Πώς η παροχή επιλογών μπορεί να σώσει την Ευρώπη

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Γιατί η ΕΕ χρειάζεται λιγότερη τεχνοκρατία και περισσότερη δημοκρατία

Περίληψη:

Οι υποστηρικτές της ΕΕ πρέπει να υιοθετήσουν με θάρρος την ουσιαστική και υγιή ευελιξία και διαφοροποίηση, αντί απλώς να υποχωρούν στα καθοδηγούμενα από τις ελίτ, τεχνοκρατικά σχέδια για μεγαλύτερη ολοκλήρωση.

Η CATHERINE DE VRIES κατέχει την έδρα Westdijk στην Πολιτική Συμπεριφορά στην Ευρώπη στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και είναι καθηγήτρια Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Essex.
Η KATHLEEN R. MCNAMARA είναι καθηγήτρια Διακυβέρνησης και Εξωτερικών Υπηρεσιών στο Πανεπιστήμιο Georgetown.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση [1], μωλωπισμένη και κακοποιημένη από χρόνια πολιτικών και οικονομικών κρίσεων, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Σε μια πρόσφατη ομιλία του [2] προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι οι σημερινές πολιτικές διαφορές στην Ευρώπη είναι σαν «ένας ευρωπαϊκός εμφύλιος πόλεμος». Αν και η δεκαετής κρίση στην ευρωζώνη έχει ξεθωριάσει στην συνείδηση της κοινής γνώμης, η συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση, η διολίσθηση της Ουγγαρίας και της Πολωνίας στον αντι-φιλελευθερισμό (illiberalism), και οι μετασεισμοί της ψήφου υπέρ του Brexit [3] εξακολουθούν να διχάζουν την ήπειρο. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ίδια η ΕΕ έχει γίνει όλο και πιο πολιτικοποιημένο θέμα μεταξύ των ψηφοφόρων, πολλοί από τους οποίους αμφισβήτησαν την ικανότητα και την ακεραιότητα των πολιτικών και οικονομικών τους αρχόντων στις Βρυξέλλες και εγχωρίως. Αν και η στήριξη για μια πλήρη έξοδο από την ΕΕ εξακολουθεί να βρίσκει μόνο περιορισμένη δημόσια στήριξη, ο ευρωσκεπτικισμός [4] έχει μετακινηθεί από το περιθώριο στην επικρατούσα τάση.

15052018-1.jpg

Σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανεμίζουν έξω από την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο, τον Μάρτιο του 2018. YVES HERMAN / REUTERS
————————————————————————–

Ωστόσο, υπάρχει μια διέξοδος από τις τρέχουσες δυσκολίες των Βρυξελλών. Ξεκινά με την αναγνώριση ότι τόσο οι ομιλίες του Macron στην ΕΕ [5] όσο και οι ευρύτερες συζητήσεις μεταξύ του στρατοπέδου των φιλοευρωπαϊστών και εκείνου των σκληροπυρηνικών ευρωσκεπτικιστών, στηρίζονται σε μια εσφαλμένη διχοτόμηση της ΕΕ ως επιλογή μεταξύ «μέσα και έξω», μεταξύ της τυφλής υποστήριξης στο Ευρωπαϊκό σχέδιο και της περαιτέρω εναρμόνισης ή της υποχώρησης στον εθνικισμό.

Αντ ‘αυτού, το μέλλον της ΕΕ πρέπει να οικοδομηθεί στην βάση της αναγνώρισης της ανάγκης κάποιας διαφοροποίησης μεταξύ των κρατών-μελών της -χωρίς να αφήσει [η ΕΕ] το βλέμμα της από το ευρύτερο κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο. Αυτή η λεπτή πράξη εξισορρόπησης απαιτεί την οικοδόμηση της ικανότητας για υγιή και ανοιχτό διάλογο σχετικά με συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πολιτικές, και τις μεταβολές στην εθνική κυριαρχία που απαιτούν. «Τι είδους ΕΕ;», είναι το σωστό ερώτημα των πολιτών και των κομμάτων τους για να αναρωτηθούν προχωρώντας προς τα εμπρός -αντί να υπερασπίζονται ένα μονολιθικό όραμα για το μέλλον της διακυβέρνησης της ΕΕ ως είτε επεκτατική κλιμάκωση είτε ως γενικό κλείσιμο.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΥΕΛΙΞΙΑΣ

Στις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξης της ΕΕ, η αποκαλούμενη «θεωρία του ποδηλάτου» που έλεγε ότι η ΕΕ πρέπει να συνεχίζει να προχωρά ασταμάτητα με την ολοκλήρωση μεταξύ όλων των μελών της αλλιώς θα πέσει και θα χτυπήσει, ίσως μέχρι θανάτου. Κατά παρόμοιο τρόπο, πολύ συχνά στις συζητήσεις για την Ευρώπη, η επιτυχής ενσωμάτωση εκλαμβάνεται μόνο με όρους εναρμόνισης ή ακόμη και ομογενοποίησης. Αν αυτά παραμείνουν οι μόνοι στόχοι, η ΕΕ θα συνεχίσει να σκοντάφτει από κρίση σε κρίση -η ποικιλομορφία των συνθηκών των κρατών-μελών και των πολιτικών τους προτιμήσεων είναι απλά πάρα πολύ μεγάλη. Η συνέχιση αυτής της πορείας θα οδηγήσει πιθανότατα σε περαιτέρω κατακερματισμό και θα αυξήσει την έλλειψη βαρύτητας των Βρυξελλών σε παγκόσμια κλίμακα.

Προκειμένου να διορθωθεί η κατάσταση, οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να είναι ειλικρινείς σχετικά με τον βαθμό στον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση καταπατά τους εθνικούς νόμους, τις ικανότητες [εφαρμογής] πολιτικής και την ταυτότητα ενός έθνους, αλλά επίσης να τονίζουν τα απτά υλικά οφέλη και την ευρύτερη γεωπολιτική ασφάλεια που αυτά συνεπάγονται. Οι ηγέτες και οι υποστηρικτές τους πρέπει να είναι ανοιχτοί στην δημοκρατική συζήτηση για μια ευέλικτη ένωση, η οποία θα είναι άνετη με την πολλαπλότητα και την ποικιλία, αντί για μια ένωση που μιμείται σιωπηρά ένα ενιαίο έθνος-κράτος. Ένας ευέλικτος τρόπος διακυβέρνησης θα συνδυάσει μια δέσμευση όλων των κρατών-μελών σε μια κοινή υπερεθνική βάση με προαιρετική ενσωμάτωση σε άλλους τομείς μέσω ανοικτών εταιρικών σχέσεων και επικαλυπτόμενων δικαιοδοσιών. Η κοινή βάση μπορεί να περιλαμβάνει βασικές πτυχές της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ, αλλά δεν θα απαιτεί από τα κράτη-μέλη να εναρμονιστούν σε κάθε πτυχή. (Αυτό συμβαίνει ήδη σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως με την συμφωνία ανοικτών συνόρων Σένγκεν ή με την ευρωζώνη).

Η ΕΕ μπορεί να υποστηρίξει την «ενότητα» με την έννοια ενός κοινού γενικού σκοπού ειρήνης και ευημερίας και μιας γενικής αίσθησης πολιτικής κοινότητας, αλλά να την πλαισιώνει ως συμμετοχική και όχι αποκλειστική, εύκαμπτη και όχι άκαμπτη. Στον τομέα της άμυνας, για παράδειγμα, η ΕΕ μπορεί να συνεχίσει να επιδιώκει μια δικτυωμένη έκδοση ικανοτήτων ασφαλείας, όπου τα κράτη-μέλη συνενώνονται σε συγκεκριμένους τομείς αντί να δημιουργήσουν έναν ενιαίο ευρωπαϊκό στρατό. Για να αναφέρουμε δύο παραδείγματα, η Σκανδιναβική Ομάδα Μάχης (Nordic Battlegroup) υλοποιείται με τις στρατιωτικές δυνάμεις της Εσθονίας, της Φινλανδίας, της Ιρλανδίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Νορβηγίας και της Σουηδίας, ενώ η Ευρωπαϊκή Διοίκηση Αερομεταφορών (European Air Transport Command) που εδρεύει στο Αϊντχόβεν, η οποία ελέγχει τον εναέριο ανεφοδιασμό και τις στρατιωτικές μεταφορές, λειτουργεί από κοινού από το Βέλγιο, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και την Ισπανία. Άλλοι θα μπορούσαν να επιλέξουν να είναι εντελώς εκτός της εν λόγω ολοκλήρωσης ασφαλείας. Ομοίως, όσον αφορά την οικονομική διακυβέρνηση, μια ομάδα-πυρήνας μπορεί να ωθήσει προς τα εμπρός στοιχεία μιας δημοσιονομικής ένωσης για να στηρίξει καλύτερα το ευρώ, ενώ όσοι βρίσκονται εκτός του ενιαίου νομίσματος θα συνεχίσουν με το status quo. Αν και όλες οι χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να τηρούν το βασικό νομικό πλαίσιο της ενιαίας αγοράς, ορισμένα κράτη-μέλη ενδέχεται να επιθυμούν να κάνουν πιο συγκεντρωτικές πολιτικές σε τομείς όπως τα δικαιώματα των εργαζομένων. Το κλειδί για την επιτυχία αυτών των προσπαθειών είναι να υιοθετηθεί η πραγματική συζήτηση μέσα σε κάθε εθνικό πλαίσιο και στον πανευρωπαϊκό πολιτικό χώρο, σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε συγκεκριμένης πολιτικής εμβάθυνσης ή μη εμβάθυνσης της ένωσης.

Ορισμένες περιοχές είναι σαφώς λιγότερο κατάλληλες για λύσεις πολλαπλών ταχυτήτων. Για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει συλλογικά να αναπτύσσει βαθύτερη συνεργασία στον τομέα της αστυνόμευσης, των προσπαθειών αντι-τρομοκρατίας και του ελέγχου των συνόρων μέσω μιας ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής. Ωστόσο, θα μπορούσε να συνεχιστεί η διαφοροποίηση όσον αφορά τις ειδικές μορφές εθνικής εφαρμογής, και τις εθνικές πολιτικές σχετικά με τα καθεστώτα νόμιμης μετανάστευσης, με διαφορετικούς κανόνες όσον αφορά την πορεία προς την εθνική ιθαγένεια.

Η συμμετοχή σε μια πραγματικά ευέλικτη ένωση θα επιτρέψει μια πιο δημοκρατικά ενημερωμένη διαδικασία, όπου τα κράτη-μέλη θα κερδίζουν τα οφέλη της ενότητας, ενώ θα σέβονται την βαθιά ριζωμένη ποικιλομορφία το ένα του άλλου. Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις [6], το περίπου 40% της νομοθεσίας της ΕΕ είναι ήδη διαφοροποιημένο, καθώς τα κράτη-μέλη απέχουν εντελώς από κανόνες της ΕΕ ή εφαρμόζουν διαφορετικά αυτούς τους κανόνες, ενώ ορισμένα κράτη-μέλη υιοθετούν αυστηρότερες εγχώριες ερμηνείες από όσο άλλα. Παρόλο που κάποιος μπορεί να σχεδιάσει εύκολα ένα χάρτη των κρατών-μελών της ΕΕ, αυτός ο χάρτης έχει γίνει ολοένα και πιο αναξιόπιστος όταν δείχνει πού εφαρμόζονται πραγματικά οι κανόνες και τα δικαιώματα της ΕΕ. Γιατί λοιπόν να μην αντικαταστήσουμε την αρχή μιας «όλο και στενότερης ένωσης» (ever closer union) με μια «ενότητα στην ποικιλομορφία» (unity in diversity), που είναι και το ίδιο το σύνθημα της ΕΕ; Το να επιτρέπεται η διαφοροποίηση είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ΕΕ, όπου η υποστήριξη για τις πολιτικές και τους θεσμούς βασίζεται [7] σε μεγάλο βαθμό στα συγκεκριμένα απτά οφέλη που τα άτομα αντιλαμβάνονται.

Αυτό το σενάριο διαφοροποίησης δεν είναι υπερβολικό, καθώς υπάρχουν σαφή ιστορικά προηγούμενα για τις πολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ. Η ιστορία των ομοσπονδιακών συστημάτων [8], όπως στην Γερμανία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, δείχνει ότι οι υποεθνικές μονάδες αγωνίζονται σκληρά μεταξύ τους για την φύση της πορείας προς μια ομοσπονδιακή ένωση, όπως και εκείνες που επιδιώκουν να κάνουν την εξουσία πιο συγκεντρωτική, ωστόσο [συνολικά] μπορούν να παραμείνουν ως ισχυρές πολιτικές κοινότητες. Σε σύγχρονες περιπτώσεις όπως ο Καναδάς, η Ινδία, η Ινδονησία ή η Ισπανία, ο ασύμμετρος ομοσπονδισμός, με τις εξαιρέσεις του και με μια πληθώρα ρυθμίσεων σε επίπεδο πολιτείας, στήριξε τις επιτυχείς προσπάθειες για την δημιουργία ανθεκτικών στον χρόνο πολιτικών οντοτήτων. Η πραγματικότητα της πολιτικής είναι ότι μερικές φορές είναι απαραίτητο να επιτύχουμε συμφωνίες που επιτρέπουν σε μια ευρύτερη πολιτική κοινότητα να μείνει μαζί, ακόμα κι αν παράγει ατελείς ενώσεις.

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ

Το δημοψήφισμα του Brexit κατέδειξε ότι η επιλογή μεταξύ του «τίποτα άλλο εκτός από ενσωμάτωση» ή του «έξοδος από την ΕΕ», θα οδηγήσει μόνο σε χάος. Οι υποστηρικτές της ΕΕ πρέπει να υιοθετήσουν με θάρρος την ουσιαστική και υγιή ευελιξία και διαφοροποίηση, αντί απλώς να υποχωρούν στα καθοδηγούμενα από τις ελίτ, τεχνοκρατικά σχέδια για μεγαλύτερη ολοκλήρωση. Η ανάπτυξη μιας νομιμοποιημένης και σταθερής πολιτικής κοινότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να προέλθει μόνο από την σκληρή δουλειά του να επιτρέπεται το ξεδίπλωμα των δημοκρατικών πολιτικών, με υπεύθυνους ηγέτες να ενημερώνουν τους πολίτες για τις πολιτικές ευκαιρίες και τους συμβιβασμούς που απαιτούνται για να συντηρηθεί η ΕΕ, και με τους πολίτες να ανταποκρίνονται με την δέσμευση σε πραγματικές επιλογές. Το να επιτραπεί ένα πιο ευέλικτο μοντέλο είναι ζωτικής σημασίας για την διατήρηση της καινοτόμου οντότητας που δημιουργεί ειρήνη και ευημερία, που είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2018-05-14/how-choice-can…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2017-01-24/trump-takes-ai…
[2] https://www.nytimes.com/2018/04/17/world/europe/macron-european-parliame…
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2018-03-12/theres…
[4] https://global.oup.com/academic/product/euroscepticism-and-the-future-of…
[5] http://international.blogs.ouest-france.fr/archive/2017/09/29/macron-sor…
[6] http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1465116516640386
[7] https://global.oup.com/academic/product/euroscepticism-and-the-future-of…
[8] https://press.princeton.edu/titles/8201.html

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα