[Φαρμακευτικές εταιρίες και επίορκοι γιατροί κερδοσκοπούν σε βάρος των ασθενών με αποτέλεσμα οι θάνατοι από οπιούχα να ξεπερνούν τους νεκρούς των δολοφονιών στις ΗΠΑ!]
Συνέντευξη της Ιβάνα Ομπράντοβιτς* στο δημοσιογράφο Ετιέν Καμπιόν Μετάφραση- Επιμέλεια Ευάγγελος Νιάνιος
FIGAROVOX.- Μπορείτε να περιγράψετε την τρέχουσα κατάσταση της κρίσης των οπιοειδών στις Ηνωμένες Πολιτείες; Ποια είναι η προέλευση αυτής της κρίσης;
Ivana OBRADOVIC.- Η κρίση των οπιοειδών είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η υπερβολική δόση οπιούχων είναι σήμερα η κύρια αιτία θανάτου σε ηλικίες κάτω των πενήντα ετών με κατά μέσο όρο 130 νεκρούς ημερησίως, πολύ περισσότερους από τα τροχαία και τις δολοφονίες. Από το 2000, η υπερβολική δόση οπιοειδών, είτε με την αλόγιστη χρήση νόμιμα συνταγογραφούμενων φαρμάκων είτε από τη μαύρη αγορά, έχει προκαλέσει περισσότερους από 300.000 θανάτους: πρόκειται για μια πρωτοφανή κρίση στην υγεία. Η σημερινή επιδημία χαρακτηρίζεται πρωτίστως από την ταχεία αύξηση της θνησιμότητας λόγω υπερβολικής δόσης, η οποία σημειώνει κάθε χρόνο ένα νέο ρεκόρ. Σε απάντηση στον πανικό που προκάλεσε η εξάπλωση αυτής της επιδημίας, ο Πρόεδρος Trump κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης τον Οκτώβριο του 2017.
Η συνειδητοποίηση λοιπόν του προβλήματος και οι δημόσιες αντιδράσεις είναι σχετικά πρόσφατες, ενώ η επιδημία αρχίζει από τη δεκαετία του 1990.
Η πρώτη αντιστοιχεί στην επέκταση της συνταγογράφησης των παυσίπονων με οπιοειδή σε όλους τους τύπους χρόνιου πόνου: προϊόντα που χρησιμοποιούνταν επί μακρόν για τη θεραπεία του καρκίνου συνταγογραφήθηκαν ευρύτατα, ιδιαίτερα η οξυκωδόνη, η οποία βγήκε στην αγορά το 1996, και η οποία αποτέλεσε αντικείμενο μιας πραγματικής εκστρατείας μάρκετινγκ και στρατηγικών επιρροής ώστε οι γιατροί να συνταγογραφούν και οι ασθενείς να καταναλώνουν όλο και πιο ισχυρά οπιοειδή.
Η δεύτερη φάση της επιδημίας χαρακτηρίστηκε από την αύξηση της κατανάλωσης αυτών των οπιοειδών εκτός του ιατρικού πλαισίου: ορισμένοι από τους ασθενείς, με εξάρτηση από οπιοειδή, αύξησαν και διαφοροποίησαν τη χρήση οπιοειδών, ξεφεύγοντας από κάθε έλεγχο, ιδίως την ηρωίνη (διαθέσιμη στη μαύρη αγορά) και ορισμένα συνθετικά οπιοειδή που παρασκευάζονται στη Κίνα (κυρίως φαιντανύλη, ένα οπιοειδές εκατό φορές ισχυρότερο από τη μορφίνη, που καταναλώνεται με τη μορφή φαρμάκου αλλά και που πωλείται στο διαδίκτυο με άλλο όνομα).
Αυτή η κρίση μπορεί να εξηγηθεί τόσο από την αύξηση των αιτημάτων για διαχείριση του πόνου όσο και από μια εμπορική στρατηγική για την αύξηση της προσφοράς στο συγκεκριμένο αμερικανικό πλαίσιο όπου το σύστημα παρακολούθησης των ναρκωτικών δεν είναι πολύ αυστηρό και όπου επιτρέπεται η διαφήμιση φαρμάκων (ενώ απαγορεύεται σε άλλες χώρες, ειδικά στη Γαλλία), καθώς και διαφημιστικές δραστηριότητες (π.χ. κουπόνια έκπτωσης για την αγορά κουτιών φαρμάκων). Μπορούμε επομένως να μιλήσουμε για μια επιδημία που δημιουργήθηκε από την κατάχρηση των συνταγών αφενός και των πρακτικών προώθησης του φαρμάκου από την άλλη: αυτό κάνει αυτό το φαινόμενο εντελώς μοναδικό.
Ποια είναι τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά των θυμάτων υπερβολικής δόσης οπιοειδών: είναι παρόμοια με αυτά των χρηστών ναρκωτικών πριν από είκοσι χρόνια; Αυτή η υγειονομική κρίση σχετίζεται με την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας;
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες επιδημίες στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες επηρέασαν κυρίως τους επισφαλείς και θύματα του ρατσισμού πληθυσμούς στις αστικές περιοχές (όπως το κρακ στη δεκαετία του 1990), η επιδημία των οπιοειδών έπληξε αρχικά τους λευκούς των αγροτικών περιοχών .
Έχει επίσης την ιδιαιτερότητα να χτυπά περισσότερες γυναίκες, ειδικά από τις μεσαίες τάξεις. Σε γενικές γραμμές, η κρίση των οπιοειδών είναι μοναδική, καθώς επηρεάζει ορισμένο αριθμό «ασυνήθιστου» κοινού, για παράδειγμα μητέρες ή νεογνά θύματα συνδρόμου στέρησης κατά τη γέννηση λόγω της τοξικομανίας της μητέρας τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης: σήμερα, ένα παιδί εξαρτώμενο από οπιοειδή γεννιέται κάθε 19 λεπτά (αυτά τα μωρά με σύνδρομο νεογνικής στέρησης ονομάζονται «heroin babies»).
Παρόλο που το προφίλ των θυμάτων της κρίσης έχει διαφοροποιηθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια και τώρα επηρεάζει όλες τις ομάδες του πληθυσμού, η κρίση των οπιοειδών φαίνεται να είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που πλήττει κυρίως τους ενήλικες (25 έως 50 ετών) λευκούς, από τις φτωχές μεσαίες τάξεις (εργαζόμενοι ή άνεργοι) και από τη λευκή εργατική τάξη των αγροτικών περιοχών, οι οποίες αποτελούν μέρος της εκλογικής βάσης του Τραμπ, ιδιαίτερα στις Μεσοδυτικές Πολιτείες. Η υγειονομική κρίση ήταν επίσης θέμα της προεκλογικής εκστρατείας του 2016 και ο Τραμπ σημείωσε πολύ καλά ποσοστά σε περιοχές με τους περισσότερους θανάτους από το κύμα των «νεκρών της απελπισίας» (death of despair) από τα οπιοειδή – για να χρησιμοποιήσουμε την έννοια που δημιούργησαν η Anne Case και ο νικητής του βραβείου Νόμπελ Angus Deaton.
Ποιοι επωφελούνται κυρίως από αυτή την επιδημία; Συνδέεται αυτή με το παγκόσμιο κύκλωμα ναρκωτικών;
Από αυτή την επιδημία επωφελήθηκαν κυρίως τα φαρμακευτικά εργαστήρια παραγωγής ισχυρών οπιοειδών τα οποία, για να αυξήσουν τα εμπορικά τους κέρδη, σχεδίασαν μια ολοκληρωμένη στρατηγική (με στόχο τόσο τους συνταγογραφούντες γιατρούς όσο και τους ασθενείς). Αλλά, αυτή η επιτυχία συνοδεύτηκε από μια δικαστική αντίδραση, καθώς οι εταιρείες αυτές καταδικάστηκαν να πληρώσουν βαριά πρόστιμα για παραπλανητική διαφήμιση. Από την άλλη πλευρά, τα καρτέλ των ναρκωτικών του Μεξικού είναι αναμφισβήτητα οι περισσότερο κερδισμένοι από αυτή την επιδημία, την οποία εκμεταλλεύτηκαν για να επανέλθουν και να κυριαρχήσουν στην άτυπη αγορά ηρωίνης στο δρόμο.
Τέλος, τα κινέζικα παράνομα εργαστήρια συνθετικών οπιοειδών (όπως της φεντανύλης και των παραγώγων της) έχουν επωφεληθεί επίσης από αυτήν την επιδημία. Ο Πρόεδρος Tραμπ κάλεσε τον Κινέζο Πρόεδρο Ξι Ζιν Πινγκ να ελέγξει καλύτερα τις εξαγωγές φεντανυλοειδών στις ΗΠΑ και να θεσπίσει την ποινή του θανάτου στους παραγωγούς της. Αυτές οι παρατηρήσεις υπογραμμίζουν την ανάγκη προβληματισμού σχετικά με αποτελεσματικές και διεθνώς συντονισμένες ρυθμιστικές πολιτικές για τον έλεγχο της διακίνησης ναρκωτικών καθώς και των παράνομων φαρμάκων ή συνθετικών ναρκωτικών (που δεν ταξινομούνται ως ναρκωτικά αλλά πλαστογραφούν τις επιπτώσεις γνωστών ουσιών).
Ο Τραμπ, δηλαδή, θέλησε να πάρει τον έλεγχο της κατάστασης;
Η επιδημία οπιοειδών ανάγκασε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ να επεξεργαστεί μια πιο πραγματιστική πολιτική δημόσιας υγείας που λαμβάνει υπόψη την ανάγκη διαχείρισης του πόνου και μείωσης των κινδύνων για να επιβραδύνει τον ρυθμό επέκτασης της επιδημίας και να βελτιώσει την παρακολούθηση των φαρμάκων κατά του πόνου. Απέναντι στη “χειρότερη κρίση ναρκωτικών στην ιστορία των ΗΠΑ”, ο Πρόεδρος Tραμπ κήρυξε κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης τον Οκτώβριο του 2017, αλλά χωρίς δημοσιονομικά μέσα ανάλογα με τις προκλήσεις πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη (ειδικά εκείνων που δεν έχουν επαρκή ιατρική κάλυψη). Εντούτοις, έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με τις συστάσεις της επιτροπής κρίσης για τα οπιούχα που δημιουργήθηκε το 2017 σε αναζήτηση τρόπων αντιμετώπισης της κρίσης: ενημερωτικές εκστρατείες, παροχή ναλοξόνης (επείγουσα θεραπεία υπερβολικής δόσης οπιοειδών) κ.λπ.
Ωστόσο, το επίπεδο δέσμευσης για τη διαχείριση αυτής της κρίσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές πρωτοβουλίες, δηλαδή από τη βούληση και τα οικονομικά κάθε Πολιτείας. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μία απάντηση για ολόκληρη τη χώρα. Έτσι, μόνο 32 από τις 50 Πολιτείες έχουν εισαγάγει τον κανόνα του “καλού Σαμαρείτη”, ο οποίος εγγυάται ότι οι άνθρωποι που θα καταθέσουν για την υπερβολική δόση ενός ασθενούς δεν θα διωχθούν. Ομοίως, πολλές Πολιτείες – αλλά όχι όλες – έχουν περιορίσει τον αριθμό των χαπιών που μπορεί να συνταγογραφήσει ένας γιατρός. Άλλες έχουν δημιουργήσει μια βάση δεδομένων για τις συνταγές, έτσι ώστε ένας ασθενής να μην μπορεί να “ συλλέγει’’ συνταγές από διαφορετικούς γιατρούς (ιατρικός νομαδισμός, αποκαλούμενος ‘’doctor shopping’’).
*Η Ιβάνα Ομπράντοβιτς είναι υποδιευθύντρια του γαλλικού Παρατηρητηρίου ναρκωτικών και τοξικομανίας.
Πηγή: http://www.lefigaro.fr/vox/societe/2019/01/08/31003-20190108ARTFIG00106-qu-est-ce-que-la-crise-des-opioides-qui-tue-130-americains-chaque-jour.php
