Της ΕΛΕΝΗΣ ΣΤΟΥΜΠΟΥ-ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗ
Δεν είναι σπάνιο πράγμα να έχεις γεννηθεί στη Σαλονίκη. Ούτε ηρωικό, μόνο που να, έτυχε κι έγινε τραγούδι, κι όταν κάτι τραγουδηθεί στην ελληνική γλώσσα, περνάει ως ιδέα στην αθανασία: “το λέει και το τραγούδι”. Βάρος να έχεις γεννηθεί στη Σαλονίκη, κόμπος στο λαιμό; Το πράγμα είναι σύνθετο. Όπως συμβαίνει συχνά με τους Έλληνες να κατηγορούν με βιασύνη τη χώρα τους, να κατηγορούν δηλαδή τον εαυτό τους, σάμπως κι ο ξένος ακροατής θα τους θεωρήσει πιο έξυπνους και οπωσδήποτε ανθρώπους του κόσμου, συμβαίνει και με μια μερίδα θεσσαλονικιών που υπερβάλλουν στην κριτική της πόλης τους σαν να θέλουν να γίνουν γρήγορα αποδεκτοί από τους αθηναίους. Τι μας κάνει η Αθήνα! Όλη η Ελλάδα να στριμώχνεται στη σκηνή, να κάνει νούμερα, να ξιππάζεται για να αρέσει, άντε βάλε τώρα με το νου σου σε ποιούς. Η αλήθεια είναι ότι στην Αθήνα ανασαίνεις καλύτερα. Ιατρικώς βεβαιωμένο, κλίμα ξηρό, νοοτροπία απλή. Είναι επίσης αλήθεια ότι ό,τι δείγμα αστικού πολιτισμού έχει απομείνει, στην Αθήνα υπάρχει και λειτουργεί. Κι είναι επίσης αλήθεια, ότι όποιος φλέγεται από τη φιλοδοξία, στην Αθήνα πρέπει να πάει για να μην του μείνει το παράπονο ότι δεν προσπάθησε. Ως εδώ καλά. Γιατί όμως, αφού υπάρχει η Αθήνα και η επίσημη διανόηση, η ζωή στις άλλες πόλεις της Ελλάδας να πρέπει να προσαρμοστεί, να καλλωπιστεί και οπωσδήποτε να ντραπεί, που δεν είναι Αθήνα, και είναι έτσι όπως είναι;
Η ζωή μιας πόλης συντίθεται από όλες τις δυνάμεις που την κατοικούν. Δεν μπορούν ούτε όλα τα αρνητικά φαινόμενα να εκλείψουν, εφόσον φυσικά δεν εκλείπουν οι αιτίες τους, ούτε οι άνθρωποι να συμπεριφέρονται, να σκέφτονται και να δρουν όπως θα άρεσε σ’ έναν ή πολλούς τρίτους. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση και σύμφωνα με την ικανότητά τους να τιθασεύουν το θηρίο μέσα τους. Το θηρίο δεν τιθασεύεται ποτέ τελείως, όσο αγώνα κι αν έχουν κάνει οι θρησκείες, η επιστήμη της αγωγής και το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Το θηρίο ξυπνάει ανά τακτά διαστήματα για να θυμίζει ότι το κανονικό δεν είναι η ζαχαρωμένη εικόνα. Το κανονικό είναι όλα μαζί. Και οι καλοί που ανεβαίνουν με την αξία τους και όσοι τους σμπρώχνουν από εκατό μεριές για να κυριαρχήσουν. Και οι εκλάμψεις της δικαιοσύνης και η γενικευμένη αδικία. Και η ανθρωπιά και η βαθιά πίστη στον εαυτό τους και μόνο. Kαι οι σοφοί κι οι άγιοι και οι εγκληματικές φυσιογνωμίες. Τα χειρότερα και τα καλύτερα μαζί κι όλη η ποικιλία ενδιαμέσως. Γιατί να είναι στη Θεσσαλονίκη εντυπωσιακά καλύτερα από αλλού; Μήπως είναι η καινούρια μαθήτρια στο σχολείο και όλα τα μάτια είναι στραμένα απάνω της να την κακολογήσουν; Γιατί πειράζεται εύκολα και τους κάνει τη χάρη;
Η απάντηση κρύβεται κατά τη γνώμη μου σε μια πολύ απλή αλήθεια. Ο δημόσιος λόγος, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αλλά σε όλη τη χώρα έχει απελπιστικά φτωχύνει. Ενώ η επιστήμη, η οικονομία, η τεχνολογία προχωράνε, όπως φυσικά προχωράνε σε περιβάλλον κρίσης, ο λόγος που εκφράζει τη ζωή έχει μια φτώχεια που δεν αντιστοιχεί. Σαν σύμβαση αποδεχόμαστε ό,τι μας δείχνουν τα μέσα επικοινωνίας. Ο λόγος τους πάλιωσε. Είχε παλιώσει από τότε που δεν γίνονταν ανάρπαστες οι εφημερίδες, αλλά έπρεπε να δωροδοκήσουν τον αγοραστή για να τις αγοράσει. Πάλιωσε και το διαδίκτυο με τα άπλυτα του καθενός στη φόρα. Τι θέλει ετούτη η κλάψα, όταν σφύζουν από μορφωμένα νιάτα οι πλατείες; Ποιός έχει το πάνω χέρι, ο κακόμοιρος που βρίζει και φωνάζει, ή ο πιτσιρικάς που αλλάζει στο γραφείο του τον κόσμο; Πρόσκαιρα κάνει σαματά ο πρώτος. Υπάρχουν όμως σοβαρές ενδείξεις ότι από τη λάμψη και την απάτη περνάμε στην απλή κυριολεξία. Θεσσαλονίκη με απ’ όλα. Αυτή είναι. Κι είναι ζωντανή.
