Ενα χρόνο μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ενάντια στις προβλέψεις των περισσοτέρων, τα εδαφικά κέρδη των Ρώσων είναι ουσιαστικά ελάχιστα, ενώ η αντίσταση του ουκρανικού στρατού αντέχει μέχρι σήμερα. Παρά τη στήριξη που έχουν λάβει από τη Δύση μέχρι στιγμής, οι Ουκρανοί έχουν ανάγκη για περισσότερο εξοπλισμό. Ο γενικός διοικητής των ενόπλων δυνάμεων Βαλερί Ζαλούζνι, κατά τη συνάντησή μας στο Κίεβο, ερωτηθείς σχετικά με το τι ακόμη χρειάζονται τα στρατεύματά του, ξεκουμπώνει τη χακί ζακέτα του αποκαλύπτοντας μια μπλούζα που γράφει «F-16!». Επόμενοι στη λίστα του, μετά τα πολεμικά αεροσκάφη, είναι οι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς, όπως οι αμερικανικοί ATACMS, ώστε να μπορέσουν τα στρατεύματα στο μέτωπο να πλήξουν ρωσικούς στόχους πέρα από την απόσταση που τους επιτρέπει ο μέχρι στιγμής οπλισμός τους.

Μιλώντας με τον κ. Ζαλούζνι το πρώτο που καταλαβαίνει κανείς είναι ότι αυτά τα αιτήματα δεν είναι απλώς ρητορικά, αλλά μια άμεση στρατιωτική αναγκαιότητα, και ότι η επίσκεψη Ζελένσκι σε Λονδίνο, Βρυξέλλες και Παρίσι, κατά την οποία ο Ουκρανός πρόεδρος απηύθυνε επείγουσα έκκληση για αεροπλάνα, αντικατοπτρίζει ένα πιεστικό γεγονός: οι επόμενοι έξι μήνες θα είναι ένα διάστημα «ζωής ή θανάτου» για τους Ουκρανούς. Πράγματι, σε κάθε πόλεμο ένα θεμελιώδες ερώτημα είναι: «Με τίνος το μέρος είναι ο χρόνος;». Το 1942, φερειπείν, ο χρόνος ήταν στο πλευρό των συμμάχων. Σήμερα, και με μια διαφαινόμενη στρατιωτική συνεργασία Κίνας – Ρωσίας, πολλοί φοβούνται ότι ο χρόνος κυλάει υπέρ του Βλαντιμίρ Πούτιν, και πιθανότατα το ίδιο πιστεύει και ο ίδιος.

Το ερώτημα όμως που καλούνται να θέσουν και να απαντήσουν όσοι βοηθούν στρατιωτικά την Ουκρανία είναι: «Πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα όπλα;». Για τους περισσότερους στη Δύση η απάντηση σε αυτό βρίσκεται στην Κριμαία. Είναι κοινό μυστικό πως ένα από τα στρατηγικά σχέδια της Ουκρανίας είναι να εξαπολύσει την άνοιξη μια μεγάλη αντεπίθεση στα νότια της χώρας, και ιδιαίτερα γύρω από τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια, η οποία, εάν επιτύχει, θα απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις στα όρια της Κριμαίας. Κι εκεί γεννάται το μεγάλο δίλημμα. Σχεδόν όλοι οι Ουκρανοί που έχω γνωρίσει είναι υπέρ της ανακατάληψης της Κριμαίας. Τα επιχειρήματά τους είναι πολιτισμικά, ιστορικά, πολιτικά και νομικά. Είναι όμως και στρατηγικά. Μακροπρόθεσμα, υποστηρίζουν, είναι αδύνατο να υπάρξει ασφάλεια στην Ουκρανία όσο τα ρωσικά στρατεύματα στρατοπεδεύουν στην Κριμαία. Αυτή τη στιγμή οι Ρώσοι ενδιαφέρονται για την Κριμαία περισσότερο απ’ ό,τι για τον Ντονμπάς, μου λένε. Μια πιθανή απώθησή τους από τη χερσόνησο με ταυτόχρονη καταστροφή της γέφυρας του Κερτς από πυραύλους μεγάλους βεληνεκούς θα ανάγκαζε πιθανώς τον Πούτιν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η έκκληση Ζελένσκι για αεροπλάνα αντικατοπτρίζει ένα πιεστικό γεγονός: οι επόμενοι έξι μήνες θα είναι ένα διάστημα «ζωής ή θανάτου» για τους Ουκρανούς.

Αυτό έχει στρατηγική λογική, ενέχει όμως και μεγάλο ρίσκο. Τα περισσότερα κέντρα λήψης αποφάσεων στη Δύση πιστεύουν ότι οι Ουκρανοί πρέπει να σταματήσουν στη Χερσώνα για τον ίδιο λόγο που εκείνοι επιθυμούν να την καταλάβουν: επειδή έχει μεγάλη σημασία για τη Ρωσία. Φοβούνται πως μια προσπάθεια ανακατάληψης της Κριμαίας θα μπορούσε να προκαλέσει έντονη αντίδραση της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ΗΠΑ αρνούνται να δώσουν αεροπλάνα στην Ουκρανία.

Ομως δεν υπάρχει επιλογή χωρίς ρίσκο. Οπως είναι επικίνδυνες μια προσπάθεια ανακατάληψης της Κριμαίας και οι υποσχέσεις της Δύσης για χορήγηση στην Ουκρανία θέσεων μέλους στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, έτσι είναι επικίνδυνο και να παραταθεί για χρόνια ο πόλεμος και να υπάρξει χρόνος για μια συμφωνία μεταξύ Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ. Κι αυτός ο δεύτερος κίνδυνος είναι μεγαλύτερος. Πρέπει να έχουμε το θάρρος και τη σοφία να το αναγνωρίσουμε. Κι ο φόβος είναι πολύ κακός σύμβουλος. Στην ομιλία του την Τρίτη ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε εμφανές πως προσπαθεί να εκφοβίσει τη Δύση. Ας μην τον αφήσουμε να τα καταφέρει.

​​​​​​* Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδώνστο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Καθημερινή