταν το αντίστοιχο της διαχείρισης ακινήτων ήταν 16.5% και του δημοσίου τομέα 20%. Ενώ όμως το μερίδιο της βιομηχανίας είναι σημαντικά μικρότερο από τους δύο τομείς η βιομηχανία έχει τον μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή προϊόντος, όπως φαίνεται και στον πίνακα. Οι πολλαπλασιαστές υπολογίσθηκαν για το έτος 2011 λαμβάνοντας υπόψη και τις εισαγωγές προστιθέμενης αξίας ανά κλάδο. Ο μέσος πολλαπλασιαστής της ελληνικής βιομηχανίας είναι 2.28, δηλαδή για κάθε ευρώ που ζητείται για προϊόν της βιομηχανίας δημιουργείται κατά μέσο όρο ένα πρόσθετο προϊόν 1.27 σε άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Αυτό συμβαίνει διότι ο κάθε βιομηχανικός κλάδος χρησιμοποιεί ενδιάμεσες εισροές από άλλους κλάδους και καθώς αυξάνει η ζήτηση των ενδιαμέσων εισροών αυξάνει και η ζήτηση των ενδιάμεσων εισροών που χρησιμοποιούν οι ενδιάμεσοι κλάδοι και ούτω καθεξής. Επιπλέον οι αμοιβές που δίδονται στους εργαζόμενους τους κλάδου δημιουργούν πρόσθετη ζήτηση καταναλωτικών αγαθών. Ο υψηλότερος πολλαπλασιαστής της βιομηχανίας και ολόκληρης της ελληνικής οικονομίας είναι αυτός του κλάδου της παραγωγής βασικών μετάλλων, 2.79 και ο χαμηλότερος αυτός του κλάδου κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων, 1.86.
Ο κλάδος των κατασκευών έχει υψηλό πολλαπλασιαστή στην χώρα μας (όπως εξάλλου και σε όλες τις χώρες). Η κατάρρευση της οικοδομής με τον υψηλό πολλαπλασιαστή, ο οποίος στην μείωση της ζήτησης λειτούργησε αρνητικά, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και την μακροχρόνια ύφεση της ελληνικής οικονομίας μετά την εφαρμογή των πολιτικών δημοσιονομικής προσαρμογής που έπληξαν σε καίριο βαθμό τις κατασκευές.
Ο τουρισμός ονομάζεται σαν η «βαριά βιομηχανία» της χώρας. Όμως το πολλαπλασιαστικό του αποτέλεσμα είναι χαμηλό και καθόλου δεν συνάδει με το επίθετο που του αποδίδεται. Κατά συνέπεια η τεράστια αύξηση της εισροής τουριστών στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη επίπτωση στο ΑΕΠ της χώρας. Επιπρόσθετα μπορούμε να υποθέσουμε ότι η καθίζηση της οικονομίας είναι τόσο βαθιά που ακόμη και αυτός ο σχετικά μικρός πολλαπλασιαστής δεν επαρκεί για την ανόρθωση της οικονομίας. Ο σχεδόν μοναδιαίος πολλαπλασιαστής του κλάδου διαχείρισης ακινήτων μας δείχνει ότι δεν πρέπει να αναμένεται αύξηση του ΑΕΠ της χώρας λόγω της εισροής κεφαλαίων για την αγορά ήδη υπαρχόντων ακινήτων.
Τέλος, ο πολλαπλασιαστής του δημόσιου τομέα (δημοσία διοίκηση, άμυνα και κοινωνική ασφάλιση) ανέρχεται σε μόλις 1.37 δηλαδή για κάθε ευρώ που δαπανά η ελληνική οικονομία για δημόσια διοίκηση, κοινωνική ασφάλιση και άμυνα δημιουργείται πρόσθετο προϊόν μόλις 0.37 ευρώ.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το 37% της εγχωρίας ελληνικής παραγωγής αφορά δύο κλάδους ( διαχείριση ακινήτων και δημόσιος τομέας) με τους χαμηλότερους πολλαπλασιαστές. Με αυτήν την δομή οικονομίας η χώρα δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Η επιμονή των κυβερνήσεων όλα αυτά τα χρόνια στην στήριξη του δημόσιου τομέα διότι δήθεν αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας δεν υποστηρίζεται από τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας. Τα πολλαπλασιαστικά του αποτελέσματα είναι πενιχρά όπως αποδείχθηκε και κατά την διάρκεια της κρίσης. Αντίθετα, απαιτείται η εφαρμογή ενεργητικής βιομηχανικής πολιτικής για την ανάπτυξη της έτσι ώστε αφενός μεν να αυξηθεί το ΑΕΠ και το εισόδημα της χώρας και αφετέρου να αυξηθεί η απασχόληση.
| Κλάδος – Τομέας | Πολλαπλασιαστής |
| Παραγωγή βασικών μετάλλων | 2.792 |
| Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού | 2.714 |
| Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου | 2.69 |
| Βιομηχανία ξύλου και επίπλων· | 2.559 |
| Βιομηχανία καουτσούκ και πλαστικών | 2.524 |
| Κατασκευές | 2.438 |
| Κατασκευή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού | 2.423 |
| Βιομηχανία ανακύκλωσης | 2.388 |
| Κατασκευή μηχανοκίνητων οχημάτων, ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων οχημάτων | 2.292 |
| Χημική και φαρμακευτική βιομηχανία | 2.275 |
| Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων, με εξαίρεση τα μηχανήματα και τα είδη εξοπλισμού | 2.241 |
| Έρευνα και Ανάπτυξη και υποστήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων | 2.126 |
| Παραγωγή τροφίμων, ποτών και προϊόντων καπνού | 2.122 |
| Μεταφορές και logistics | 2.075 |
| Ορυχεία-Λατομεία | 2.038 |
| Παραγωγή άλλων μη μεταλλικών ορυκτών προϊόντων | 2.01 |
| Βιομηχανία χάρτου, εκτυπώσεων, εκδόσεων | 1.996 |
| Αγροτικός Τομέας | 1.934 |
| Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών, ειδών ενδυμασίας, δέρματος και δερμάτινων ειδών | 1.931 |
| Κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων | 1.864 |
| Ενοικίαση μηχανημάτων και εξοπλισμού | 1.831 |
| Η/Υ και συναφείς δραστηριότητες | 1.708 |
| Άλλες κοινωνικές και προσωπικές υπηρεσίες | 1.695 |
| Χονδρικό και λιανικό εμπόριο | 1.609 |
| Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού, συλλογή, επεξεργασία και παροχή νερού | 1.603 |
| Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών | 1.594 |
| Υγεία | 1.536 |
| Χρηματοοικονομικός τομέας | 1.472 |
| Τουρισμός και εστίαση | 1.427 |
| Δημόσια Διοίκηση και κοινωνική ασφάλεια | 1.377 |
| Ταχυδρομικές Υπηρεσίες και Τηλεπικοινωνίες | 1.264 |
| Εκπαίδευση | 1.163 |
| Διαχείριση Ακινήτων | 1.045 |
[1] Ο Ν.Χ Βαρσακέλης (barsak@econ.auth.gr) είναι καθηγητής βιομηχανικής πολιτικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών και ο Γ. Αγγελίδης μεταπτυχιακός φοιτητής στο πρόγραμμα των πολύπλοκων συστημάτων.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη “Μακεδονία της Κυριακής” 23 Δεκεμβρίου 2018.
