του Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ.
Η κατεδάφιση των θαλάσσιων τειχών της Θεσσαλονίκης που έγινε από το 1869 μέχρι το 1874 και η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 είναι δύο κρίσιμα ορόσημα στη νεότερη Ιστορία της πόλης.
Στην πρώτη χρονολογία, όπου τα θαλάσσια τείχη πέφτουν, η πόλη δείχνει να ελευθερώνεται από ένα περίκλειστο αιώνιο εναγκαλισμό μαζί τους και αρχίζει να αναπνέει! Το 1912 έγινε και η πραγματική απελευθέρωση της. Και ενώ συνεχίζεται σταδιακά το γκρέμισμα των τειχών και το χώρο του βυζαντινού λιμανιού παίρνει μία νέα μπαζωμένη έκταση, οι φτωχικές εβραϊκές γειτονιές που βρίσκονταν πίσω από τα τείχη ανεβάζουν την υπεραξία τους.
Στην δεύτερη χρονολογία, μία άκακη και αδιάφορη, μικρή τοπική οικιακή ανάφλεξη, έγινε τελικά η πύρινη κόλαση καταστροφής μίας ολόκληρης πόλης. Ήταν η δεύτερη «απελευθέρωση» από τά στενά και ελικοειδή σοκάκκια που βίωνε η πόλη. Είχε βέβαια βιώσει
ακόμη μία πυρκαγιά το 1890 πάλι μήνα Αύγουστο.
Τα επόμενα χρόνια, αφού απελευθερώθηκε από τους στριφογυριστούς στενούς δρόμους της και από τα τείχη της, η πόλη άρχισε να απλώνεται! Μέσα από τις στάχτες η «φωτιά» δίνει νέα πνοή και η πόλη διαμορφώνει νέους όρους για την περίοδο που θα ακολουθήσει.
Η πόλη είναι ταυτισμένη με τα τείχη της μέχρι της μέρες μας. Η παρουσία των τειχών καθόρισαν και επηρέασαν καθοριστικά την ανάπτυξη και την εξέλιξη της πόλης. Η ανθρώπινες δραστηριότητες στην έγκλειστη πόλη επηρεάζονταν άμεσα από την παρουσία των τειχών που εκτείνονταν στους λόφους αλλά και γύρω-γύρω τους.
Όταν η πόλη ξεπέρασε τα τείχη της, ΑΛΛΑΞΕ!
Αυτήν ακριβώς τη σημασία τους θέλει να καταδείξει η εκτενής παρουσίασή-τους, εδώ.
ΑΛΛΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ που συνέδεσαν την πόλη με την Ευρώπη.
Μετά τις διπλές αυτές καταστροφές, η Θεσσαλονίκη, ανήσυχη, με «ανέπαφο» το βαθύ της πυρήνα, απλώνεται σιγά-σιγά πέρα από τείχη, πέρα από όρια και περιορισμούς, επιμένει, διεκδικεί, υπάρχει. Μία πόλη μαγεμένη και μαγική για τους Βαλκάνιους, με χιλιόχρονη παρουσία, με ιστορικά αφηγήματα και παραμύθια, με ζωντανή περιρρέουσα μνήμη.
Ανάμεσα σε αυτές τις χρονολογίες και κάποιες άλλες παρόμοιες -με αυτήν της πτώσης των τειχών- της επικοινωνίας δηλ. της πόλης με των έξω κόσμο είναι :
- Το 1888 το πρώτο επιβατικό τρένο της γραμμής φθάνει στην Θεσσαλονίκη!
- Το 1897 (5 Ιουλίου 1897 γράφει η δισεβδομαδιαία εφημερίδα «Le Journal de Salonique» [1895-1910] που εξέδιδε στα γαλλικά ο εβραϊκής καταγωγής Σααντί Λεβί) ο κινηματογράφος κάνει το ντεμπούτο του στη Θεσσαλονίκη, στην πίσω αίθουσα του καφέ-μπρασερί «Η Τουρκία», με έργο των αδερφών Λυμιέρ. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι η πρώτη δημόσια προβολή ταινιών των Λυμιέρ έγινε το 1895 στο Παρίσι, το 1896 στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη και το 1897 στη Θεσσαλονίκη.
Η Θεσσαλονίκη αρχίζει να μπαίνει στον χάρτη των ευρωπαϊκών, τουλάχιστον, μητροπόλεων.
