Τι σημαίνει να ζει κανείς

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Συντάκτης: Γιώργος Κεραμιδιώτης* 25.03.2018, 08:12 efsyn.gr
Σκηνοθεσία είναι η υλική οργάνωση της αφήγησης μιας ιστορίας. Μια ιστορία την αφηγείται κανείς ως προς κάτι. Αυτό το κάτι θα το ονομάσουμε οργανωτική Ιδέα, που δεν συμπίπτει με το θέμα.
Αυτό που χαρακτηρίζει κάθε σκηνοθέτη άξιο λόγου είναι τόσο η εμμονή του στην ίδια ιδέα, άρα και σε μια θεώρηση για τον άνθρωπο, όσο και η σχέση της με την υλικότητα [αισθητό]. Υλικότητα ως το σύνολο των σχέσεων στη ταινία [ηχητική και οπτική μπάντα]. Η οργανωτική ιδέα ακόμη και με την απουσία της είναι παρούσα. Σε κάθε περίπτωση, παρούσα είτε απούσα δίνει έναν αγώνα με το αισθητό, διαπερνώντας όλα τα μέρη του σαν μια αόρατη κλωστή.
Ας πάρουμε το έργο του Χίτσκοκ. Ο Χίτσκοκ σκηνοθετεί ταινίες θρίλερ, κάθε φόρα με διαφορετικές ιστορίες. Αυτό όμως που οργανώνει τις ιστορίες του δεν είναι η ανακάλυψη του δολοφόνου αλλά το πραγματικό ζευγάρωμα του ζεύγους μέσω της ανακάλυψης του δολοφόνου. Είναι και ο λόγος που ο Χίτσκοκ μας αποκαλύπτει από την αρχή τον δολοφόνο για να προσέξουμε τη πορεία του ζεύγους στη ταινία.
Το αδαμικό ζεύγος στον Χίτσκοκ οφείλει να ορθωθεί πάνω από την γεμάτη με στερεότυπα σχέση του και να κοιτάξει έξω, στην πόλη, όπου κυκλοφορεί ο δολοφόνος είτε είναι πλοιοκτήτης είτε παράφρων είτε καταπιεσμένο παιδί μικροαστικής οικογενείας είτε μια κτητική μητέρα που απεργάζεται την εξόντωση της ερωμένης του γιού της…
Το πραγματικό ζευγάρωμα του ζεύγους συμβαίνει σε αυτό το πέρασμα. Ο άνθρωπος είναι μια μετάβαση, για να θυμηθούμε τον Νίτσε. Η ιδέα του Χίτσκοκ μας αφορά σήμερα;
Είναι οι ταινίες του επίκαιρες; Μας αφορά σήμερα η πραγματική αγάπη, η πραγματική ζωή;
Άλλοι σκηνοθέτες εμμένουν σε άλλες ιδέες, Στράουμπ και η ιδέα της αντίστασης,
Μπρεσόν και Θεία Χάρις, Φελίνι και παρακμή [εξ ου και τα γκροτέσκα κοντινά πλάνα], Αντονιόνι και αποξένωση, αλλοτρίωση, Ταρκόφσκι και το ερώτημα, τι είναι η Ρωσία.
Σε πολλές ταινίες ο σκηνοθέτης κρίνει ότι η απουσία μιας συγκεκριμένης ιδέας είναι η αιτία μιας αρρωστημένης συμπτωματολογίας στις σχέσεις των ανθρώπων. Τόσο στη ταινία ‘’3 Πινακίδες ‘’ όσο και στο ΄’Τετράγωνο’’ αυτά που συμβαίνουν εντός, έχουν τον λόγο τους σε αυτό που απουσιάζει, που λείπει.
Στην ταινία «Τρεις 3 Πινακίδες» η έλλειψη της (ιδέας) παράγει βία, ρατσισμό, μίσος, δεν εξαιρείται ούτε η μάνα που ψάχνει να ανακαλύψει το βιαστή και δολοφόνο της κόρης της.
Αυτό που λείπει, μόλις που το φωτίζει ο σκηνοθέτης στην τελευταία σκηνή της ταινίας.
Οι πρωταγωνιστές με ήρεμα πλέον πρόσωπα διερωτώνται αν πρέπει να συνεχίσουν να πράττουν το ίδιο.
Είναι η Χάρις που σε συναντά, αν είσαι τυχερός, αφού έχεις διατρέξει τον Χώρο του αρνητικού, ή δεν σε συναντά και τότε ή αυτοανατινάζεσαι ή γίνεσαι μ… Η Χάρις ως λύτρωση, ως εγγραφή σε μια διαδικασία αλήθειας. Όχι η θεία Χάρις.
Ο σκηνοθέτης φτάνει τους ήρωες του σεναριακά ως το σημείο να αισθανθούν την Χάρη… το τι θα κάνουν μετά είναι δικό τους πρόβλημα.
Και στη ταινία «Το Τετράγωνο» υπάρχει περίπου η ίδια λογική.
Σε τέτοιου είδους ταινίες η αφήγηση συναντά δυσκολίες να αφηγηθεί μια ιστορία.
Το πάνω χέρι παίρνει η σκηνοθεσία και το μοντάζ καθώς και η επανάληψη ως δομική φιγούρα. Η επανάληψη ως αναμονή και εμμονή να συμβεί κάτι, μια ριζική μεταστροφή-ίσως κι όχι- του ήρωα που θα παρασύρει στην αλήθεια όλη την υλικότητα.
Μπέκετ, Μπουνουέλ, Ρενέ, οι πρωτεργάτες.
Στη ταινία «Τετράγωνο» υπάρχουν δυο σκηνές που προειδοποιούν… Εάν αυτό…τότε θα…
Στη πρώτη παρουσιάζεται μια έκθεση με ισοϋψείς κώνους από χώμα, σε κανονικές αποστάσεις ο ένας από τον άλλον, ενώ στην μια πλευρά της αίθουσας προβάλλεται η εικόνα ενός πιθηκάνθρωπου που μουγκρίζει. Ηδη εδώ ο σκηνοθέτης μας υπενθυμίζει in abstraktum ότι εάν οι σχέσεις είναι άψυχες, τεχνικές επικοινωνίες που υπηρετούν τον ναρκισσισμό τότε παράγεται ένα τέρας.
Είναι μια υπόθεση [οργανωτική ιδέα] του σκηνοθέτη που καλούνται οι καταστάσεις της ταινίας να την επαληθεύσουν. Κι όταν όλα αυτά τα καλά παιδιά της μεσαίας τάξης, του πολιτισμού και της επικοινωνίας, παρευρίσκονται σε ζωντανή περφόρμανς του πιθηκάνθρωπου [ο καθρέφτης τους] τρομάζουν καθώς ο πιθηκάνθρωπος ξεπερνά τα όρια και γίνεται πραγματικό τέρας. Ξεφεύγει από το πρόγραμμα της σκηνοθεσίας και τους δηλώνει στην πράξη, τι σημαίνει να ζεις μια ψεύτικη ζωή.
Την συναντάμε στις σχέσεις Άνδρα-Γυναίκας [σκηνή sex], Γονείς–Παιδιά [ένα σαββατοκύριακο σε μένα, ένα σε σένα], Επιμελητής-Κοινό, Δημοσιoγράφοι-Επικοινωνία έκθεσης… και η μεγάλη χωρική διαίρεση, Μεσαία τάξη εντός πόλης–Μετανάστες εκτός… όπως οι ισοϋψείς κώνοι.
Η δεύτερη σκηνή είναι εκείνη με το παιδί μεταναστών που ζητά τρεις φορές από τον Επιμελητή [πρωταγωνιστή της ταινίας] να του ζητήσει συγνώμη, διότι ενοχοποιώντας όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας [μετανάστες] με επιστολή που απέστειλε για την κλοπή που του έγινε, αν και τα κλοπιμαία επεστράφησαν, υφίσταται τιμωρίες απο τον πατέρα του που τον ενοχοποιεί με την σειρά του.. του απαγορεύει να βγαίνει έξω, να βλέπει τους φίλους του και να παίζει μπάλα…
Κι ο Επιμελητής της έκθεσης του αρνείται την συγνώμη μέχρι τέλους. Αυτές οι σκηνές με το παιδί και ιδιαίτερα η τελευταία που εμφανίζεται νύχτα στις σκάλες του σπιτιού του Επιμελητή έρχονται να ακυρώσουν όλες τις άλλες καταστάσεις στην ταινία ως καταστάσεις αποξένωσης και αλλοτρίωσης.
Αυτός ο τρόπος ακύρωσης των εικόνων είναι μια προσφιλής τακτική του Γκοντάρ.
Με ποιές εικόνες θα καταστρέψω άλλες εικόνες; [η τιτάνια μάχη του Γκοντάρ με τις εικόνες – στερεότυπα]. Κινηματογράφος της δυσπιστίας.
Στη ταινία «ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ» είναι το παιδί που κομίζει την άλλη ιδέα, που η απουσία της διαιρεί, διασπά, αποξενώνει, αλλοτριώνει, αναισθητικοποιεί τους ανθρώπους.
Το παιδί είναι ο μικρός άγγελος που υπενθυμίζει την απώλεια της πραγματικής ζωης. Δυστυχώς!
Ο πρωταγωνιστής το καταλαβαίνει πολύ αργά, όταν ο άγγελος έχει εγκαταλείψει την πολυκατοικία με τους γονείς του. Η τελευταία σκηνή του Επιμελητή με τα παιδιά του να διασχίζουν το υποφωτισμένο τούνελ σιωπηλοί, δείχνει να τους πλημυρίζει η παρουσία του παιδιού [έτσι νοείται η Χάρις].
Αυτές οι δυο ταινίες, με τον τρόπο της η κάθε μια, μας παρουσιάζουν έναν σκοτεινό σύγχρονο κόσμο και στην αμερικανική εκδοχή και στην ευρωπαϊκή ,με πρωταγωνιστές την μεσαία τάξη. Στην Αμερική, ρατσιστική και βίαιη, στην Ευρώπη αναίσθητη, αυτάρεσκη και αδιάφορη.
Εάν είναι σωστό αυτό που λέει ο Τόμας Μαν, και είναι σωστό, ότι ένα είναι το πραγματικό πρόβλημα για τον άνθρωπο… να σπάσει το κουκούλι και να βγει στον καθαρό αέρα, ίσως ο κινηματογράφος θα πρέπει να ξαναδεί τον Χίτσκοκ που έδινε περισσότερο χώρο στην παρουσία της ιδέας και την υπεράσπιση της. Κινηματογράφος της κατάφασης. Δεν σημαίνει ότι θα παραιτηθεί από τη κριτική του υπάρχοντος όμως δεν θα εξαντλείται μόνο σε αυτή[μοντέρνο]. Τέχνη είναι να κάνεις δυνατό το αδύνατο Φυσικά μέσα από την εμπειρία του μοντέρνου.

* Σκηνοθέτης

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα