Του Δημήτρη Π. Τόλιου,
Τα Χριστούγεννα που πέρασαν, για ακόμη μια φορά χιλιάδες μάτια παρακολούθησαν δια ζώσης και εκατομμύρια μάτια είδαν στους δέκτες τους και στο διαδίκτυο, στα ελληνικά και τουρκικά δελτία ειδήσεων, την καθιερωμένη δραστηριότητα του Ζωγραφείου Λυκείου-Γυμνασίου της Κωνσταντινούπολης , να ξεχύνεται στην οδό της Ανεξαρτησίας του Πέραν και να τραγουδά τα ελληνικά κάλαντα από άκρον εις άκρον της.
Μετά στο Φανάρι και μετά στο Ορθόδοξο ρωμέικο γηροκομείο του Βαλουκλί στους γέροντες του και στους νοσούντες ρωμιούς
Όσοι από τους αναγνώστες των γραμμών αυτών έχουν περπατήσει έστω και για λίγο στην Ιστικλάλ της Πόλης, γνωρίζουν ότι το να τραγουδά κάποιος δυνατά, ελληνικά περπατώντας ανάμεσα σε λεφούσια-κύματα πληθυσμού που περπατούν κατά χιλιάδες αδιάκοπα κινούμενα στην κεντρική οδό, δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα στην σημερινή Πόλη. Θέλει καρδιά και τόλμη. Δεν μιλάμε δε για την περίοδο μετά το 60 που δεν επιτρέπονταν να μιλήσεις ελληνικά δημόσια στον δρόμο αυτό
Το ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ Λύκειο-Γυμνάσιο της Πόλης λοιπόν τις τελευταίες δεκαετίες που εγώ το αφουγκράζομαι χάρη στην φιλία με τον χαρισματικό άνθρωπο που ακούει στο όνομα Γιαννης Δεμιρτζόγλου (γιού του Πολίτη σοκολατοποιού Θεόφιλου -Φανούριου και της δασκάλας Σουλτάνας-Ιωαννίδη), αποτελεί κατά την γνώμη μου και με τον κίνδυνο να χαρακτηριστώ υπερβολικός, τον σημαντικότερο και κυρίως τον συστηματικότερο πολιτιστικό πρεσβευτή του ρωμέικου πολιτισμού στην οικουμένη. Για να δούμε όμως αν είναι υπερβολή η ανωτέρω διαπίστωση
Η ρωμιοσύνη δεν φυλακίζεται σε σύνορα και ο διευθυντής του Ζωγραφείου το γνωρίζει πολύ καλά αυτό.
Παρακολουθώ από το 1997 μέχρι σήμερα συστηματικά το ασίγαστο πάθος αυτού του ανθρώπου, ο οποίος έχει πετύχει να αναδείξει (βοηθούμενος από άξιους συνεργάτες) το Ζωγράφειο Λύκειο-Γυμνάσιο της Πόλης , σε φάρο μόρφωσης, πολιτισμού και κοινωνικής στήριξης και ανθρωπιάς μέσα στην αχανή Επτάλοφη.
Το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας του Σχολείου (εκπαιδευτικοί του, μαθητές, γονείς των μαθητών και τούρκοι υπάλληλοι εργαζόμενοι σε αυτό) παράγει πρωτογενώς πολιτισμό, αναμεταδίδει πολιτισμό, διαφημίζει πολιτισμό.
Αξέχαστη θα μου μείνει η εικόνα των δεκάδων μισθωμένων αλβανικών 14 θέσεων βαν στο Κεστοράτι του Αργυροκάστρου στην Βόρεια Ήπειρο, πριν μερικά χρόνια να ανεβαίνουν αργά το κακοτράχαλο βουνό στην πορεία τιμής και μνήμης στα βήματα του Ιδρυτή με αφορμή τα 100+1 χρόνια από την Ίδρυση της Σχολής από τον βορειοηπειρώτη ευεργέτη Χρηστάκη Ζωγράφο. Ο δήμαρχος Ιωαννιτών σε μια σπουδαία βραδιά στην ηπειρωτική πρωτεύουσα τίμησε και καλωσόρισε το σχολείο στην Ήπειρο του Ζωγράφου
Οι συνεργασίες της Σχολής με σχολεία της Ελλάδος και του εξωτερικού είναι αμέτρητες όλα αυτά τα χρόνια
Σε συνεχείς διεθνείς συναντήσεις Μαθητιάδων των σχολείων του ελληνισμού (ελλαδικού και απόδημου) στην Πρώτη γενέτειρα του Καραμανλή, το Ζωγράφειο σχολείο έχει πανθολογουμένως την πιο δυνατή συγκρότηση από όλα (δεκάδες) τα σχολεία που συμμετέχουν στο πολιτιστικό αυτό αντάμωμα επί χρόνια (Καναδάς, Νότια Αφρική, Γερμανία, Αμερική, Ελλάδα).
Δεν συγκρίνεται δε καν με την μιζέρια και την φτώχεια των ελλαδικών σχολικών συμμετοχών . Λίγοι όμως ξέρουν, ότι ο διευθυντής του σχολείου κοιμάται σε υπόστρωμα στο πάτωμα στα λυόμενα των κατασκηνώσεων με τους μαθητές του για να είναι μαζί τους ένας από αυτούς στους διαγωνισμούς στην Μαθητιάδα. Το τραίνο της Φιλίας (dostluk expressi) που τώρα πια δεν κυκλοφορεί είχε για χρόνια σταθερούς επιβάτες ζωγραφιώτες μαθητές στο δρομολόγιο Σιρκεντζι- ΣΣ Αγγίστας.
Ελληνικά ιδρύματα πολιτισμού, στην Θράκη, στην Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, Δήμοι, θέατρα, πολιτιστικοί οργανισμοί όλα αυτά τα χρόνια συνεργάσθηκαν με το Ζωγράφειο Σχολείο σε κοινές εμφανίσεις στην Ελλάδα και στην Τουρκία.
Εκπαιδευτικοί της Ελλάδος συμμετέχουν σε περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά συνέδρια που φιλοξενεί το Σχολείο επί σειρά ετών
Το σχολείο εκτός από γνώση δίδει και κοινωνική συνεισφορά και αλληλεγγύη
Ο Ιδρυτής Χρηστάκης Ζωγράφος θα αγάλλεται από ψηλά γνωρίζοντας, ότι κάθε μεσημέρι όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχει με επιβάρυνση του προϋπολογισμού της σχολής, στο εστιατόριο του για τον κάθε περαστικό ρωμιό αλλά και τούρκο φίλο της Σχολής μια ζεστή σούπα . σαλάτα και ψωμι, για όποιον πείνασε ή αδυνατεί να σταθεί και τον βρήκε ο δρόμος καταμεσίς της Ιστικλάλ.
Και φεύγοντας θα λάβει δωρεάν εκτός από τον εκδιδόμενο ομογενειακό τύπο ΗΧΩ κ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΚΗ δωρεάν και ένα αναμνηστικό δίπλωμα του περάσματος από την Σχολή.
Το Ζωγράφειο με την εξωστρεφή πολιτική της διεύθυνσης του έχει κερδίσει εκατοντάδες φίλους που κρατάνε στα χέρια τους το συμβολικό απολυτήριό που τους προσφέρει ο Διευθυντής. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο Πρόεδρος Κ. Στεφανόπουλος, ο ακαδημαϊκός Γ.Σκαλκέας, έλληνες πρωθυπουργοί, και απλοί άνθρωποι τους οποίους περπατώντας με τον Δεμιρτζόγλου, στην Τσιμισκή της Θεσσαλονίκης αλλά και στην Αχαΐα τα καλοκαίρια, τον σταματούν συνεχώς και τον χαιρετούν, θυμίζοντας του ότι πέρασαν από το Ζωγράφειο και τους φιλοξένησε.
Μια ζεστή χειραψία και ένα ευχαριστώ εις ανάμνηση το καλύτερο δώρο και η ικανοποίηση στα μάτια του Γιάννη
Το πολιτιστικό καλεντάρι της Σχολής το οποίο ανακοινώνεται κάθε εξάμηνο δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από το πρόγραμμα αθηναϊκών Ιδρυμάτων Πολιτισμού τα οποία ίδρυσαν μεγάλα ονόματα ελλήνων εθνικών ευεργετών.
Με την διαφορά, ότι το ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ είναι το μοναδικό ρωμέικο σχολείο της Πόλης, (τα άλλα είναι η Μεγάλη του Γένους Σχολή και το Ζάππειο Λύκειο), το οποίο δεν υποστηρίζεται οικονομικά από κληροδοτήματα.
Όλα τα έξοδα του, τα εκτελεί στηριζόμενο στην αγάπη στην συνδρομή και διάθεση προσφοράς σπουδαίων σημαντικών προσώπων, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, που πέρασαν από την Σχολή και είδα το έργο της αλλά και των επισκεπτών του κυρίως ελλαδιτών. Ο διευθυντής αναγνωρίζει ότι «η δύναμη μας είναι οι φίλοι μας» και το λέει παντού
Για να το πετύχει όμως αυτό ο διευθυντής του, πέραν από το μεγάλο άγχος και την διαρκή έγνοια του, από χρόνια τώρα, στηρίζεται σε συνεπή προγραμματισμό και μετατρέπει τις καλοκαιρινές διακοπές του (στις οποίες άλλοι εκπαιδευτικοί ξεκουράζονται) σε αγώνα δρόμου ανανέωσης των σχέσεων της Σχολής με φορείς και πρόσωπα.
Έτσι μπορώ να γνωρίζω, ότι σημαντικοί άνθρωποι της ελληνικής αλλά και παγκόσμιας πολιτικής και επιχειρηματικής σκηνής βοηθούν αθόρυβα την Σχολή, διότι έγκαιρα και συστηματικά παρακινήθηκαν και αντιλήφθηκαν το έργο που γίνεται στο Ζωγράφειο.
Έτσι εξηγείται το πώς βρίσκονται δίπλα στο Σχολείο σε κάθε περίσταση, κορυφαίοι έλληνες, τούρκοι , αμερικανοί, αξιωματούχοι, υπουργοί, Πρόεδροι της Βουλής, οι σύζυγοι των ελλήνων κορυφαίων ελληνικών θεσμών κοκ
Γιατί στο Ζωγράφειο Σχολείο, υπάρχει η αρχή πως αν του προσφέρεις ένα, λαβαίνεις ανταπόδοση για δύο. Ο διευθυντής του ξέρει και αναδεικνύει την χορηγία και την επιστρέφει με σεβασμό και ανταποδοτικά
Ο Διευθυντής του Σχολείου, δεν παίζει απλά ένα μουσικό ακορντεόν κοντά τους, αλλά θα μπορούσα να πω πως παρουσιάζει νοητά, μια ολόκληρη συμφωνική εκτέλεση από πολλά μουσικά όργανα που παράγουν παιδεία, πολιτισμό, γνώση και συμπεριφορά προς τους τρίτους και αφήνουν ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο στις δύο χώρες.
Και ήρθαν έτσι τα πράγματα, που ο [πολύ πρόσφατα έλληνας υπουργός παιδείας, ήταν απόφοιτος της Σχολής , πόσες ελπίδες δεν υπήρξαν για πολλά πράγματα, άσχετα από το αν λίγο έλλειψε στο τέλος επί ημερών του ζωγραφειώτη υπουργού αυτού να συρρικνωθεί το σχολείο με επιλογές που δεν ήταν της θέλησης του διευθυντή του.
Τα τελευταία χρόνια, τόσο με τα χορωδιακά φεστιβάλ του όσο κυρίως με τα λογοτεχνικά μαθητικά συνέδρια σε συνεργασία με τα εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη τα οποία διευθύνει η συζυγος του Ασπα Χασιώτη-Δεμιρτζόγλου επισκέφθηκαν το σχολείο και συμμετείχαν σε αυτά σπουδαίοι άνθρωποι του λόγου και της τέχνης. Ελληνιστές ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, έλληνες συνθέτες, ερμηνευτές, έτσι με φευγαλέα ματιά, ο Χατζηνάσιος, ο Δ.Σαββόπουλος, ο Α. Αγγελόπουλος, ο Μητσιάς, η Ν. Μεντή, η Ε. Ρεμπούτζικα, η Ελίζα Μαρέλι, ο Κότσιρας , o Θ.Κοροβίνης οι ιστορικοί όπως η Μαριάνα Κορομηλά , ο Ε Τριβιζάς V.Hislop, και πάρα πολλοί άλλοι. Με τις δραστηριότητες αυτές αφ’ ενός εμψυχώνονται οι μαθητές του Ζωγραφείου αποκτώντας εμπειρίες, αφετέρου οι φιλοξενούμενοι, μεταλαμπαδεύονται στο πνεύμα της Σχολής και της εκατοντάχρονης εκπαιδευτικής συνεισφοράς της. Συμμετέχουν δε επιφανείς ακαδημαϊκοί δάσκαλοι της τουρκικής και ελληνικής πνευματικής κοινότητος.
Το σχολείο στις εισαγωγικές εξετάσεις της Τουρκίας, ανάμεσα σε ιδιωτικά και δημόσια τουρκικά σχολεία με ανταγωνισμό μεταξύ εκατομμυρίων μαθητών έχει σημαντικά ποσοστά επιτυχιών τα οποία ανακοινώνει κάθε φορά η διεύθυνση του. Η οποία αγωνιά και εργάζεται ακόμη και για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων του σχολείου.
Οι τάξεις των αποφοίτων του καλούνται και ξανακαλούνται να συμμετέχουν στα δρώμενα της σχολής και στις δραστηριότητες του.
Στην Αθήνα δραστηριοποιείται ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωγραφείου και δια αυτού εκπροσωπείται ενεργά η ζωγραφιώτικη οικογένεια στο κλεινόν άστυ. Ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσατντινουπολιτών Καθηγητής του Μετσόβειου Νίκος Ουζούνογλου, ο Καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου κ. Γιάννης Σκαρλάτος, είναι Ζωγραφειώτες και άμεσοι συνεργάτες στο καθημερινό έργο του σχολείου
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος υπήρξε μαθητής των τάξεων της Σχολής την οποία και επισκέπτεται συχνά αλλά και Ιεράρχες του Θρόνου . Η σχολή έβγαλε από τις τάξεις της Καθηγητές Πανεπιστημίων, ανθρώπους του επιχειρηματικού κόσμου στην Τουρκία, την Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο.
Τιμά την πατρίδα της (Τουρκία) και συνεργάζεται άψογα με τον τούρκο υποδιευθυντή της και τις τοπικές αρχές της Πόλης οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι το ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ διαφημίζει την Πόλη παγκοσμίως.
Το Ζωγράφειο Λύκειο-Γυμνάσιο τιμά τα πολίτικα ήθη και έθιμα της ρωμιοσύνης της Πόλης που έφυγε. Αναλαμβάνει κάθε χρόνο επί συναπτά έτη την ευθύνη των εορτών στα Εισόδια της Θεοτόκου του Πέραν, διοργανώνει την Μπομποντιάδα, το πέρασμα από τις εκκλησιές της Ασιατικής Πόλης στον Επιτάφιο της Μεγάλης Παρασκευής με φίλους , γονείς και μαθητές της Σχολής
Εκτελεί δύσκολα θεατρικά έργα με σκηνοθέτη τον ίδιο τον διευθυντή και τα παρουσιάζει στην Πόλη και την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
Πριν λίγες ημέρες μια κυβερνητική κούρσα σταμάτησε έξω από το σχολείο και ο υφυπουργός Παιδείας της Τουρκικής Κυβέρνησης επισκέφθηκε την σχολή και τον Διευθυντή της άτυπα. Και αυτό είναι έργο του διευθυντή του Σχολείου. Η τουρκική κυβέρνηση που παρακολουθεί τα πάντα, γνωρίζει το ειδικό βάρος και την αξία του σχολείου μέσα από το οποίο διαφημίζεται η πολυπολιτισμική παρουσία της Πόλης.
Η σχολή διατηρεί άριστες σχέσεις με τις αυτοδιοικητικές αρχές της Πόλης τόσο στον δήμο του Μπεγιογλου όσο και στον Μητροπολιτικό Δήμο της Πόλης, με τις διπλωματικές τουρκικές αρχές στην Ελλάδα και σε κάθε έλευση της στην Ελλάδα για επίσημη δραστηριότητα, οι μαθητές της περνούν από τον πρόξενο της χώρας που προέρχονται, ως οφειλόμενη τιμή και πρωτόκολλο στα πρότυπα του παραδείγματος του Πατριάρχου.
Και μόνο ότι υπάρχει η δυνατότητα και η εντολή στους υπαλλήλους της να βοηθά κάθε εμπερίστατο έλληνα επισκέπτη όλο το εικοσιτετράωρο και δεν κλείνει τις πύλες της σε κανένα μιλά από μόνο του. Διαθέτει λεωφορείο μεταφοράς μαθητών και συνεργατών χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχος στο Σχολείο για τις μετακινήσεις των δράσεων της
Μου έτυχε να γνωρίζω επαγγελματικά εμπόρους της Σητείας στην Κρήτη και μόλις άκουσαν την λέξη Κωνσταντινούπολη ανέφεραν το Ζωγράφειο πρώτα από όλα.
Θα μπορούσα να γράφω πολλά ακόμη για το μικρό αυτό θαύμα που συντελείται στο Τουρνασίμπασι Σοκακ για την εκπαιδευτική κοινότητα που βρίσκεται στο σοκάι Λχ Για την δύσκολη θέση που βρίσκεται κάθε φορά που κάθε απερίσκεπτος ή ανίδεος ελλαδίτης αξιωματούχος βρίσκει ευκαιρία να ομιλεί στην Ελλάδα ενώπιον μελών της σχολής και εκ του ασφαλούς με αλυτρωτικές κορώνες που φέρνουν σε δύσκολη θέση παιδιά και εκπαιδευτικούς και αντικρίζω το σκεπτικό και πικρό χαμόγελο του διευθυντή και των παιδιών που είναι αναγκασμένοι και να ευχαριστήσουν και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Τραγουδούν τον ύμνο της Σχολής όλοι ανεξαιρέτως έχουν καθήκον να τον γνωρίζουν «Μ’ άνθη κοσμείτε και με στεφάνους δάφνης παγκάρπου αφθίτου κάλλους παιάνες δόξης υμνείτε πάντες του Ζωγραφείου το ιερόν Ανευφημείτω πας εκ καρδίας τον εν Υψίστοις δοξολόγων Χαίρε αγάλλον πάνσεπτος κρήνη του Ζωγραφείου τέμενος Χαίρε! νάματα δρόσου των νέων σμήνη πάγκαλα αντλείτε και δαψιλή το λάβαρόν σου πάντες φρουρούμεν σύσσωμοι ώ πανύμνητε μήτηρ Σχολή»
Αυτό που ξεκίνησε το 1893, όταν ο νεαρός τότε αρχιτέκτονας Περικλής Φωτιάδης σχεδίασε το νέο σχολείο της Κοινότητας Σταυροδρομίου, που σύμφωνα με την απόφαση της Κοινότητας θα έπαιρνε το όνομα του “μεγαθύμου χορηγού του, ευγνωμοσύνης και τιμής ένεκα”, του πεφωτισμένου μεγαλοεπιχειρηματία Χρηστάκη Ζωγράφου, που παραχώρησε στην κοινότητα το υπέρογκο ποσό των 10.000 χρυσών λιρών, με στόχο να ιδρυθεί ένα σχολείο σύγχρονο και προοδευτικό, ένα σχολείο πρωτοποριακό που θα κάλυπτε τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ρωμαίικης παιδείας και θα είχε κατεύθυνση τις θετικές επιστήμες το Ζωγράφειο συνεχίζει την πορεία του στο χρόνο, γράφοντας λαμπρές και ένδοξες σελίδες και παρ’ όλες τις δυσκολίες, τις συμπληγάδες που πέρασε στο διάβα του παραμένει δυνατό, λαμπρό και αλώβητο, ένα μοναδικό στολίδι της ομογενειακής παιδείας.
Ο καθηγητής της Σχολής, Αρης Τσοκώνας γιός σπουδαίου πολίτη δάσκαλου και γαμβρός του Δημητρού Φραγκόπουλου, αποτελεί τον εγγυρότερο μεταφραστή της ελληνικής λογοτεχνίας στα τουρκικά.
Το Ζωγράφειο, παρά τα 127 χρόνια του, συνεχίζει με νεανικό φρόνημα να ατενίζει το αύριο και να ελπίζει σε καλύτερες μέρες, όπως όλη η Πολίτικη Ρωμιοσύνη . Οι διευθυντές του ο Μ. Κεφαλάς, ο Ζαμαρίας, ο Δημήτριος Μάνος, ο Βαφειάδης, ο Βασίλειος Μούτσογλου. Ο Αιμίλιος Καρούσος ο Νικολάος Καλαμαρτζής ο ιστορικός αείμνηστος Δάσκαλος του Γένους Δημητρός Φραγκόπουλος κράτησαν σε υψηλά επίπεδα τις εκπαιδευτικές απαιτήσεις της σχολής παραδίδοντας την σκυτάλη στον Δεμιρτζόγλου με το βαρύ φορτίο
Μέσα από το ακορντεόν και τις μουσικές νότες του Ζωγραφείου τα Χριστούγεννα, το ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ δείχνει συμβολικά, επίμονα, διαχρονικά, τον δρόμο, το στενό για να διαβούν οι άνθρωποι, τα στενά του Βοσπόρου δίχως να βραχούν.
Πόσοι άραγε από τους περαστικούς έλληνες ενοίκους του γειτονικού Σισμανόγλειου (θεωρείται περιζήτητη διπλωματική θέση) θέλησαν ενσυνείδητα να αντιληφθούν πραγματικά ποιος είναι ο αληθινός και πραγματικός πολιτιστικός πρόξενος της Ελλάδος στην Πόλη αποδεχόμενοι να λάβουν υπ’ όψιν τους το έργο της σχολής ;
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ
Ο Δημήτρης Π. Τόλιος είναι δικηγόρος στην Θεσσαλονίκη και συνδέεται με πρόσωπα και γεγονότα με ακατάλυτους δεσμούς φιλίας με την Πόλη.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη “Μακεδονία” της Κυριακής 05.01.20
