Λίγα λουλούδια για τον Ιόλα

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

της Ελένης Στούμπου Κατσαμούρη

Αρχαιολόγου-σκηνοθέτριας

Είχα να πάω σε εγκαίνια πολύ καιρό και σχεδόν δεν θα είχα πάρει είδηση την έκθεση «Αλέξανδρος Ιόλας: H κληρονομιά» στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, αν δεν ήταν για  τη μνήμη ενός φίλου που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. Κι αντί να μιλήσω για τον ευγενικό φίλο που χάθηκε, βρέθηκα στο ποτάμι της τέχνης της Θεσσαλονίκης, που έτρεξε να δώσει παρουσία στο ετεροχρονισμένο, πάνδημο μνημόσυνο του Αλέξανδρου Ιόλα.

Πολύ αργά, πολύ λίγο. Η έκθεση φυσικά είναι εξαιρετική, όμως, η τιμή έχει, όπως όλα τα πράγματα στη σύντομη ζωή μας, το χρόνο της. Εδώ σε θέλω κάβουρα.

Ένα απόγευμα του 1985, κατεβήκαμε με την παρέα μου στη στάση «Γεωργική Σχολή» και μέσα απο λάσπες, αγριόχορτα, καλάμια κι αγριόσκυλα που φύλαγαν τις γειτονικές μάντρες, φτάσαμε στο εργοστάσιο της «Φίλκεραμ-Τζόνσον», για να δούμε το θαύμα. Ο φύλακας του εργοστασίου μας βεβαίωσε ότι εκεί ήταν, (πού όμως;) και μια συμπαθέστατη επιμελήτρια μας οδήγησε στις λευκές αίθουσες της έκθεσης με το τσιμεντένιο δάπεδο (λιτότητα από ανάγκη, αφού δεν ήταν παρά ελεύθεροι χώροι του εργοστασίου). Αν δεν ήξερε κανείς τι ήταν η Θεσσαλονίκη τότε, δεν μπορεί να καταλάβει την έκπληξη, το πέταγμα, τα πρωτόγνωρα συναισθήματα από τη συνάντηση μ’ έναν άλλο, πνευματικότερο κόσμο. Έργα παγκόσμιας ακτινοβολίας βρίσκονταν εκεί, μοναχικά,  και σε περίμεναν, σαν εξωκκλήσι που περιμένει φιλόξενα τους οδοιπόρους. Ήταν η δωρεά του Αλέξανδρου Ιόλα, που χάρη στις δραστήριες κυρίες του Μουσείου βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη, αντιπαλεύοντας, μέσα από την ερημιά, τη θλιβερή επαρχία.

Τα ίδια έργα κοσμούν τον κεντρικότερο χώρο του σημερινού ΜΜΣΤ στη Διεθνή Έκθεση, που θλιβερά μαντάτα λένε πως θα ονομαστεί κάπως αλλιώς, προλαβαίνοντας δια της παραδόσεως το άγγελμα της ήττας στο μακεδονικό. Δεν ξέρω τι θα έλεγε ο Αλέξανδρος Ιόλας για τη μετονομασία, έχω την εντύπωση όμως ότι θα ήταν ευχαριστημένος που δεν πρόλαβε να ζήσει στη ρηχότητα της σημερινής Ελλάδας και αρκέστηκε στο φθόνο και την υποκρισία της δικής του.

Ο ίδιος έκανε τότε μερικές εμφανίσεις σε βερνισάζ, με τη γούνα, τα τακούνια , τις χρυσές καρφίτσες, τις άψογες γραβάτες και τις χορευτικές κινήσεις των χεριών: μια Πλισέσκαγια καθισμένη στα σκαλάκια, περιτριγυρισμένη από ένα μπουκέτο θεληματικών υποτακτικών, σκορπώντας γοητεία για όποιον πιθανώς μπορεί να τη συλλάβει.

Ο Αλέξανδρος Ιόλας έζησε σαν αρχαίος «καλός», σαν τυχοδιώκτης, σαν βασιλέας στο πανηγύρι της ζωής κι έφυγε μέσα στη χλεύη, την προδοσία και τον τρόμο. Ο άνθρωπος που έπαιξε στα δάχτυλα τη διεθνή σκηνή της τέχνης, σφαγιάστηκε από τη βαθιά Ελλάδα και από την ίδια του οικογένεια, που θέλησε πιστά να προστατεύει. Η λιτή, προσεκτική επιστολή του Μουσείου που τον υποστήριξε την ώρα της συγχρονισμένης επίθεσης εναντίον του, αποτελεί γι’ αυτό τιμή ισάξια με την καλλιτεχνική του προσφορά. Ένας θεσμός στάθηκε και τίμησε τον δωροδότη την ώρα που λεηλατούνταν. Δεν κάνει αυτό το ΜΜΣΤ – ή όπως αλλοιώς θα το πουν – κάτι ασυνήθιστο για τα ελληνικά δεδομένα και σπουδαίο;

H χθεσινή συρροή του καλλιτεχνικού κόσμου ήταν σαν το ρολόι που χάνει λίγα λεπτά. Όσο κι αν το κουνάς, όσο κι αν το κουρντίζεις. Τι ωραία τα εύκολα λόγια, όταν δεν έχουν πια καμία σημασία! Τι ωραία η γενική αποδοχή της τέχνης, όταν δεν ταράζει κανένα και τίποτα δεν απειλεί, εξουδετερωμένη από το χρόνο και την αλλαγή εποχής. Αλέξανδρος Ιόλας, ένα αερικό του 20ου αιώνα, μια ωραία ιστορία για να την αφηγείσαι. Πέρασε κάποτε από δω, ένας Έλληνας αλεξανδρινός, με μυαλό δαιμόνιο, υψιπετής, με εξέχουσα ελληνική λαλιά, που δόθηκε βορά στους σκύλους.

Φωτογραφία

  1. Η βιογραφία του Αλέξανδρου Ιόλα με βάση τις ηχογραφημένες συνομιλίες του με το δημοσιογράφο Νίκο Σταθούλη, εκδόσεις Οδός Πανός.

  1. O Mεγαλέξαντρος του Άντυ Γουώρχολ, από τα έργα της δωρεάς Ιόλα στο ΜΜΣΤ. Ο καλύτερος Μεγαλέξαντρος της σύγχρονης τέχνης, με το προφίλ κλεμμένο από το σταρένιο, αισθαντικό νεαρό της διπλανής φωτογραφίας.
spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα