Η αποχώρηση από την Συρία αφήνει ένα κενό που θα καλυφθεί από το Ιράν

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
Οι σιιτικές πολιτοφυλακές βρίσκονται στην περιοχή για να μείνουν
Φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές στα σύνορα Ιράκ-Συρίας, τον Νοέμβριο του 2018. ALAA AL-MARJANI/REUTERS
Περίληψη:

Η απόφαση του προέδρου Trump να αποσύρει αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία αναμφισβήτητα αποσκοπούσε στην απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον βάλτο της Μέσης Ανατολής και στο να προσδώσει την ευελιξία στην Ουάσινγκτον να εστιάσει τους πόρους της στην σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων αλλά ίσως και με το Ιράν.

Ο COLIN P. CLARKE είναι ανώτερος συνεργάτης του Soufan Center και βοηθός ανώτερος Πολιτικός Επιστήμονας στην μη κερδοσκοπική, μη κομματική RAND Corporation.
Η ARIANE M. TABATABAI είναι συνεργαζόμενη Πολιτική Επιστήμονας στην μη κερδοσκοπική, μη κομματική RAND Corporation.

Μια από τις τελευταίες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Trump μέσα στο 2018 ήταν επίσης μεταξύ των πλέον αμφιλεγόμενων: Η απόσυρση των υπόλοιπων 2.000 στρατιωτών των ΗΠΑ από την Συρία. Η εντολή ήταν μια εκπληκτική αντιστροφή της αμερικανικής πολιτικής και δημιούργησε ανησυχίες μεταξύ των επαγγελματιών της εθνικής ασφάλειας της Ουάσιγκτον ότι οι Κούρδοι -που έχουν υπηρετήσει ως σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους, ή ISIS- θα υποστούν απώλειες ενώ το καθεστώς Assad , η Ρωσία και η Τουρκία κερδίζουν. Αυτό το Σαββατοκύριακο, ο σύμβουλος του προέδρου για την Εθνική Ασφάλεια, John Bolton, φαινομενικά άλλαξε και πάλι πορεία [2], ανακοινώνοντας ότι οι δυνάμεις των ΗΠΑ θα παραμείνουν στην Συρία έως ότου το ISIS ηττηθεί και οι Τούρκοι παράσχουν εγγυήσεις ότι δεν θα χτυπήσουν τους Κούρδους.

09012019-1.jpg

Φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές στα σύνορα Ιράκ-Συρίας, τον Νοέμβριο του 2018. ALAA AL-MARJANI/REUTERS
——————————————————–

Ο δρων που μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο από όλους τους άλλους [3] από τα «μπρος-πίσω» της διοίκησης στην Συρία, είναι το Ιράν. Μια αμερικανική απόσυρση θα παράσχει στους Ιρανούς τον επιχειρησιακό χώρο να επεκτείνουν το αναπτυσσόμενο δίκτυό τους [4] των Σιιτών ξένων μαχητών, οι οποίοι μπορούν να κινητοποιηθούν και να μετακινηθούν σε όλη τη Μέση Ανατολή. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις στέλνουν στην Τεχεράνη το μήνυμα ότι η Ουάσιγκτον δεν θα αποτελέσει πλέον εμπόδιο στον δρόμο των σχεδίων αυτών. Πράγματι, σύμφωνα με τον Μπόλτον, οι προϋποθέσεις της διοίκησης για την αποχώρηση έχουν να κάνουν με τους Κούρδους και το ISIS: Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας δεν έκανε καμία αναφορά στην παρουσία ή την επέκταση σιιτικών πολιτοφυλακών που εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν από το Ιράν.

ΤΟ ΙΡΑΝ ΣΤΗΝ ΓΚΡΙΖΑ ΖΩΝΗ

Στις αρχικές ημέρες της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η οποία σηματοδοτεί την 40ή επέτειό της τον Φεβρουάριο, οι ιερείς ηγέτες του ιρανικού λαού συχνά μιλούσαν για την εξαγωγή της επανάστασής τους πέραν των εθνικών συνόρων. Αν και η διάδοση των επαναστατικών ιδεωδών δεν περιλαμβάνεται πλέον στους βασικούς στόχους του Ιράν, η Ισλαμική Δημοκρατία πέρασε δεκαετίες καλλιεργώντας δεσμούς με ομάδες -ιδιαίτερα Σιίτες- σε χώρες που θεωρεί σημαντικές για την ασφάλειά της. Αυτές οι διασυνδέσεις συνδέουν την Τεχεράνη με περιφέρειες στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τον Λίβανο, το Πακιστάν, την Συρία και την Υεμένη, μεταξύ άλλων.

Ξεκινώντας με την ανάπτυξη της λιβανέζικης Χεζμπολάχ, το Ιράν έχει αποκομίσει τεράστια οφέλη από την διεξαγωγή εχθροπραξιών δι’ αντιπροσώπων και τη μόχλευση μαχητών από τρίτα μέρη, συμπεριλαμβανομένων τρομοκρατών και πολιτοφυλακών. Η συνεργασία με μη κρατικούς «πελάτες» επιτρέπει στην Τεχεράνη να αποτρέπει τους εχθρούς της, να αναπτύσσει το στρατηγικό της βάθος και να αντισταθμίζει την συμβατική στρατιωτική κατωτερότητα της, προβάλλοντας ισχύ πέραν των μέσων που διαθέτει. Είναι σημαντικό ότι οι ομάδες αυτές συμβάλλουν στην επέκταση του Ιράν στις λεγόμενες γκρίζες ζώνες [5] μεταξύ ειρήνης και συγκρούσεων, σε χώρες όπως το Ιράκ και η Συρία, ενώ παράλληλα του επιτρέπει μια ελάχιστη αξιόπιστη άρνηση (deniability) και μια ελαχιστοποίηση του κόστους της [όποιας] παρέμβασης.

Όταν άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία το 2011, το Ιράν ήταν αποφασισμένο να στηρίξει τον σύμμαχό του. Ωστόσο, οι διχογνωμίες στην Δαμασκό και την Τεχεράνη στρατεύθηκαν ενάντια σε μια εμφανή και μεγάλη ιρανική παρουσία στην Συρία. Πολλοί Ιρανοί διαφώνησαν με το να βοηθήσουν στην διατήρηση ενός δικτάτορα, του οποίου οι μαζικές αγριότητες και η χρήση χημικών όπλων ήγειραν ερωτήματα ηθικής και έβλαψαν την φήμη της χώρας τους. Το καθεστώς Assad, από την πλευρά του, επεδίωκε να δώσει στην άμυνα της χώρας ένα τοπικό λούστρο και να αποφύγει να εμφανιστεί ως μια αδύναμη κεντρική εξουσία που διασώθηκε από ξένους. Αντί να παρέμβει άμεσα, η Τεχεράνη οργάνωσε μη ιρανικές σιιτικές δυνάμεις για να πολεμήσει εξ ονόματος του καθεστώτος Assad. Για να γίνει αυτό, το Ιράν στρατολόγησε εντόνως [6] από σιιτικούς πληθυσμούς στον Λίβανο, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Ενώ το Ιράν έχει από μακρού χρόνου καλλιεργήσει δυνάμεις από τον Λίβανο και το Ιράκ, η εισαγωγή Σιιτών από τη Νότια Ασία [7] ήταν κάτι καινούργιο. Αυτές οι ξένες υποομάδες μαχητών είναι ενσωματωμένες σταθερά [8] μέσα σε ένα ευρύτερο δίκτυο, αλλά έχουν συγκεκριμένους ορισμούς: Η μεραρχία Fatemiyoun αποτελείται από Αφγανούς και η ταξιαρχία Zeinabiyoun από Πακιστανούς. Μέχρι σήμερα, το ιρανικό καθεστώς έχει εκπαιδεύσει, εξοπλίσει και αναπτύξει αρκετές χιλιάδες [μαχητές από] τέτοιες δυνάμεις στην Συρία, πηγαίνοντάς το τόσο μακριά μέχρι την στρατολόγηση παιδιών στρατιωτών.

Ενώ η ύπαρξη του σιιτικού δικτύου ξένων μαχητών του Ιράν είναι από μόνη της κάτι άκρως καινοτόμο, η απόσυρση των ΗΠΑ προσθέτει μια νέα εξέλιξη. Χωρίς μια αμερικανική δέσμευση να αντισταθμιστεί το Ιράν στην Συρία, το δίκτυο θα ευημερήσει και θα αναπτυχθεί, εκμεταλλευόμενο το κενό ισχύος για να επεκτείνει την επιρροή της Τεχεράνης σε όλη την περιοχή, [κάτι που είναι] από παλιά ένας ιρανικός στόχος ο οποίος διατηρήθηκε υπό έλεγχο λόγω της ανάπτυξης αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ από το 2003 έως το 2011. Ένα σημαντικά μειωμένο [9] αμερικανικό στρατιωτικό αποτύπωμα -η Ουάσιγκτον αναμένεται να κρατήσει αρκετές εκατοντάδες δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων στην χώρα- πιθανόν να προκαλέσει περαιτέρω ισραηλινή δράση στην Συρία, αφού η Ιερουσαλήμ δεν μπορεί πια να εξαρτάται από την αμερικανική στρατιωτική δύναμη για να αποτρέψει την ιρανική επέκταση. Με την σειρά του, αυτό θα μπορούσε να δελεάσει το Ιράν να χρησιμοποιήσει τους μαχητές που ανέτρεφε ως μια εξωτερική δύναμη κρούσης.

ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

Για να στρατολογήσει μαχητές στην Συρία, το Ιράν δεν στηρίζεται αποκλειστικά στην θρησκεία [10]. Σύμφωνα με πληροφορίες [11], υποσχέθηκε να παράσχει στους μαχητές που επιστρέφουν και στις οικογένειές τους ιρανική κατοικία, αμοιβή, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση. Τώρα, με το σταδιακό τελείωμα του πολέμου στην Συρία, η Τεχεράνη θα προσπαθήσει να αναπαράγει την εκεί επιτυχία της σε άλλα θέατρα. Μπορεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος χρησιμοποιώντας δυνάμεις που έχει ήδη στρατολογήσει, εκπαιδεύσει και εξοπλίσει, και των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει ενισχυθεί από την έκθεσή τους στα θέατρα των μαχών στην Συρία.

Υπάρχει έλλειψη συγκεκριμένων στοιχείων και δεδομένων ακριβείας σχετικά με τις δαπάνες της Τεχεράνης για την υποστήριξη των πολιτοφυλακών. Αλλά σε μια εποχή που η χώρα πρέπει να σφίξει την ζώνη της για να ξεπεράσει τις οικονομικές κυρώσεις, η ανάπτυξη σιιτικών ξένων μαχητών από το Ιράν μπορεί να είναι ο οικονομικά αποδοτικότερος τρόπος -ακόμη και χρησιμοποιώντας τις υψηλότερες εκτιμήσεις κόστους- ώστε να επιδιώξει την περιφερειακή ατζέντα της. Όπως το έθεσε [12] ο Ιρανός ακαδημαϊκός, Afshon Ostovar , «το Ιράν δαπανά λιγότερα -και ίσως πολύ λιγότερα- στην άμυνα από τους πλησιέστερους ομόλογους ανταγωνιστές του στην περιοχή, ακόμα και συμπεριλαμβάνοντας την υποστήριξή του στους πελάτες του στην Συρία, το Ιράκ, τον Λίβανο και την Υεμένη».

Με την αμερικανική απόσυρση από την Συρία και ελλείψει οποιασδήποτε συνεκτικής πολιτικής των ΗΠΑ για να ανταποκριθούν σε δράσεις στην περιοχή που δεν φτάνουν να γίνουν συγκρούσεις, το Ιράν είναι πιθανό να συνεχίσει να καλλιεργεί σιιτικές πολιτοφυλακές και να τις ανακατευθύνει σε ολόκληρη την περιοχή. Ορισμένοι από τους Fatemiyoun έχουν ήδη αναπροσανατολιστεί [13] στο Αφγανιστάν, όπου, παράλληλα με την Ρωσία, το Ιράν υποστηρίζει τους Ταλιμπάν για να εμποδίσουν το παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στην χώρα. Αυτή η δέσμευση δείχνει στους Αφγανούς ότι το Ιράν είναι διατεθειμένο να λειτουργήσει ως σταθεροποιητική δύναμη, ακόμα και καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες μελετούν την μείωση του αριθμού των στρατιωτών τους κατά το ήμισυ. Και το Αφγανιστάν είναι μόνο ένα από τα τέσσερα θέατρα στα οποία εμπλέκεται το Ιράν: Το Ιράκ, η Συρία και η Υεμένη είναι τα άλλα.

Η απόφαση του προέδρου Trump να αποσύρει αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία αναμφισβήτητα αποσκοπούσε στην απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον βάλτο της Μέσης Ανατολής και στο να προσδώσει την ευελιξία στην Ουάσινγκτον να εστιάσει τους πόρους της στην σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων -ιδίως με την Κίνα και την Ρωσία, αλλά ίσως και με το Ιράν. Ωστόσο, με την εξωτερική ανάθεση (outsourcing) στην Τουρκία της αντι-ISIS αποστολής και την ουσιαστική παραχώρηση της Συρίας στο καθεστώς Assad και τους ισχυρούς υποστηρικτές του στη Μόσχα και την Τεχεράνη, ενδέχεται η διοίκηση να σηματοδοτεί ακουσίως ότι δεν επιθυμεί να ανταγωνιστεί σε κρίσιμα γεωπολιτικά σημεία.

Ένα τέτοιο μήνυμα θα μπορούσε να ενθαρρύνει ισχυρά κράτη -συμπεριλαμβανομένου του Ιράν- να επεκτείνουν την παρουσία τους. Η Τεχεράνη είναι πιθανό να προχωρήσει σε παραβάσεις συνεχίζοντας να χτίζει το δίκτυο των Σιιτών ξένων μαχητών και να τους μετακινεί στην περιοχή. Εάν οι ηγέτες του Ιράν θεωρήσουν ότι αυτό είναι μια αξιόλογη στρατηγική της οποίας τα οφέλη υπερκαλύπτουν το κόστος, το δίκτυο θα μπορούσε να αναπτυχθεί από μια περιφερειακή απειλή σε μια παγκόσμια, δημιουργώντας τελικά μακροπρόθεσμα περισσότερα προβλήματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2019-01-08/withdrawing-syr…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.nytimes.com/2018/12/19/us/politics/trump-syria-turkey-troop-…
[2] https://www.nytimes.com/2019/01/06/world/middleeast/bolton-syria-pullout…
[3] https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2018/12/us-withdrawal-syria-ha…
[4] https://ctc.usma.edu/the-implications-of-irans-expanding-shia-foreign-fi…
[5] https://www.lawfareblog.com/counteracting-irans-gray-zone-strategy-syria
[6] https://www.nytimes.com/2018/02/19/world/middleeast/iran-syria-israel.html
[7] https://nationalinterest.org/feature/where-assad-getting-his-fighters-it…
[8] https://carnegieendowment.org/2018/01/30/tehran-s-shia-foreign-legions-p…
[9] https://www.wsj.com/articles/a-small-u-s-base-gets-in-irans-waybut-maybe…
[10] https://foreignpolicy.com/2016/05/12/iran-suleimani-basij-irgc-assad-syria/
[11] https://www.wsj.com/articles/iran-recruiting-afghan-refugees-to-fight-fo…
[12] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09636412.2018.1508862
[13] https://www.nytimes.com/2017/11/11/world/asia/afghanistan-iran-syria-rev…

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα