Εξακολουθούν οι Παλαιστίνιοι να υποστηρίζουν την λύση των δύο κρατών;

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
Γιατί οι ισραηλινοί εποικισμοί αποτελούν το μεγαλύτερο εμπόδιο προς την ειρήνη
Περίληψη:

Τα επί τόπου γεγονότα, συμπεριλαμβανομένης της δήμευσης παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, της κατεδάφισης σπιτιών Παλαιστινίων και της οικοδόμησης εβραϊκών οικισμών, ενισχύουν την παλαιστινιακή έλλειψη εμπιστοσύνης. Και ο Τραμπ έχει κάνει περισσότερες ζημιές στην προοπτική της ειρήνης στους 20 μήνες της διοίκησής του από ό, τι έκανε Αμερικανός πρόεδρος επί 70 χρόνια στο παρελθόν.

Ο KHALIL SHIKAKI είναι διευθυντής στο Palestinian Center for Policy and Survey Research (PSR) στην Ραμάλα.

Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που οι Συμφωνίες του Όσλο οραματίστηκαν μια λύση δύο κρατών για την σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, αλλά οι θεμελιώδεις προκλήσεις [1] για τους Παλαιστινίους παραμένουν οι ίδιες. Το Όσλο απαίτησε όχι μόνο οι Παλαιστίνιοι να συμφιλιωθούν με τεράστια θυσίες αλλά και ότι θα εμπιστευθούν τους Ισραηλινούς ότι θα κάνουν το ίδιο. Επιπλέον, οι απαιτήσεις για θυσίες δεν ήταν καθόλου ίσες. Οι Παλαιστίνιοι έπρεπε να εγκαταλείψουν για πάντα τις διεκδικήσεις τους στο 78% της πατρίδας τους, ενώ πολύ λιγότερα ζητήθηκαν από τους Ισραηλινούς Εβραίους, οι οποίοι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν την απαίτηση για μόνο το 22% των δικών τους.

Όπου οι συμφωνίες του Όσλο ήταν επιτυχείς, οφειλόταν κυρίως στην τολμηρή ηγεσία του Yasir Arafat [2], του [τότε] προέδρου της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), και του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Yitzhak Rabin. Αυτοί οι ηγέτες ήταν πρόθυμοι να υπογράψουν επιστολές αμοιβαίας αναγνώρισης στις τελευταίες στιγμές πριν υπογράψουν τις συμφωνίες, οι οποίες έφεραν μια μεγάλη πλειοψηφία Παλαιστινίων στην ιδέα της αποποίησης των εδαφικών απαιτήσεων για την επιδίωξη της ειρήνης.

13092018-1.jpg

Παλαιστίνιος διαδηλωτής χειρονομεί καθώς ένας Ισραηλινός συνοριακός αστυνομικός ρίχνει μια ηχοβομβίδα κατά την διάρκεια διαμαρτυρίας εναντίον των ισραηλινών εποικισμών, στο χωριό Ras Karkar, κοντά στην Ραμάλα, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, τον Αύγουστο του 2018. MOHAMAD TOROKMAN / REUTERS
——————————————————————-

Από τότε, η αδυσώπητη οικοδόμηση οικισμών του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη -την καρδιά ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους- απέδειξε στους Παλαιστινίους ότι η άλλη πλευρά δεν είναι πρόθυμη να τηρήσει την συμφωνία. Μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του Όσλο ήταν η ανικανότητά του να σταματήσει την κατασκευή ισραηλινών οικισμών, αναγκάζοντας τους Παλαιστίνιους να αμφιβάλουν εάν έχουν έναν βιώσιμο εταίρο για την ειρήνη.

ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

Λίγο μετά την υπογραφή των συμφωνιών του Όσλο, στις 13 Σεπτεμβρίου 1993, και για πολλά χρόνια μετά, η παλαιστινιακή υποστήριξη για την λύση των δύο κρατών ήταν πολύ υψηλή, φτάνοντας στο 80%. Η συμφωνία και η ειρηνευτική διαδικασία που ξεκίνησε, άλλαξαν το ψυχολογικό περιβάλλον στην Παλαιστίνη. Παράλληλα με την εμπιστοσύνη στην διπλωματία, δημιούργησε κοινή αισιοδοξία και μείωσε την ελκυστικότητα της βίας και της μαχητικότητας, παρέχοντας παράλληλα νομιμοποίηση και δημόσια υποστήριξη στη νεοσυσταθείσα Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), στον ηγέτη της, τον Αραφάτ, και στο ηγετικό κόμμα, Fatah.

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, όλα αυτά έχουν διαλυθεί. Η στήριξη για την λύση των δύο κρατών βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από την εποχή του Όσλο, με μόνο το 43% των Παλαιστινίων να λένε ότι θα την αποδεχτούν. Περισσότερο από το ήμισυ των πολιτών θεωρεί την ΠΑ ως επιβάρυνση για τον παλαιστινιακό λαό και η μεγάλη πλειοψηφία, που κυμαίνεται από 60% έως 70% το 2018, απαιτεί την παραίτηση του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς [3]. Η δημόσια στήριξη προς την Χαμάς, τη μεγαλύτερη ισλαμική φατρία στην Παλαιστίνη, ανέρχεται σε περίπου το ένα τρίτο, σε σύγκριση με το 40% περίπου για την Fatah, την επικρατούσα εθνικιστική φατρία. Η εμπιστοσύνη στην διπλωματία έχει καταρρεύσει: Μόνο το 25% των Παλαιστινίων πιστεύει ότι ένα παλαιστινιακό κράτος θα αναδυθεί τα επόμενα πέντε χρόνια. Η βία είναι όλο και πιο δημοφιλής, ιδίως μεταξύ των νέων και, πολλές φορές κατά την διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, την υποστήριξε η πλειοψηφία των πολιτών.

Δεν είναι συμπτωματικό ότι, κατά την διάρκεια της ίδιας περιόδου, η κατασκευή ισραηλινών οικισμών στην κατεχόμενη Παλαιστίνη συνεχίστηκε αμείωτη. Το μέγεθος της επιχείρησης εποικισμού σήμερα είναι τέσσερις φορές υψηλότερο από ό, τι όταν υπογράφηκε το Όσλο: Έχει αυξηθεί από περίπου 100.000 σπίτια το 1993 σε πάνω από 400.000 (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η Ανατολική Ιερουσαλήμ ή η Λωρίδα της Γάζας) σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, το 55% έως 65% των Παλαιστινίων δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι η κατασκευή των οικισμών έχει επεκταθεί τόσο πολύ ώστε η λύση των δύο κρατών δεν είναι πλέον πρακτική ή εφικτή. Κατά μέσο όρο, τα τρία τέταρτα των ατόμων που καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα στρέφονται στο να είναι αντίθετοι στην λύση των δύο κρατών, ενώ ένα παρόμοιο ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι η λύση των δύο κρατών είναι ακόμα εφικτή παραμένουν υπέρ αυτής. Με άλλα λόγια, η στήριξη για την λύση των δύο κρατών συνδέεται στενά με τις αντιλήψεις για το πόσο είναι εφικτή, και οι οικισμοί την καθιστούν απίθανο.

Η μείωση της υποστήριξης για την λύση των δύο κρατών μεταξύ των Ισραηλινών Εβραίων είναι παράλληλη με αυτή των Παλαιστινίων, και το επίπεδο της δημόσιας υποστήριξης για αυτήν -το 43%- είναι ταυτόσημο με εκείνο των Παλαιστινίων. Από την ισραηλινή εβραϊκή πλευρά, η στήριξη συνδέεται επίσης με τις αντιλήψεις για το πόσο είναι εφικτή. Σήμερα, σχεδόν οι μισοί Ισραηλινοί Εβραίοι πιστεύουν ότι η επέκταση των οικισμών καθιστά την λύση των δύο κρατών άσκοπη. Ωστόσο, αυτό δεν ισοδυναμεί με συναίνεση μεταξύ των Ισραηλινών Εβραίων ότι οι οικισμοί είναι καταστροφικοί για την ειρήνευση, διότι σε αντίθεση με τους περισσότερους Παλαιστίνιους, δεν βλέπουν αναγκαστικά την λύση των δύο κρατών ως την μοναδική οδό για την ειρήνη. Πολλοί Ισραηλινοί Εβραίοι βλέπουν την παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση, μια ελαφρώς τροποποιημένη έκδοση του status quo, ως αποδεκτή λύση.

Καμία άλλη εξέλιξη στις ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις –ούτε οι πάνω από 10.000 θάνατοι Παλαιστινίων στα χέρια του ισραηλινού στρατού από την εποχή του Όσλο, ούτε οι αποτυχίες των Παλαιστινίων στην ηγεσία, την οικοδόμηση κράτους και την διακυβέρνηση, ούτε η άνοδος της Χαμάς και της ισραηλινής δεξιάς πτέρυγας, ούτε η αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας, ούτε η ισραηλινή ανασυγκρότηση της Δυτικής Όχθης στην δεύτερη ιντιφάντα, ούτε η επανεκλογή του Νετανιάχου και η εκλογή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ- δεν έκανε τόση ζημιά σε αυτή την θεμελιώδη έννοια της απόσχισης και της αμοιβαίας αναγνώρισης όσο η συνέχιση της εγκατάστασης των οικισμών. Ενώ πολλές από αυτές τις άλλες εξελίξεις θα μπορούσαν τελικά να αντιστραφούν ή να ξεπεραστούν, οι οικισμοί είναι δύσκολο να κατεδαφιστούν και γι’ αυτό θα μπορούσαν να καταστρέψουν μόνιμα την προοπτική της παλαιστινιο-ισραηλινής ειρήνης.

Η παλαιστινιακή κοινή γνώμη δεν αποτελεί εμπόδιο στην ειρήνη με τη μορφή λύσης δύο κρατών. Ούτε και η ισραηλινή κοινή γνώμη. Μια διεξαχθείσα από κοινού παλαιστινιακή-ισραηλινή έρευνα παρέχει στοιχεία ότι υπάρχει ευρεία υποστήριξη για την λύση των δύο κρατών όταν το κοινό την θεωρεί εφικτή και όταν κάθε πλευρά έχει λόγο να εμπιστευθεί την άλλη. Από την παλαιστινιακή πλευρά, η ισχυρή και αξιόπιστη ηγεσία, η δημοκρατία και η χρηστή διακυβέρνηση είναι επίσης αποτελεσματικά μέσα για την οικοδόμηση υποστήριξης. Οι διαβεβαιώσεις ότι το μελλοντικό τους κράτος θα είναι δημοκρατικό μπορεί να κάνει πολλά για να πείσει την σκεπτικιστική παλαιστινιακή νεολαία να εγκαταλείψει τις απαιτήσεις για μια λύση ενός κράτους και να υποστηρίξει αντ’ αυτού ένα αποτέλεσμα δύο κρατών. Οι χειρονομίες που αποδεικνύουν τον αμοιβαίο σεβασμό, όπως η ισραηλινή αναγνώριση της Παλαιστινιακής Nakba (Καταστροφή) του 1948 ή η απολογία για τα δεινά των Παλαιστινίων προσφύγων από τότε, θα μπορούσαν να προχωρήσουν πολύ προς την δημιουργία των κινήτρων που απαιτεί η ειρήνη.

Αλλά τα επί τόπου γεγονότα, συμπεριλαμβανομένης της δήμευσης παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, της κατεδάφισης σπιτιών Παλαιστινίων και της οικοδόμησης εβραϊκών οικισμών, ενισχύουν την παλαιστινιακή έλλειψη εμπιστοσύνης. Αυτές οι πρακτικές κάνουν μια συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων –80% ή περισσότερο- να πιστεύουν ότι η μακροπρόθεσμη φιλοδοξία του Ισραήλ είναι να μην κάνει ειρήνη αλλά να προσαρτήσει την παλαιστινιακή γη, αποβάλλοντας τελικά τους Παλαιστίνιους ή τουλάχιστον στερώντας τους τα αστικά και πολιτικά τους δικαιώματα. Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι δεν πιστεύουν ότι έχουν έναν Ισραηλινό εταίρο για την ειρήνη, γεγονός που τους καθιστά προφανώς απρόθυμους να στηρίξουν μια ειρηνευτική διαδικασία που θα τους υποχρέωνε να κάνουν τεράστιες θυσίες.

ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΗΓΕΣΙΑΣ

Αυτά τα εμπόδια προς την λύση των δύο κρατών είναι σοβαρά και η υπέρβασή τους απαιτεί ισχυρή και αξιόπιστη ηγεσία στο Ισραήλ, την Παλαιστίνη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δυστυχώς, και οι τρεις ηγέτες αποτυγχάνουν άθλια. Με την δημόσια αμφισβήτηση του εθνικού χαρακτήρα και του βασικού αφηγήματος του Ισραήλ, ο Αμπάς περιπλέκει το έργο της ηγεσίας από την άλλη πλευρά. Αρνούμενος να συμφιλιωθεί με την Χαμάς, εμβαθύνει τις διαιρέσεις στο στρατόπεδο του, και με την παγίωση του αυταρχισμού στο καθεστώς του, μειώνει την εσωτερική του νομιμοποίηση. Ο Νετανιάχου είναι χειρότερος. Με το να επεκτείνει τους οικισμούς, να ευνοεί ακροδεξιές πολιτικές θέσεις και [κυβερνητικούς] εταίρους του έναντι των πιο μετριοπαθών, και με το να προωθεί νομοθεσία που καταστρέφει την λεπτή ισορροπία μεταξύ των εβραϊκών και των δημοκρατικών χαρακτήρων του Ισραήλ, τροφοδοτεί τους χειρότερους φόβους των Παλαιστινίων. Πέρα από όλα αυτά, μέσω της εμπρηστικής διαχείρισης των δύο πιο ευαίσθητων ζητημάτων που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση -την Ιερουσαλήμ και τους πρόσφυγες- ο Τραμπ έχει κάνει περισσότερες ζημιές στην προοπτική της ειρήνης στους 20 μήνες της διοίκησής του από ό, τι έκανε Αμερικανός πρόεδρος επί 70 χρόνια στο παρελθόν.

Οι περιφερειακές πολιτικές επίσης δεν βοηθούν. Ο Αμπάς θεωρεί τον εαυτό του όλο και πιο απομονωμένο, έχοντας χάσει την άνευ όρων στήριξη των παραδοσιακών Σουνιτών Αράβων εταίρων του, οι οποίοι έχουν εμπλακεί σε έναν αγώνα για περιφερειακή κυριαρχία και χρειάζονται την υποστήριξη του Netanyahu και του Trump. Οι μη αραβικές περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν και η Τουρκία, εισέρχονται για να καλύψουν το κενό, αλλά ο Αμπάς δεν είναι έτοιμος να τους εμπιστευτεί ακόμα. Αυτές οι δυνάμεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να παράσχουν την απαραίτητη οικονομική και πολιτική υποστήριξη για να κρατήσουν ζωντανή την Παλαιστινιακή Αρχή και είναι πιο στενά ευθυγραμμισμένες με το κόμμα που είναι αντίπαλο του Αμπάς, την Χαμάς, παρά με την Φατάχ.

Μέσα από το πρίσμα της κοινής γνώμης, η λύση των δύο κρατών σαφώς δεν είναι νεκρή. Εάν οι Παλαιστίνιοι είχαν λόγο να πιστέψουν ότι είναι εφικτή μια τέτοια λύση και να εμπιστευθούν τις προθέσεις της άλλης πλευράς, η κοινή γνώμη υπέρ της θα μπορούσε να αυξηθεί και να αξιοποιηθεί από έναν ισχυρό, ικανό ηγέτη. Αλλά παρεμβαίνουν άλλες δυναμικές. Βραχυπρόθεσμα, φταίει η κακή εγχώρια ηγεσία και στις δύο πλευρές. Μακροπρόθεσμα, η κατάσχεση παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, η κατεδάφιση σπιτιών Παλαιστινίων και η εγκατάσταση οικισμών στα παλαιστινιακά εδάφη παραμένουν οι πιο επικίνδυνες απειλές για μια λύση δύο κρατών. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, είναι αφελές για τους Παλαιστίνιους να ελπίζουν στην σωτηρία με τη μορφή της μετατόπισης της περιφερειακής δυναμικής ή της διεθνούς υποστήριξης. Αν μη τι άλλο, αυτοί οι παράγοντες είναι πιθανόν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα -να κάνουν την ειρήνη με τη μορφή μιας λύσης δύο κρατών μια ακόμη πιο μακρινή δυνατότητα από ό, τι είναι ήδη.

Χωρίς την στήριξη των περιφερειακών εταίρων ή της διεθνούς κοινότητας, οι Παλαιστίνιοι θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εγχώρια εθνική συμφιλίωση και την επανένωση της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, που θα ακολουθηθούν σύντομα από εθνικές εκλογές, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην παροχή μιας ισχυρής και νόμιμη ηγεσίας, ενός πολιτικού συστήματος με περισσότερη λογοδοσία και, πιο σημαντικό, λόγους για ελπίδα -όλα καθοριστικά συστατικά στον αγώνα για την δημιουργία ενός ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους. Στο Ισραήλ, μόνο ένας κυβερνητικός συνασπισμός που είναι ελεύθερος από την εξάρτηση της υποστήριξης των εποίκων και των ακραίων εθνικών-θρησκευτικών ομάδων, θα είναι σε θέση να προστατεύσει τις μελλοντικές προοπτικές μιας λύσης δύο κρατών.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2018-09-12/do-palest…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2016-02-28/palestine-brink
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/palestinian-authority/2004-11-11…
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2015-09-29/abbas-bum-bomb…

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα