του Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου*
Ο Πρωθυπουργός των Σκοπίων κ. Ζάεφ δήλωσε ότι μετά το αποτυχημένο, λόγω αποχής, δημοψήφισμα, θα προχωρήσει στην κοινοβουλευτική διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος των Σκοπίων με βάση τις απαιτήσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών (ΣτΠ). Η αναθεώρηση προϋποθέτει πλειοψηφία 2/3, δηλαδή 80 θετικές ψήφους στο σύνολο των 120 εδρών της Βουλής της γειτονικής χώρας. Με δεδομένο ότι η κύρωση της ΣτΠ τον παρελθόντα Ιούνιο έγινε με 69 ψήφους υπέρ, ο κ. Ζάεφ αναζητεί 11 ακόμη θετικές ψήφους, προφανώς από το VMRO-DPMNE, δηλαδή το κόμμα του πρ. Πρωθυπουργού κ. Γκρούεφσκι, του οποίου ηγείται σήμερα ο κ. Μίτσκοσκι. Η επιχείρηση εξεύρεσης «προθύμων» για αποστασία από την διακηρυγμένη πολιτική της απόρριψης της ΣτΠ του VMRO, όμως, δεν φαίνεται να είναι περίπατος, παρά τις υψηλές διεθνείς πιέσεις, πιθανούς εκβιασμούς για εκκρεμείς ή επικείμενες δικαστικές διαδικασίες και υποσχέσεις ωφελημάτων, καθώς το καθολικό μποϋκοτάζ από το Σλαβικό στοιχείο του εκλογικού σώματος, προοιωνίζεται τον πολιτικό και εκλογικό αφανισμό όσων υπερψηφίσουν την ΣτΠ.
Ο κ. Ζάεφ αυτοδεσμεύτηκε ότι θα περιμένει μέχρι τις 10 Οκτωβρίου την απόφαση των βουλευτών της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης (VMRO) για την στάση τους. Συνεπώς την Τετάρτη το βράδυ 10/10, θα γνωρίζουμε αν η γειτονική χώρα, θα επιχειρήσει να υιοθετήσει κοινοβουλευτικά τις επιβαλλόμενες τροποποιήσεις του Συντάγματος της χώρας, ή αν θα προκηρυχθούν βουλευτικές εκλογές, πράγμα που δεν χρειάζεται η χώρα, όπως δήλωσε ο Ζάεφ, ο οποίος κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση μόνο με τη συμμαχία των Αλβανικών κομμάτων και φοβάται το αρνητικό κλίμα που επικρατεί μεταξύ του σλαβικού στοιχείου και αποτυπώθηκε μετά το δημοψήφισμα.
Αντιθέτως, ο Μίτσκοσκι επιζητεί την ταχύτερη δυνατή προσφυγή στις κάλπες ως διέξοδο, για να ακυρωθεί, με μια δική του κυβέρνηση, η ΣτΠ και η αλλαγή του κρατικού ονόματος της ΠΓΔΜ σε Βόρεια Μακεδονία. Ταυτόχρονα τη μη αλλαγή του σημερινού Συνταγματικού ονόματος των Σκοπίων θέλει και η Τουρκία, αντιπαρατιθέμενη στην Ελλάδα για πολλοστή φορά! Από τη μεριά της, η Ρωσική Ομοσπονδία δήλωσε ότι θα φέρει το θέμα της ΣτΠ στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και θα ασκήσει veto, σύμφωνα με τις διατάξεις του 847/93 ψηφίσματος του Σ.Α. του ΟΗΕ, που θα επικυρώσει την όποια οριστική συμφωνία.
Από το δημοψήφισμα εξάγονται ήδη πολλά χρήσιμα συμπεράσματα:
1) Εμμονή του Σλαβικού στοιχείου (δύο στους τρείς εξ αυτών) στην πλήρη μονοπώληση του «Μακεδονισμού», άρα μεγάλη δυσκολία εφαρμογής στην πράξη της ΣτΠ, αν τελικά κυρωθεί.
2) Συνεχιζόμενη ρήξη εθνικών στόχων Αλβανών των Σκοπίων και της πλειοψηφίας των Σλάβων, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι το μέλλον του Κράτους αλλά και του Έθνους τους (όπως αυτοί το κατανοούν) εξαρτάται από αποφάσεις των Αλβανών, τους οποίους βέβαια δεν εμπιστεύονται διότι γνωρίζουν τους απώτερους στόχους τους: ομοσπονδοποίηση της ΠΓΔΜ και τελικά δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας».
3) Πλήρης αποτυχία των μηχανισμών πίεσης του Δυτικού Διευθυντηρίου και της ωμής παρέμβασής του υπέρ της έγκρισης της ΣτΠ.
4) Ήδη, με την αποτυχία του δημοψηφίσματος, δημιουργήθηκε ένα σημαντικό πρώτο ρήγμα στη ΣτΠ και μία αρχή μη εκπλήρωσης των όρων της. Στο άρθρο 2 §4.β.ii, η θετική έκβαση δημοψηφίσματος, εφόσον αποφασισθεί η διεξαγωγή του από τα Σκόπια (όπως και συνέβη), τίθεται ως ο πρώτος όρος (με δεύτερο την Συνταγματική τροποποίηση) για την έγκριση από την Ελλάδα, της αποστολής πρόσκλησης στην ΠΓΔΜ από το ΝΑΤΟ για ένταξη.
Η Ελλάδα τον παρελθόντα Ιούνιο έσπευσε να στείλει την επιστολή της συναίνεσής της προς το ΝΑΤΟ, χωρίς να έχουν εκπληρωθεί οι δύο όροι του τίθενται στην ΣτΠ γι’ αυτήν την καθοριστική ενέργεια της χώρας μας.
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι, η αναφορά στο ίδιο άρθρο (2 §4), ότι η Ελλάδα πρέπει να στείλει «χωρίς καθυστέρηση» την εγκριτική επιστολή της (για την οποία το 2008 στο Βουκουρέστι η Ελλάδα είχε απειλήσει με βέτο), δεν μπορεί να ανατρέψει το αυτονόητο γεγονός ότι θα πρέπει πριν να έχουν εκπληρωθεί οι δύο προαπαιτούμενοι όροι.
Ήδη ο ένας εξ αυτών (δημοψήφισμα) δεν απέδωσε καρπούς! Αυτό μάλιστα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αφορά μόνο τα Σκόπια (που πιθανώς το έθεσαν) αλλά, ως όρος για την παροχή της συναίνεσης της Ελλάδας, αφορά οπωσδήποτε και τη χώρα μας ως απόδειξη της βούλησης ή μη του λαού της ΠΓΔΜ να αποδεχθεί και άρα να εφαρμόσει στην πράξη την ΣτΠ.
Συνεπώς, η χώρα μας έχει ήδη μια αιτία καταγγελίας της ΣτΠ, που τελεί βέβαια (στο πολιτικό επίπεδο) υπό την αίρεση της μη επίτευξης της κύρωσης της ΣτΠ από το Κοινοβούλιο τη ΠΓΔΜ.
Το γεγονός αυτό το αποκρύπτει η Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία προωθεί με κάθε τρόπο την ολοκλήρωση της ΣτΠ και την κύρωσή της και από τα δύο Κοινοβούλια. Μια μελλοντική Κυβέρνηση, όμως, της Νέας Δημοκρατίας, με εκφρασμένη ήδη την απόλυτη αντίθεσή της προς το περιεχόμενο της ΣτΠ, και αναλόγως των εξελίξεων (κύρωση ή μη στο Κοινοβούλιο των Σκοπίων, προκήρυξη εκλογών στην ΠΓΔΜ και αποτέλεσμά τους) θα μπορεί να επικαλεσθεί την μη εκπλήρωση των όρων της ΣτΠ, με πρώτο αυτό επιτυχούς δημοψηφίσματος (δηλαδή με την απαραίτητη συμμετοχή), άλλωστε το άρθρο 73 του Συντάγματος των Σκοπίων ορίζει ότι τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων είναι δεσμευτικά και ο κ. Ζάεφ επεδίωξε την διεξαγωγή του, και μόνο εκ των υστέρων μίλησε για συμβουλευτικό δημοψήφισμα!
(*) Διεθνολόγος, Λέκτορας Τομέα Διεθνών Σπουδών Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.
Πρ. Αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης και Πρ. Διπλωμάτης Διεθνών Οργανισμών στα Βαλκάνια.
Μέλος Δ.Σ. της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
