H αριστερή στροφή του SPD και η πρόκληση για Μέρκελ

Τις τελευταίες ημέρες, τα κορυφαία στελέχη του SPD συμφώνησαν σε σειρά πολιτικών και προτάσεων, οι οποίες σηματοδοτούν μια ξεκάθαρη ρήξη με τις πρόσφατες -πιο κεντρώες- θέσεις του κόμματος. Είναι υπέρ της κατάργησης μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και στην πρόνοια, της ενίσχυσης των εργατικών δικαιωμάτων και της επέκτασης του γερμανικού κοινωνικού κράτους. Απευθύνει έκκληση να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός κατά ένα τρίτο, να δοθεί στους υπαλλήλους το δικαίωμα να εργάζονται από το σπίτι και να θεσπιστεί βασική σύνταξη, η οποία θα βελτίωνε την οικονομική κατάσταση των πιο φτωχών συνταξιούχων.

Προπαντός, η ηγεσία του κόμματος αποφάσισε επίσης να αποκηρύξει τις μισητές μεταρρυθμίσεις Hartz IV -τις οποίες προώθησε η κυβέρνηση του SPD το 2005- και να τις αντικαταστήσει με ένα πιο γενναιόδωρο καθεστώς, το οποίο αποκαλεί Burgergel ή εισόδημα των πολιτών.

Η μετατόπιση του κόμματος προς τα αριστερά συνοδεύτηκε από εμφανή σημάδια βελτίωσης στις δημοσκοπήσεις και θα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των υπόλοιπων μελών της, εδώ και καιρό, ταλαιπωρημένης οικογένειας της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς.

Πράγματι, η τελευταία κίνηση του SPD αποτελεί απάντηση στις προκλήσεις, οι οποίες ταλανίζουν τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην ήπειρο εδώ και χρόνια: το SPD και τα αδελφά κόμματα στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ολλανδία έχουν υποστεί δραματική απώλεια ψήφων, καθώς οι παραδοσιακοί κεντροαριστεροί ψηφοφόροι μετακινούνται προς πιο ριζοσπαστικά κόμματα στα αριστερά, στη μετροπαθή κεντροδεξιά και στα οικολογικά κόμματα όπως οι Πράσινοι.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, το SPD δεν έχει χάσει μόνο τους μισούς από τους ψηφοφόρους του, αλλά και τη δυνατότητά του να ενώνει ανομοιογενείς ομάδες ψηφοφόρων υπό μία πολιτική σκέπη. To ποσοστό του κόμματος βούτηξε στο 20,5% στις τελευταίες εκλογές και στις δημοσκοπήσεις συγκεντρώνει έκτοτε μόλις 14%. Στο πλαίσιο αυτό, η ηγεσία του SPD έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει νόημα στην υιοθέτηση μιας πολιτικής προσέγγισης, η οποία υπόσχεται τα πάντα σε όλους.

H υπεροψία του πρώην αρχηγού του SPD και καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος είχε απήχηση στους εργάτες και τους επαγγελματίες της μεσαίας τάξης, έχει δώσει τη θέση της σε μια πιο προσεκτική στάση: το SPD επικεντρώνεται στο δυνατό του σημείο ως ένα κόμμα το οποίο υπερασπίζεται το κοινωνικό κράτος και παλεύει για τα δικαιώματα των εργατών και των χαμηλόμισθων υπαλλήλων. Οι μορφωμένοι προοδευτικοί κάτοικοι της πόλης -άλλοτε μία από τις βασικές ομάδες ψηφοφόρων του SPD που τώρα στηρίζει τους Πράσινους- δεν θα βρουν πολλά που να τους εκφράζουν στη νέα πλατφόρμα του SPD.

Είναι αξιοσημείωτο πως η μεταστροφή έχει προκαλέσει ελάχιστη διχόνοια εντός του φημισμένου για τις εσωτερικές έριδες SPD. H σπάνια αυτή επίδειξη πειθαρχίας είναι σημάδι ότι η ηγεσία του κόμματος καταλαβαίνει τη σοβαρότητα της θέσης τους, αλλά ενδεχόμενος να αποτελεί και ένα σημάδι ελπίδας. Μολονότι το SPD παραμένει αρκετά κάτω από το 20% στις δημοσκοπήσεις, η απόσταση από τους Πράσινους έχει συρρικνωθεί, ενώ το προβάδισμα του SPD έναντι του ακροδεξιού AfD μεγαλώνει.

Όλα αυτά αποτελούν σημαντική πρόκληση για τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, το συντηρητικό μπλοκ της οποίας κυβερνάει σε συνασπισμό με το SPD. Αν οι Σοσιαλδημοκράτες συνεχίσουν τη μετατόπισή τους προς τα αριστερά, η συμμαχία των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνησή της ενδέχεται να αντιμετωπίσει σοβαρούς κραδασμούς. Το SPD έχει ήδη υποσχεθεί να επανεξετάσει την κατάσταση του συνασπισμού πριν από το τέλος του έτους, όταν και θα αποφασίσει αν θα συνεχίσει να είναι μέλος της συμμαχίας.

Το αποτέλεσμα της επανεξέτασης αυτής παραμένει ανοιχτό. Αλλά όπως δείχνουν σήμερα τα πράγματα, το κόμμα το οποίο θα λάβει την τελική απόφαση σε 10 μήνες από σήμερα θα είναι διαφορετικό από το άνευρο και διχασμένο SPD, που υπέγραψε τη συμφωνία συνεργασίας με την κα Μέρκελ πριν από ένα χρόνο.