του οικονομολόγου Nicolas Goetzmann
Η γερμανική βιομηχανία θεωρούνταν, μέχρι πρόσφατα, ως η αξεπέραστη κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αλλά τα πρώτα κύματα του εμπορικού πολέμου μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ επηρέασαν ήδη το Βερολίνο. Κατά τον Ιούνιο του 2019, η γερμανική βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 5,2% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι. Μόνο τον τελευταίο μήνα, η πτώση ήταν 1,5%. Οι εξαγωγές τον Ιούνιο του 2019 παρουσιάζουν μείωση 8% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2018. Περιστάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη Γερμανία σε ένα νέο τρίμηνο συρρίκνωσης του ΑΕΠ της, μετά το προσωρινό επεισόδιο του τέλους του 2018, οδηγώντας ολόκληρη την ευρωζώνη στο ολισθηρό έδαφος της στασιμότητας, για να μην αναφέρουμε ένα πιθανό σενάριο ύφεσης.
Παραδόξως, η κλιμάκωση μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου έχει βαρύτερες επιπτώσεις στη Γερμανία, λόγω της μεγάλης ευπάθειας στο παγκόσμιο εμπόριο του οικονομικού μοντέλου που ανέπτυξε το Βερολίνο τα τελευταία χρόνια. Επειδή η χώρα εξάγει το ισοδύναμο του 50% του ΑΕΠ της και με ένα εμπορικό πλεόνασμα σχεδόν 230 δις ευρώ (2018) ή 7% του ΑΕΠ της, η Γερμανία έχει αναλάβει το ρόλο του καναρινιού στο ορυχείο του παγκόσμιου εμπορίου. Βασίζοντας την ανάπτυξή της στην προθυμία άλλων χωρών να αγοράσουν την παραγωγή της, το Βερολίνο έχει εξαρτηθεί από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της, την Κίνα, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, για να αναφέρουμε μόνο χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ .
Αλλά αυτή η “στρατηγική” δεν περιορίζεται στη Γερμανία. Στο εξής – και δεδομένου ότι οι πολιτικές λιτότητας της δεκαετίας του 2010 αποσκοπούσαν επίσης στη συμπίεση της κατανάλωσης ορισμένων χωρών (Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία) – είναι το σύνολο της ζώνης του ευρώ (εκτός της Γαλλίας, είναι το αντίθετο παράδειγμα) που έχει τοποθετηθεί σε έναν τέτοιο «μερκαντιλιστικό» άξονα, του οποίου η αρχή είναι απλή. Περιορίζοντας την κατανάλωση και επιδιώκοντας να επωφεληθούν από τη σχετικά ισχυρότερη ανάπτυξη ξένων χωρών, οι ευρωπαϊκές χώρες δημιουργούν μια ανισορροπία μεταξύ της εγχώριας ζήτησης και της εξωτερικής ζήτησης. Μηχανικά, οι εισαγωγές αυξάνονται λιγότερο από τις εξαγωγές, οδηγώντας σε εμπορικό πλεόνασμα σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Συνολικά, οι 19 χώρες της ευρωζώνης έχουν ένα πλεόνασμα 200 δις ευρώ σε σχέση με τον πλανήτη εκτός της ζώνης του ευρώ. Μια ανισορροπία που είναι η πηγή του θυμού του Ντόναλντ Τραμπ προς την ήπειρο: “Η Ευρώπη μας μεταχειρίζεται χειρότερα από ό, τι η Κίνα”, είπε σε συνέντευξή του στο Fox News τον Ιούνιο του 2019. Αλλά αυτή η ανισορροπία αποτελεί πλέον την αιτία της νέας οικονομικής ευπάθειας της ηπείρου.
Ανεβάζοντας τον τόνο στον αγώνα ταχύτητας του εμπορικού πολέμου του με τον Ξι Ζιν Πινγκ, απειλώντας την Κίνα με τη θέσπιση νέων τελωνειακών δασμών από την 1η Σεπτεμβρίου – ενώ η κινεζική κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να αφήσει το νόμισμά της να υποτιμηθεί τις επόμενες εβδομάδες – η ευρωζώνη, με τη ηγέτιδα Γερμανία, βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Και αυτό χωρίς να υπολογίζουμε τη σοβαρότερη απειλή για το Βερολίνο, δηλαδή τη δυνατότητα του Ντόναλντ Tραμπ να επιβάλει δασμούς 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, κάτι που θα οδηγούσε σε επίσπευση της γερμανικής βιομηχανικής παρακμής.
Ανεργία: ΕΕ 7,5%, ΗΠΑ 3,7%!
Μια ανισορροπία που είναι η πηγή του θυμού του Ντόναλντ Tραμπ προς την ήπειρο “Η Ευρώπη μας μεταχειρίζεται χειρότερα από ό, τι η Κίνα”, ανακοίνωσε σε συνέντευξή της στην Fox News τον Ιούνιο του 2019. Αλλά αυτή η ανισορροπία αποτελεί πλέον την αιτία της νέας οικονομικής ευπάθειας της ηπείρου.
Πιο κοντά σε μας, και από τότε που πήρε το τιμόνι της χώρας, ο Μπόρις Τζόνσον συνεχίζει την πορεία του προς το Brexit χωρίς συμφωνία, δηλαδή προς μια ξαφνική ρήξη των ανταλλαγών μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ευρωζώνης. Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι, μετά τις ΗΠΑ, η χώρα με το μεγαλύτερο διμερές εμπορικό έλλειμμα έναντι της Γερμανίας. Το γερμανικό εμπορικό πλεόνασμα μόνο από το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον ανέρχεται σε 100 δισ. Ευρώ. Βλέπουμε μια μορφή εξέγερσης από τον αγγλοσαξονικό καταναλωτή εναντίον ενός πάρα πολύ άπληστου προμηθευτή.
Η απειλή που συνιστούν οι Ντόναλντ Tραμπ και Μπόρις Τζόνσoν για τη Γερμανία, για το 2019, εγγίζει το σημείο θραύσης του “γερμανικού μοντέλου”, γεγονός που θα έχει επιπτώσεις σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Μια αρκετά σοβαρή και αξιόπιστη απειλή για να κατανοήσουν οι Ευρωπαίοι την τρωτότητά τους και να μετατρέψουν σε βάθος μια οικονομική στρατηγική που είναι ξεπερασμένη και αναποτελεσματική. Ο τοίχος που ύψωσε το Βερολίνο για να εμποδίσει τις αλλαγές θρυμματίζεται γρήγορα. Η φανερή αδυναμία της Γερμανίας εμφανίζεται ως σήμα έναρξης διαπραγματεύσεων.
Για να αντισταθμιστεί η φθίνουσα εξωτερική ζήτηση, η ζώνη του ευρώ πρέπει, όπως και οι ΗΠΑ, να στηρίξει την εγχώρια ζήτησή της, ώστε να μπορέσει να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της. Από τεχνική άποψη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αντιγράψει την εντολή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, δηλαδή να θέσει ένα μέγιστο στόχο απασχόλησης στην οικονομική στρατηγική της ζώνης του ευρώ. Αν και τα ενδιάμεσα βήματα θα μπορούσαν να είναι εξίσου αποτελεσματικά, με τη θέσπιση ενός τέτοιου στόχου η ευρωζώνη θα μπορούσε να γνωρίσει μια πραγματική αναγέννηση.
Ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, μείωση της ανεργίας προς τα σημερινά δυτικά πρότυπα (ΗΠΑ: 3,7%, Ηνωμένο Βασίλειο: 3,8%, Ιαπωνία: 2,3% έναντι 7,5% στη ζώνη του ευρώ), αύξηση των επενδύσεων. Μια αναμόρφωση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος θα είχε και άλλες θετικές συνέπειες. Η αύξηση της ανάπτυξης θα εξισορροπήσει το εμπόριο με τους εταίρους μας και έτσι θα εκλείψει η ουσία της εύλογης οργής του Ντόναλντ Tραμπ (ο Μπαράκ Ομπάμα είχε ήδη θέσει αυτό το ζήτημα στις αρχές του 2010). Τέλος, με τη δημιουργία μιας ισχυρής εσωτερικής αγοράς η οποία θα ήταν τότε πολυπόθητη, η ευρωζώνη θα βρεθεί σε ισχυρή θέση στις διαπραγματεύσεις της.
Είτε στο επόμενο G7 στο Μπίαριτζ, τέλη Αυγούστου, τα επόμενα Ευρωπαϊκά Συμβούλια, είτε όταν η Κριστίν Λαγκάρντ αναλάβει επικεφαλής της ΕΚΤ τον Νοέμβριο, οι ηγέτες της ευρωζώνης, με Γαλλία και Γερμανία επικεφαλής, πρέπει να περάσουν σε ένα νέο στάδιο του ευρωπαϊκού σχεδίου: να το καταστήσουν βιώσιμο μακροπρόθεσμα, στηρίζοντάς το στις εσωτερικές του δυνάμεις, στον πληθυσμό του και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του. Την εποχή της ανταγωνιστικότητας πρέπει να τη διαδεχτεί η εποχή της ανάπτυξης, όπως φιλοδοξούμε ότι θα είναι και η αλλαγή του καθεστώτος της ΕΚΤ.
Μετάφραση- Επιμέλεια: Ε.Δ. Νιάνιος
Ονειρεύεται το ΠΑΣΟΚ της Ευρώπης ο αρθρογράφος και φυσικά επενδύει στο λεφτόδεντρο που δεν υπάρχει!
Δυστυχώς ή ευτυχώς εμείς οι Ευρωπαίοι δεν έχουμε το δολλαριολεφτόδεντρο και είμαστε αναγκασμένοι να δουλέψουμε σκληρότερα.
Η Γερμανία κατά τη γνώμή μου κινείται στη σωστή γραμμή και μόνο η λιτότητα θα μας κρατήσει σε ισοροπία σε αντίθεση με την πρόταση του αρθρογράφου και λοιπών ψαγμένων με ξένα ή μη υπάρχοντα χρήματα που ονειρεύονται ανάπτυξη.
Το αν κάποιος υποστηρίζει τους αγγλοσάξονες ή τις ΗΠΑ, όπως εγώ για παράδειγμα, δε σχετίζεται με τις λάθος οικονομικές πολιτικές που αναλαμβάνει αλλά για την εξισορόπηση των νέων απολυταρχών που επελαύνουν και είναι χειρότεροι μακράν των αγγλοσαξόνων.