Αμφιβολίες για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

του Αλέξανδρου Τσερκέζη, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Φραγκφούρτης

Στη συνάντηση του EUROGROUP, στις 21/06/2018, αναμένεται να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα:

  1. Να κλείσει η τέταρτη αξιολόγηση
  2. Να ληφθεί απόφαση για την τελευταία δόση ύψους 10-12 δις ευρώ ως «μαξιλάρι ασφαλείας» για την μετά μνημόνιο εποχή
  3. Να επαναπροσδιορισθεί ο στόχος των πλεονασμάτων για την περίοδο μετά το έτος 2022
  4. Να αξιοποιηθούν τα αδιάθετα κεφάλαια του τρίτου προγράμματος (27 δις ευρώ) για την πρόωρη αποπληρωμή παλαιοτέρων δανείων ή για την ενίσχυση του «μαξιλαριού ασφαλείας»
  5. Να καθορισθεί το πλαίσιο μεταμνημονιακής εποπτείας
  6. Να ληφθούν μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.

Τα αποτελέσματα της διαχρονικής προσπάθειας της χώρας να απεγκλωβιστεί από την μέγγενη του χρέους θα μπορούσαν να φέρουν τον τίτλο «Ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω», όπως το ομότιτλο βιβλίο του Λένιν. Προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης ο γνωστός ηγέτης της Ρωσικής Επανάστασης στο συγκεκριμένο βιβλίο περιέγραψε την εσωκομματική πάλη των μπολσεβίκων με τους μενσεβίκους. Η Ελλάδα διανύει πλέον το όγδοο έτος της κρίσης και παρά την εφαρμογή τριών σκληρών μνημονίων, το δημόσιο χρέος ανήρχετο, την 31 Δεκεμβρίου 2017, στα 328,8 δις ευρώ, ή κοντά στο 180 % του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε Έλληνας χρωστούσε περί τις 30.000 ευρώ. Στην αρχή της κρίσης, τον Δεκέμβριο του 2009, το δημόσιο χρέος της χώρας ήταν 300 δισ. ευρώ, ήτοι 127% του ΑΕΠ.

Ενόσω  ό λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ είναι μεγάλος, τίθεται εύλογα το ερώτημα βιωσιμότητας του χρέους, εάν δηλ. η χώρα μας έχει τη δυνατότητα να καταβάλλει τα οφειλόμενα. Άλλοι παράμετροι που επηρεάζουν τη βιωσιμότητας του χρέους είναι το επιτόκιο, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ και το δημόσιο πρωτογενές ισοζύγιο.

Από το καλοκαίρι του 2015, οπότε η ελληνική κρίση είχε φθάσει στο αποκορύφωμά της, το πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους ήταν στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ανάμεσα στους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ, όπως προκύπτει από τις σχετικές Εκθέσεις (debt sustainability analysis, DSA). Το τρίτο στη σειρά μνημόνιο, συνοδεύτηκε, μάλιστα, από την υπόσχεση περαιτέρω ελάφρυνσής του χρέους, αναγνωρίζοντας έτσι το πρόβλημα φερεγγυότητας που αντιμετώπιζε η Ελλάδα.

Το EUROGROUP, όμως, ενδίδοντας στις γερμανικές πιέσεις, ήταν της άποψης ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο και ως εκ τούτου δεν απαιτούνται ουσιαστικά μέτρα ελάφρυνσής του. Άλλωστε, αν εξαιρέσουμε τα δάνεια του ΔΝΤ, η αποπληρωμή των οποίων ξεκίνησε το 2013, των υπολοίπων, δηλ. προς το ESM, τον προκάτοχό του, το EFSF, την ΕΚΤ και τα διμερή προς τα υπόλοιπα Κ-Μ της ευρωζώνης, αρχίζει να τρέχει από το έτος 2023. Με έναν μέσο όρο ανάπτυξης του ΑΕΠ της τάξεως 1,3 % και πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως 3,5 % του ΑΕΠ μέχρι το έτος 2025, τα οποία θα βαίνουν μειούμενα έως το έτος 2040, οπότε θα σταθεροποιηθούν στο 1,5 %, σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο του EUROGROUP, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, το έτος 2060, θα ανέρχεται στο 258,3 % του ΑΕΠ, ενώ σύμφωνα με το ευνοϊκό σενάριο στο ίδιο διάστημα θα μειωθεί στο 104,9 %. Δεν αποτελεί, βεβαίως,  έκπληξη το γεγονός ότι η γερμανική Κεντρική Τράπεζα (Deutsche Bundesbank)  στο μηνιαίο δελτίο του Μαΐου 2018 θεωρεί τα πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5 % του ΑΕΠ για μεγάλο χρονικό διάστημα, ως απολύτως “λογικά”.

Το ΔΝΤ διαφωνεί με τα παραπάνω, καθώς η απαίτηση πρωτογενών πλεονασμάτων αυτής της τάξεως και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελεί μια καινοτομία στη σύγχρονη οικονομική ιστορία και ως εκ τούτου είναι ανέφικτα. Εάν παραμείνουν τα δεδομένα ως έχουν, το ελληνικό χρέος, το έτος 2060, θα εξακολουθεί να βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο και συγκεκριμένα στο 293,8% του ΑΕΠ. Με την προϋπόθεση, όμως, ελάφρυνσής του, στο ίδιο χρονικό διάστημα, θα μειωθεί το δημόσιο χρέους στο 106,1 % του ΑΕΠ. Είναι αναγκαία η άμεση (upfront) διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους, προκειμένου αυτό να καταστεί βιώσιμο, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε σχετική έκθεση του ΔΝΤ και ως εκ τούτου διαφωνεί επί αυτού με το EUROGROUP.

Επίσης, πρόσφατες μελέτες, όπως αυτή των Barry Eichengreen, Beatrice Weder di Mauro, Charles Wyplosz, Emilios Avgouleas, διαφωνούν με την προσέγγιση του EUROGROUP να καταστήσει βιώσιμο το ελληνικό χρέος μέσω της επίτευξης διαχρονικών πρωτογενών πλεονασμάτων. Κάτι τέτοιο, σημειώνουν, δεν μπόρεσαν, κατά το παρελθόν, να πετύχουν χώρες με ισχυρότερες οικονομίες, οι οποίες διέθεταν δικό τους εθνικό νόμισμα και ως εκ τούτου είχαν τη δυνατότητα να προβούν σε αναγκαία υποτίμηση προκειμένου να τονώσουν την οικονομία τους. Προκειμένου η Ελλάδα να διαθέτει ένα κίνητρο άσκησης μιας χρηστής δημοσιονομικής πολιτικής, προτείνουν η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων να συνοδεύεται με ανάλογη απομείωση του χρέους.

Η απαίτηση της χώρας μας για τη λύση του προβλήματος του χρέους βρίσκεται σε πλήρη συνάφεια με τους κανόνες και τις απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας, όπως το ψήφισμα του ΟΗΕ από το έτος 2014 για τους βασικούς κανόνες της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους: «Ένα ανεξάρτητο κράτος έχει το δικαίωμα να χαράσσει τη μακροοικονομική του πολιτική, συμπεριλαμβανομένης και της αναδιάρθρωσης του χρέους της». Για την ιστορία η Ελλάδα ήταν από τις 41 χώρες που απείχαν της ψηφοφορίας, ενώ ακόμη 6 ήταν αρνητικές.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι εμπειρικές αναφορές μας βοηθούν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, όπως για παράδειγμα σχετική έρευνα που αφορά σε 45 μεγάλες περιπτώσεις διαγραφής  του χρέους από το 1920, το ΑΕΠ των χωρών αυτών αυξήθηκε στα επόμενα χρόνια κατά μέσο όρο περίπου 20 %. Μία τέτοια χώρα είναι η Γερμανία, της οποίας τα χρέη, με τη σύμβαση του Λονδίνου, το έτος 1953, μειώθηκαν στο 50 % και έτσι μπόρεσε να πετύχει το γνωστό οικονομικό θαύμα. Η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες που συνυπέγραψε την εν λόγω σύμβαση. Η Γερμανία, εγκλωβισμένη στη ρητορική του Wolfgang Schäuble, αντιτίθεται στην όποια διαγραφή του ελληνικού χρέους με το επιχείρημα ότι δεν εμπιστεύονται τους Έλληνες να διαχειρισθούν σωστά τα δημόσια οικονομικά τους. Ειρωνεία της τύχης, οι επικριτές της σύμβασης του Λονδίνου είχαν εκφράσει τις ίδιες αμφιβολίες για την Γερμανία. Το ζητούμενο δεν είναι, αν η Ελλάδα αξίζει, όπως τότε η Γερμανία, αλλά αν χρειάζεται μία γενναία διαγραφή του χρέους. Αυτό θα ενισχύσει την πιστοληπτική της ικανότητα και θα της επιτρέψει να καλύψει τις κεφαλαιουχικές της ανάγκες με χαμηλότερα επιτόκια.

Στο  EUROGROUP της ερχόμενης Πέμπτης δεν τίθεται θέμα διαγραφής του χρέους αλλά μέτρα ελάφρυνσης του. Ειδικότερα, προβλέπεται η επιμήκυνση διάρκειας, τουλάχιστον κατά τρία έτη, αποπληρωμής παλαιών δανείων από το δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης (EFSM), η οποία θα συνδυασθεί με μείωση των επιτοκίων. Επιπλέον, η χώρα μας θα λάβει πέντε δις ευρώ από τα κέρδη της ΕΚΤ, που θα προκύψουν από τη διαχείριση των ελληνικών ομολόγων. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχουν σκέψεις να αξιοποιηθούν τα αδιάθετα κεφάλαια του τρίτου προγράμματος (27 δις ευρώ) για την πρόωρη αποπληρωμή παλαιοτέρων δανείων ή για την ενίσχυση του «μαξιλαριού ασφαλείας» για την μετά μνημόνιο εποχή.

Είναι προφανές ότι όλα αυτά τα μέτρα απέχουν από την ουσιαστική επίλυση του προβλήματος του ελληνικού χρέους. Απλώς παρέχουν στην Ελλάδα ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» για το πρώτο διάστημα της μεταμνημονιακής εποχής, ιδιαίτερα το έτος 2019, οπότε οι ετήσιες αποπληρωμές χρέους θα είναι ιδιαίτερα υψηλές. Πρέπει να αποδεχθούμε ότι, δεν μπορεί να προκριθεί, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, μια αποκλειστική λύση για τη χώρα μας, τύπου διαγραφής του χρέους, καθώς, αφενός μεν θα εξέθετε την ευρωζώνη απέναντι σε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα, ονόματι Ιταλία και αφετέρου η Ευρώπη δε διαθέτει το αναγκαίο θεσμικό οπλοστάσιο να αντιμετωπίσει και να επιλύσει προβλήματα αυτού του μεγέθους. Απαιτείται περαιτέρω εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης για τη δημιουργία μιας Δημοσιονομικής Ένωσης, η οποία θα προλαμβάνει και θα απορροφά τους κλυδωνισμούς, που τυχόν ανακύψουν στις διεθνείς χρηματαγορές, εξαιτίας των προβλημάτων χρέους των κρατών μελών. Έως τότε, όμως, υπομονή…..

 

 

 

 

 

 

 

 

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα