ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ: Ο Χρ. Γιανναράς και ο π. Ν. Λουδοβίκος για τα Ανθρώπινα και Θεία Πάθη

1. Κρίμα κ. Σαββίδη που σας έμεινε η εντύπωση της σύγχυσης. Η συζήτηση ήταν θαυμάσια.Εξ άλλου, δια της επαναλήψεως αποτυπώνονται πράγματα που δεν τα χωράει εύκολα ο νους μας. Συμβαίνει επίσης, άλλα να περιμένουμε από μια ανταλλαγή απόψεων και άλλα να προκύπτουν από τον ζωντανό διάλογο.
   Παραθέτω τι κατάλαβα εγώ με τις δικές μου προσλαμβάνουσες.

   Θέμα: το θείο Πάθος και το Νόημα Ζωής & ανθρώπινα πάθη και η απελευθέρωση από τον φόβο του Θανάτου

   Απαντήσεις συνομιλητών:
   1) Τα Πάθη του Χριστού, πράγματι, δίνουν Νόημα και καταργούν τον φόβο του θανάτου.Ωστόσο, ο χριστιανισμός της Δύσης και η παρηκμασμένη ελληνική Εκκλησία δεν απελευθερώνουν από τον φόβο, τον καλλιεργούν: Θεωρούν τον άνθρωπο αμαρτωλό ον, δηλαδή ελλιπές και κακό. Την δε θυσία του θεού την θεωρούν τίμημα/τιμωρία για τις ανθρώπινες αμαρτίες. Στη σημερινή ελληνική Εκκλησίας μιλάνε τη γλώσσα της ηθικής, δηλαδή του κοινωνικού ελέγχου μέσω συναισθημάτων (κυρίως ενοχής, φόβου, καθώς και μεταφυσικού εντυπωσιασμού).

   2) Η γνήσια ελληνική Ορθοδοξία βγάζει τον άνθρωπο από το επίπεδο του Κακού, τον κάνει άφοβο και ευτυχισμένο. Το κάνει προσφέροντας έναν τρόπο ψυχικής ύπαρξης σύμφωνο με την Αλήθεια της Όντως Ζωής. Δεν είναι θρησκεία αλλά Οντολογία και,έτσι, δεν δεν θεωρεί τον άνθρωπο ελλιπές όν (αλλά ούτε και ολοκληρωμένο υποκείμενο όπως οι Προτεστάντες). Τον θεωρεί ικανό για τις ΑΡΕΤΕΣ που θα τον καταστήσουν «τέλειο» ανθρώπινο όν, αληθινό «τέκνο θεού», αληθινά «μακάριο».

   3) Ο τρόπος των Αρετών δεν αλλάζει από τον Επίκουρο στον Μάξιμο τον Ομολογητή. Η πρώτη Αρετή για τη διαμόρφωση του ολοκληρωμένου-ευτυχισμένου ανθρώπου είναι η Ανδρεία που σημαίνει ακριβώς την αφοβία απέναντι στον θάνατο. Μαζί με τις άλλες Αρετές, δημιουργεί μια ψυχική κατάσταση Ηρεμίας/Γαλήνης/Πραότητας/Ησυχίας που επιτρέπει την ψυχική Ελευθερία Επιλογής (Αυτεξουσιότητα και Προθετικότητα) του ψυχικού-υπαρκτικού τρόπου-επιπέδου της Αγάπης.

   4) Ο Θεός είναι Αγάπη = Αληθινή Ζωή = Αθανασία. Με τον τρόπο των Αρετών, ο άνθρωπος μπορεί να βιώσει την Αθανασία στην παρούσα ζωή. Μπορεί να επικοινωνήσει άμεσα και αληθινά, κατ’ Ενέργειαν βέβαια, με τον Θεό-Λόγο. Η δυνατότητα θέωσης είναι η Συν-Ενέργεια Δημιουργού και δημιουργήματος μετά την οντολογική μεταμόρφωση του ανθρώπου από «κατ’ εικόνα» Λόγο σε «όμοιο» Λόγο. Αλλά και χωρίς να φτάσει κανείς στη θέωση των αγίων, μπορεί να είναι αληθινά ευτυχισμένος (επικούρεια ηδονή) λόγω του ψυχικού ανοίγματος της Αγάπης μέσα και μέσω της Εκκλησίας. Ο τρόπος των Αρετών είναι Νόημα και Σκοπός Ζωής, όντως Ζωής, στο επίπεδο της άχρονης-αθάνατης ύπαρξης, στον χωρο-χρόνο των Άκτιστων Ενεργειών.

   5) Ο σταυρικός θάνατος του Χριστού προσφέρει την εμπειρία επικοινωνίας του Κτιστού με το Άκτιστο. Ο Λόγος του θεού γίνεται άνθρωπος και ο άνθρωπος, επειδή έχει μέσα του τον Λόγο-Θεό μπορεί αν το θελήσει να βιώσει τη μακαριότητα του Άκτιστου, όπου δεν υπάρχει το Κακό. Λαμβάνοντας/αφυπνίζοντας τον Λόγο εντός του, με τον τρόπο των Αρετών, αφενός απελευθερώνεται τα Πάθη του Κτιστού και αφετέρου, γίνεται η αληθινή του φύση, αγγελικό/ουράνιο/έλΛογο όν, άρα ευτυχισμένος.
   Ο άνθρωπος δεν δυστυχεί μόνο με το Κακό αλλά και από το να περιορίζεται στον τρόπο ζωής όλων των ζωντανών υπάρξεων. Δεν τον καλύπτει ούτε το ψευτο-νόημα, κάτι λειτουργικό για υποκειμενικές απολαύσεις. Χρειάζεται Αληθινό Νόημα, το Νόημα της Αληθινής Ζωής που βρίσκεται στην αγαπητική συνύπαρξη των όντων στο επίπεδο της Ενέργειας.

   Δεν απαντήθηκαν ολοκληρωμένα, λόγω ελλείψεως χρόνου,μόνο δυο επιμέρους θέματα:
   Α) περί του αν η «γκρίζα» ζώνη της φυσικής ταυτίζεται με τη μεταφυσική. Αν η μεταφυσική ταυτίζεται με την Οντολογία, τότε πράγματι ασχολείται με τον θαυμαστό αόρατο κόσμο. Μάλιστα, τότε, η Οντολογία ακολουθεί το ελληνικό ΕΠΙΣΤΑΣΤΑΜΑΙ που γίνεται με την Ενέργεια-Λόγο του Νου (σε άλλο ψυχικό επίπεδο από τη σκέψη). Η μεταφυσική με την έννοια της δυτικής θεολογίας δεν αφορά το Άκτιστο αλλά τον Εκεί του θανάτου.

   Β) περί των Παθών στην Τραγωδία, ισχύει αυτό που λέει η Ζ. ντε Ρομιγύ. Ο Αισχύλος αναφέρεται στα Πάθη ως Γνώση (το γνωστό «πάθος-μάθος), ο Σοφοκλής (τουλάχιστον στην Αντιγόνη) μιλά για τα παθήματα-δυστυχίες από έλλειψη Αρετής, ενώ ο Ευριπίδης (σε εποχή φιλαυτίας) ενθουσιάζει το ακροατήριο με το επίπεδο της ηθικής. Παρερμηνευμένες από τους Δυτικούς τόσο η Ποίηση όσο και η Φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων, δίνουν την εντύπωση για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο σαν κολλημένο στο Κτιστό, να ασφυκτικά από το «Μέτρο» και να πάσχει από Α-Λογία. Όμως, ο Κόσμος σημαίνει το θεϊκό Κάλλος του Άκτιστου και ο Νους σημαίνει το θεϊκό στοιχείο μέσα μας, τον Λόγο των όντων.

   Απάντηση

   • κι άν σ’ αγαπώ, θά σού κλαφτώ, πού μές στήν κοινωνία
     τής ευτυχίας σου ζητάς τήν επιπλοποιία.

     Χωνεύεις δέντρο εξωτικό, μήν κάνεις τήν αθώα,
     η ευτυχία τζιέρι μου είναι την γιά τά ζώα.

     Απάντηση

   • 1) Τα Πάθη του Χριστού, πράγματι, δίνουν Νόημα και καταργούν τον φόβο του θανάτου.Ωστόσο, ο χριστιανισμός της Δύσης και η παρηκμασμένη ελληνική Εκκλησία δεν απελευθερώνουν από τον φόβο, τον καλλιεργούν: Θεωρούν τον άνθρωπο αμαρτωλό ον, δηλαδή ελλιπές και κακό. Την δε θυσία του θεού την θεωρούν τίμημα/τιμωρία για τις ανθρώπινες αμαρτίες. Στη σημερινή ελληνική Εκκλησίας μιλάνε τη γλώσσα της ηθικής, δηλαδή του κοινωνικού ελέγχου μέσω συναισθημάτων (κυρίως ενοχής, φόβου, καθώς και μεταφυσικού εντυπωσιασμού).” τῆς Μαρίας Μ.

     Στήν Δύση ἑορτάζονται κυρίως τά Χριστούγεννα. Τό Πάσχα εἶναι πιό σημαντικό ἴσως καί πιό κατανοητό στήν Ὀρθόδοξη πίστη καί λόγω τῆς Ἀνάστασης. Ποιός πιστός στήν Ἑλληνική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αἰσθάνεται ὅτι τά θεία Πάθη εἶναι τιμωρία γιά τίς ἀνθρώπινες ἁμαρτίες; Αὐτοί οἱ θεῖοι ὕμνοι, ἡ συμμετοχή τῶν πιστῶν στό θεῖο δράμα μέ πλήρη ἐσωτερική συγκίνηση καί ἀγάπη, ἡ συμπόνια γιά τήν Παναγία καί τόν Υἱό της, ἡ προσμονή τοῦ Ἀναστάσιμου γεγονότος, δείχνουν ἄδολη συμμετοχή στήν ἀναπαράσταση τῶν συμβάντων πού κατανοοῦνται μόνο μέ τό βάθος τῆς ψυχῆς ἑνός ἑκάστου καί πού ἀφοροῦν πολλούς.
     “στην αγαπητική συνύπαρξη των όντων στο επίπεδο της Ενέργειας.”
     Τί εἶναι αὐτή ἡ ἀγαπητική συνύπαρξη; Ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἡ κάθε ψυχή, εἶναι μία ὀντότητα πού ἀναπνέει, αἰσθάνεται, σκέφτεται, ἔχει συγκεκριμένους γονεῖς, συγκεκριμένη μορφή, συγκεκριμένα ταλέντα, συγκεκριμένες μνῆμες. Τόν ἀφορᾶ ἡ πορεία τῆς δικῆς του ψυχῆς.

     “Πάρετέ μου τα όνειρα, πώς να διαβάσετε;
             Πάρετέ μου τη σκέψη, πού να την πείτε;

     Καθαρός είμαι απ’ άκρη σ’ άκρη.”

     Ἀπό Τά Πάθη ( ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ τοῦ Ὀδυσσὲα Ἐλύτη)

     Απάντηση

     • ΕΝΑ τό χελιδόνι * κι ἡ Ἄνοιξη ἀκριβή
       Γιά νά γυρίσει ὁ ἥλιος * θέλει δουλειά πολλή
       Θέλει νεκροί χιλιάδες * νά ‘ναι στους Τροχούς
       Θέλει κι οἱ ζωντανοί * νά δίνουν τό αἷμα τους.

       Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔχτισες μέσα στά βουνά
       Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔκλεισες μές στή θάλασσα!

       Πάρθηκεν ἀπό Μάγους * τό σώμα τοῦ Μαγιοῦ
       Τό ‘χουνε θάψει σ’ ἕνα * μνῆμα τοῦ πέλαγου
       Σ’ ἕνα βαθύ πηγάδι * τό ‘χουνε κλειστό
       Μύρισε τό σκοτά * δι κι ὅλη ἡ Ἄβυσσο.

       Θέ μου Πρωτομάστορα * μέσα στίς πασχαλιές καί Σύ
       Θέ μου Πρωτομάστορα * μύρισες τήν Ἀνάσταση!

       Σάλεψε σάν τό σπέρμα * σέ μήτρα σκοτεινή
       Τό φοβερό τῆς μνήμης * ἔντομο μές στή γῆ
       Κί ὅπως δαγκώνει ἀράχνη * δάγκωσε τό φῶς
       Ἔλαμψαν οἱ γιαλοί * κι ὅλο τό πέλαγος.

       Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔζωσες τίς ἀκρογιαλιές
       Θέ μου Πρωτομάστορα * στά βουνά μέ θεμέλιωσες!

       “Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔχτισες μέσα στά βουνά
       Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ ἔκλεισες μές στή θάλασσα!”

       στίχοι πού ὅταν ἄρχισε ἡ ἐσωτερική συνειδητοποίηση, δάκρυα συγκίνησης ἀνέβλυσαν ἀπό μέσα μου.

       https://latistor.blogspot.com/2012/04/blog-post_12.html

       ἀπό Τά Πάθη τοῦ Ἄξιον Ἐστί, πού ἀξίζει νά διαβαστοῦν αὐτές τίς μέρες.

       https://www.psu.edu/dept/cellwall/GreekStuff/Elytis/AXIONESTI.htm

       Απάντηση

2. 1) Κατανοούμε κάτι με το ερώτημα «γιατί;» όχι με το «τι;».

   ΓΙΑΤΙ ο δυτικός χριστιανισμός γιορτάζει την ιστορική πραγματικότητα της γέννησης του Χριστού ως ανθρώπου με σάρκα και οστά; Γιατί δεν είναι κατανοητή η Ανάσταση λόγω Αγάπης;
   «Θέλει να κοιμάσαι μ’ ανοιχτά πανιά και μ’ ανεβασμένη την/ άγκυρά σου». (Ελύτης, Εκ του Πλησίον)

   2) Μπορούμε να κάνουμε ορθή κριτική εφόσον κάνουμε τις απαραίτητες διακρίσεις.

   Π.χ. διακρίνουμε το Εμείς από τα άτομα, την ελληνική Παράδοση από τις συμπεριφορές δυτικόφρονων. Οι υπέροχοι ύμνοι και η συγκίνηση των πιστών από τη Μυσταγωγία είναι άλλο πράγμα από τα ηθικά κηρύγματα, στα οποία δίνουν έμφαση οι περισσότεροι ιερείς.
   Το «βάθος της ψυχής» του ευσεβούς είναι άλλο πράγμα από τη ρηχή ψυχή του θεοφοβούμενου. Η κατάνυξη στην οποία στοχεύει η Ορθόδοξη Παράδοση είναι άλλο πράγμα από τα θρησκευτικά συναισθήματα.

   «Κι άξαφνα ντανγκ! Ο ήχος της καμπάνας που βουτάει ολόισια, διψασμένος θα ‘λεγες για γνώριμα κι από καιρό χαμένα ύφαλα…ν’ ανεβάσει και να σκορπίσει στον αέρα πραγματικότητες παντοτινές…όπως ως τώρα γινόταν με τον χρυσό του χαλκού που φύλαγαν για μας οι κώδωνες των ορθοδόξων..
   …ακτινοβολεί ωσάν ήλεκτρον η αγάπη κι επιλέγει κομμάτια ύλης που είναι στερεοποιημένες αισθήσεις για να ζήσει : αν όχι με το δοσμένο απλώς αλλά με το φωτάκι που ανάβει στην άκρη των δαχτύλων μας κάθε φορά που χτυπάμε πλήκτρα για να ‘ρθουμε σε επαφή με τη γνωριμία ενός βαθύτερου κόσμου.» (Ελύτης, Εκ του Πλησίον)

   3) Για να καταλάβουμε την «αγαπητική συνύπαρξη των όντων» στο επίπεδο του Λόγου ή βαθιάς ψυχής ή Σοφίας ή Ποίησης πρέπει να καταλαβαίνουμε τη διάκριση του Άκτιστου επιπέδου ύπαρξης από το κτιστό.
   «Αλλ’ εμπρός μια χαμηλή εκκλησία μ’ έναν θεό πανύψηλο» (Ελύτης, Εκ του Πλησίον)

   Για να καταλάβουμε π.χ. το “Πάρετέ μου τα όνειρα, πώς να διαβάσετε; / Πάρετέ μου τη σκέψη, πού να την πείτε;/Καθαρός είμαι απ’ άκρη σ’ άκρη”, πρέπει να έχουμε εμπεδώσει ότι το θείο μέσα μας είναι Καθαρός θεϊκός Λόγος, Καθαρή Ενέργεια.
   «Μια ζωή πλήρης εν τέλει» (Ελύτης, Εκ του Πλησίον)

   4) Για να καταλάβουμε τι εστί «η πορεία τῆς ψυχῆς» του κάθε συγκεκριμένου ατόμου, πρέπει να κατανοούμε ότι πρόκειται για την πορεία από το «κατ’ εικόνα» στο «κατ’ ομοίωση» και ότι αυτό σημαίνει το άνοιγμα της ψυχής στο επίπεδο-τρόπο του Εμείς.

   Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή…Τα Πάθη είναι χτισμένα μέσα στο Κτιστό, ο ίδιος ο Δημιουργός-Πρωτομάστορας είναι κλεισμένος μέσα στο σώμα μας. Αυτός είναι ο λόγος που μπορούμε να «μυρίσουμε» την Ανάσταση.
   “Αλλά χωρίς να χάνεις ποτέ την εικόνα του συνόλου” (Ελύτης, Εκ του Πλησίον)

   Απάντηση

   • Καί ἡ ὕπαρξη;

     ¨ Άργησα πολύ να καταλάβω τι σημαίνει ταπεινοσύνη και φταίνε αυτοί που μου μάθανε να την τοποθετώ στον άλλο πόλο της υπερηφάνειας. Πρέπει να εξημερώσεις την ιδέα της ύπαρξης μέσα σου για να την καταλάβεις.¨

     Ο. Ελύτης, Μυρίσαι το Άριστον [XXVII] – «Ο Μικρός Ναυτίλος»

     https://dailyreader.gr/2123/life/elytis-myrisai-to-ariston.html

     ¨ Όταν ανακαλύψουμε τις μυστικές σχέσεις των εννοιών και τις περ-
     πατήσουμε σε βάθος θα βγούμε σ’ ένα άλλου είδους ξέφωτο που είναι
     η Ποίηση. Και η Ποίηση πάντοτε είναι μία, όπως ένας είναι ο ουρα-
     νός. Το ζήτημα είναι από που βλέπει κανείς τον ουρανό.

     Εγώ τον έχω δει από καταμεσής της θάλασσας.”

     ¨ Ω ναι, μια σκέψη για να ‘ναι πραγματικά υγιής -άσχετο σε τι αναφέ-
     ρεται- πρέπει ν’ αντέχει στο ύπαιθρο. Και όχι μόνον. Πρέπει την
     ίδια στιγμή στην ευαισθησία μας να ‘ναι καλοκαίρι.

     Λίγο, δυο – τρεις βαθμούς πιο χαμηλά, τετέλεσται: το γιασεμί σωπαί-
     νει, ο ουρανός γίνεται θόρυβος.”

     Οδυσσέας Ελύτης: Μυρίσαι το άριστον [I-VII]

     http://ideoforein.blogspot.com/2018/04/i-vii.html

     Απάντηση

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.