του Μπάμπη Λεμονίδη, Καθηγητή της Διδακτικής των Μαθηματικών.
Αριθμητισμός ή μαθηματικός εγγραματισμός (κατά το αλφαβητισμός ή γλωσσικός γραμματισμός) είναι με απλά λόγια οι μαθηματικές γνώσεις που χρειάζεται ένας πολίτης, για να μπορεί να ανταποκρίνεται στις καθημερινές και εργασιακές του ανάγκες στην κοινωνία στην οποία ζει σε κάθε χρονική περίοδο.
Στη σημερινή εποχή, λοιπόν, θεωρείται ότι η πλειοψηφία των πολιτών κατέχει τις βασικές αριθμητικές γνώσεις, για να κατανοεί τους αριθμούς και να εκτελεί βασικές πράξεις και εκτιμήσεις (αν και οι τελευταίες είναι απαξιωμένες και δεν διδάσκονται συστηματικά στην εκπαίδευση).
Τα μαθηματικά, επίσης, είναι ο επιστημονικός κλάδος που βρίσκεται περισσότερο κοντά στον ορθό λόγο και τον χρησιμοποιεί συστηματικά. Για τον λόγο αυτό οι άνθρωποι πολλές φορές χρησιμοποιούν τα μαθηματικά, όπως τους αριθμούς και τις μετρήσεις, για να επικοινωνούν μεταξύ τους, αλλά και να τεκμηριώνουν με ορθό λόγο αυτό που απλά αποκαλείται «κοινή λογική».
Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται τα μαθηματικά και ο ορθολογισμός που εκφράζουν στην επικοινωνία των ανθρώπων μέσα από τα ΜΜΕ, τους πολιτικούς και γενικά αυτούς που θέλουν να επηρεάζουν την κοινή γνώμη;
Αναφέρω δύο τρέχοντα παραδείγματα, ένα από διαφήμιση στην τηλεόραση και ένα από τη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για το Μακεδονικό.
1ο παράδειγμα. Το λαϊκό λαχείο
Αυτήν την περίοδο, αν παρατηρήσετε στην τηλεόραση τη διαφήμιση του λαϊκού λαχείου, σε κάποια στιγμή αναφέρει: «Δύο στους τρεις κερδίζουν». Αυτό, βέβαια, όσοι καταλαβαίνουν τη μαθηματική έννοια της πιθανότητας αντιλαμβάνονται αμέσως ότι είναι ένα μεγάλο ψέμα που αποσκοπεί στην παραπλάνηση του κόσμου.
Η μεγαλύτερη πιθανότητα να κερδίζεις σε ένα παιχνίδι στα μαθηματικά εκφράζεται με τον αριθμό 1 ή 100%, π.χ. να φέρεις κορώνα σε ρίψη νομίσματος που έχει και τις δύο του πλευρές κορώνες. Όποιος δηλαδή παίζει κερδίζει. Όταν παίζουμε κορώνα/γράμματα με ένα κανονικό νόμισμα, η πιθανότητα να κερδίσουμε είναι ένα στα δύο ή ½ ή 0,5. Η διαφήμιση, λοιπόν, του λαϊκού λαχείου υπαινίσσεται ότι δύο στους τρεις κερδίζουν, η πιθανότητα δηλαδή να κερδίσεις είναι 2/3 ή 0,75. Δεν ξέρω ακριβώς ποια είναι η πιθανότητα να κερδίσεις το λαϊκό λαχείο, αλλά σίγουρα ο προσεγγιστικός αριθμός της πιθανότητας αυτής θα είναι ένα κλάσμα με αριθμητή το 2 και έναν τεράστιο αριθμό για παρονομαστή ή ένας δεκαδικός με πολλά μηδενικά μετά το μηδέν και την υποδιαστολή.
2ο παράδειγμα: ο αριθμός του κόσμου στη συγκέντρωση για τη Μακεδονία
Πόσοι συμμετείχαν την Κυριακή 21 Ιανουαρίου στη συγκέντρωση για την Μακεδονία; Οι διοργανωτές εκτίμησαν το πλήθος στα 500.000 άτομα. Η αστυνομία 90.000. Οι γερμανικές εφημερίδες 50.000 άτομα. Την προηγούμενη συγκέντρωση για τη Μακεδονία την εκτίμησαν 1.000.000 άτομα, το ίδιο εκτιμούσαν στις καλές εποχές του ΠΑΣΟΚ τις συγκεντρώσεις με τον Α. Παπανδρέου.
Μπορεί τελικά να εκτιμηθεί ο αριθμός των συμμετεχόντων με μαθηματικό τρόπο; Βεβαίως και μπορεί, να μετρηθούν τα άτομα που χωράνε σε ένα τετραγωνικό μέτρο, να εκτιμηθεί ο χώρος σε τετραγωνικά μέτρα και να γίνει ο πολλαπλασιασμός. Θα είναι μία εκτίμηση και όχι μία ακριβής μέτρηση κατά άτομο, η οποία πρακτικά είναι αδύνατον να γίνει.
Από τα δύο παραπάνω παραδείγματα καταλαβαίνουμε ότι τα μαθηματικά και ο ορθός λόγος που εκφράζουν παραβιάζονται κατάφωρα κατά την επικοινωνία του λαού με αυτούς που θέλουν να επηρεάζουν τη σκέψη και την κρίση του.
Βρέθηκα και εγώ στη συγκέντρωση για τη Μακεδονία, γιατί κάθε Κυριακή περπατάω στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η συγκέντρωση ήταν πραγματικά μεγάλη, ποτάμι πολιτών κάθε ηλικίας κατέβαινε από το Μέγαρο Μουσικής προς τον Λευκό Πύργο. Ο αέρας αυτός της λαϊκής συμμετοχής με άγγιξε, στο ρομαντικό μου μυαλό πέρασε η σκέψη: «μήπως κατεβαίνουν για να διαμαρτυρηθούν για την παραβίαση αυτή των μαθηματικών, του ορθού λόγου και της κοινής λογικής;»
Μπάμπης Λεμονίδης
Καθηγητής της Διδακτικής των Μαθηματικών
Πολλες χαρες για το διαβασμα του αρθρου απο τους 1553 συνανινευτας. Δεν ειναι ολοι μαθηματικοι ,αλλα μετανοιωσαν οσοι δεν πηγαν στο συλλαλητηριο.