Στους Βαλκανικούς Πολέμους και κατά τον Α’ Παγκόσμιο η Θεσσαλονίκη αποτελεί κέντρο διερχομένων. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Τα τείχη σταμάτησαν να αποτελούν εμπόδιο για την πόλη. Σήμερα το πολυγωνικό ίχνος τους χάνεται ανάμεσα στις πολυκατοικίες ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας τις πλαγιές της και μόνο ο πύργος του Επταπυργίου ψηλά στο λόφο κρατάει ακόμη το υπέρτατο ύψος, ακάλυπτος…………….
……………… Συνεχίζεται στο link που αναφέρεται στο τέλος)…………………
Η ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ των τειχών.
Πουλήθηκαν τα πρώτα παραθαλάσσια οικόπεδα!
Στην όψιμη οθωμανική περίοδο, στο πλαίσιο εξωραϊσμού της πόλης κατεδαφίστηκε αρχικά το θαλάσσιο τείχος μεταξύ των ετών 1869 – 1874 και εν συνεχεία τμήματα του ανατολικού και δυτικού τείχους στα 1890, 1902 και 1911.
Η πραγματοποίηση του “έργου” είναι επεισοδιακή.
Τον Σεπτέμβριο του 1869 η Πύλη δίνει την άδεια και ειδικές αρμοδιότητες στον Σαμπρί (ανέλαβε Βαλής τον Φεβρ. 1869) για να γκρεμίσει το παραθαλάσσιο τείχος. Αμέσως ο Σαμπρί καλεί από τη Σμύρνη τον μηχανικό Rοcco Vitali (ο οποίος είχε κάνει εκεί την επέκταση της παραλίας της πόλης το 1866 με διοικητή τον Σαμπρί), για να επεξεργαστεί τεχνικά και να ολοκληρώσει ένα αρχικό σχέδιο.
Ο Σαμπρί πασάς για να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης για την κατασκευή του έργου, αποφασίζει να ξεκινήσει με την κατεδάφιση των τειχών, προτού να ολοκληρωθούν οι μελέτες, ώστε να υπογραμμίσει μ’ αυτόν τον τρόπο τη θέλησή του να υλοποιηθεί το έργο. Πράγματι στις αρχές του 1870 σε ειδική τελετή που οργανώνεται και η οποία έχει θετικό ψυχολογικό αντίκτυπο, ο Σαμπρί αρχίζει ο ίδιος το γκρέμισμα του τείχους, ρίχνοντας το πρώτο υλικό στη θάλασσα, ενώ οι κάτοικοι της πόλης πανηγυρίζουν και του προσφέρουν ως δώρο ένα ασημένιο μυστρί.
Το έργο αναλαμβάνουν οι υπηρεσίες του Βιλαετιού με επικεφαλής τον Vitali που έχει την επίβλεψη της κατασκευής και ο οποίος αμείβεται με ποσοστό 5% επί των δαπανών (χωρίς ανώτατο όριο). Οι εργασίες ξεκινούν στους πρώτους μήνες του 1870 και σχεδόν ταυτόχρονα γίνονται οι δημόσιες εκποιήσεις των οικοπέδων!
Το 1871 ο Σαμπρί πασάς ζητά και παίρνει την άδεια να κατεδαφίσει τον Πύργο της Αποβάθρας, που βρισκόταν στο δυτικό άκρο του παραθαλάσσιου τείχους……
……………… Συνεχίζεται στο link που αναφέρεται στο τέλος)…………………
ΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ για την πόλη και τα τείχη της.
1788, Alessandro Bisani
Ιταλός ταξιδιώτης, λάτρης των κλασικών αρχαιοτήτων,με ανιδιοτελές πνεύμα. Πραγματοποίησε ένα ταξίδι στην Ελλάδα από τις 29 Απριλίου 1788 έως τις 7 Οκτωβρίου 1789, επισκεπτόμενος την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα νησιά του Αρχιπελάγους φθάνοντας μέχρι την Κωνσταντινούπολη.
Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 1788:
Η πόλη αυτή βρίσκεται στο άκρο ενός κόλπου και σταματά στους πρόποδες ενός βουνού. Την πλαισιώνουν δύο παλιά ερειπωμένα κάστρα από την………
Συνεχίζεται εδώ :
