Τι είπε ο Μητσοτάκης στον Παπαχελά για τον Καραμανλή και τον Ανδρέα: Κακομαθημένος, αερόλιθος

Ένα κακομαθημένο, που δεν άντεχε να είναι στην αντιπολίτευση…
Και ένα αερόλιθο, που δεν ψήφισε για να μην χάσει την αμερικανική υπηκοότητα.
Η πρώτη φράση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, είναι για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Και η δεύτερη για τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Περιέχονται στο εξαιρετικό βιβλίο του διευθυντή της Καθημερινής, Αλέξη Παπαχελά, που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια – Τόμος Α΄ 1942-1974» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος).Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης επέλεξε -και πολύ ορθά έκανε- τον Αλέξη Παπαχελά για να πει τη δική του ιστορία. Έθεσε ένα όρο. Η δημοσίευση να γίνει μετά τον θάνατό του. Ο δημοσιογράφος σεβάστηκε την επιθυμία του. Με την έκδοση αυτού του βιβλίου δεν «φωτίζεται» μόνο ο πρώην πρωθυπουργός αλλά και η σχέση του με πολιτικούς, με τους οποίους ήταν φίλος ή είχε συγκρουστεί μαζί τους. Ο Κων. Καραμανλής τον διέσωσε πολιτικά, όταν τον «μάζεψε» στη Νέα Δημοκρατία. Με τον Ανδρέα Παπανδρέου ήταν από την πρώτη στιγμή «πολιτικά θανάσιμοι εχθροί».
Η κριτική του Μητσοτάκη είναι σκληρή και βεβαίως γίνεται εκ του ασφαλούς, μιάς και έχει φύγει από τη ζωή.
Θεωρώ ότι αυτό το βιβλίο είναι η καλύτερη δουλειά του Αλέξη Παπαχελά. Όπως πάντα γράφει χωρίς φόβο και πάθος, και με τον αμερικανικό τρόπο γραφής, ώστε ο αναγνώστης να διαβάζει με ακρίβεια τις θέσεις του συνομιλητή του και να έχει ιδίαν άποψη για τα πρόσωπα και τα γεγονότα.
Ακολουθεί η ενδιαφέρουσα περιγραφή και για τον γέρο Καραμανλή και τον Ανδρέα:ΤΙ ΛΕΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
“Ήλθε στην εξουσία ο Καραμανλής με εύνοια, και αυτό το προπατορικό αμάρτημα τον συνόδευε μέχρι τέλους. Το είχε και ο ίδιος μέσα του αλλά και στον λαό είχε απομείνει αυτή η αίσθηση. Κούρασε στη δεύτερη τετραετία, έφτασε και σε ρήξη με το Παλάτι, δημιουργήθηκαν όλα όσα δημιουργήθηκαν και τελικά ήταν μοιραία πλέον η πτώση του. Αν ο Καραμανλής δεν έφευγε, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η πορεία της πολιτικής ζωής μας θα ήταν διαφορετική. Αν με ρωτήσεις εμένα, η πιο βάσιμη κριτική που κάνω στον Καραμανλή είναι ότι δεν έπρεπε να φύγει εκείνη την ώρα. Αν δεν έφευγε και έμενε αρχηγός της Δεξιάς, δεν θα γινόταν η δικτατορία. Θα έμενε από την άλλη πλευρά μία συγκροτημένη δύναμη, δεν θα γινόταν η γελοία πολιτική που έκανε ο Κανελλόπουλος κατόπιν. Ο Καραμανλής δεν άντεχε την αντιπολίτευση. Ο Καραμανλής ήταν κακομαθημένος, γιατί δεν ξεκίνησε από τη βάση, δεν πέρασε διά πυρός και σιδήρου όπως περάσαμε όλοι οι υπόλοιποι.”
ΤΙ ΛΕΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
“Το 1963 επανεμφανίζεται και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Ο Ανδρέας παρουσιάσθηκε σαν αερόλιθος, όπως πολύ εύστοχα τον είχε χαρακτηρίσει ο Πάνος ο Κόκκας. Παρουσιάστηκε αρχικά ως υπάλληλος του Καραμανλή, στην ουσία σαν τεχνοκράτης. Στη συνέχεια άρχισε να τον χρησιμοποιεί ο πατέρας του. Ο Ανδρέας δεν μετέσχε, δεν έλαβε μέρος στις εκλογές του ’63, αλλά το σημαντικό είναι ότι δεν εψήφισε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν εψήφισε στις κρίσιμες εκλογές που εκρίθηκε η τύχη της Ελλάδος. Δεν έδωσε την ψήφο του, για να μη χάσει την αμερικανική υπηκοότητα. Εκείνη την εποχή (η νομοθεσία άλλαξε αργότερα), όποιος Αμερικανός πολίτης ψήφιζε έχοντας διπλή υπηκοότητα, την έχανε. Επειδή δεν ήταν βέβαιος ότι θα κέρδιζε η ΕΚ, απλούστατα έκανε τον δικό του υπολογισμό. Δεν έδινε μία δεκάρα για την ΕΚ και τον πατέρα του. Στην ουσία ο Ανδρέας τον εαυτό του κοίταζε και δεν είχε αποφασίσει να παίξει το παιχνίδι της Ένωσης Κέντρου, ώσπου πήραμε την εντολή, αφού κερδίσαμε τις εκλογές του 1963».

Στην «Καθημερινή της Κυριακής» προδημοσιεύθηκαν οι επιστολές που αντήλλαξαν το 1964 ο τότε υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο «Γέρος της Δημοκρατίας» Γεώργιος Παπανδρέου με αφορμή το έλλειμμα στα δημοσιονομικά, ενώ ο Καραμανλής είχε αφήσει πλεόνασμα στο ταμείο.
Το επεισόδιο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το συνδέει με τον Ανδρέα Παπανδρέου και την επιρροή που ασκούσε στον πατέρα του στα οικονομικά θέματα, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια ψυχρότητας στις σχέσεις του Μητσοτάκη με τον «Γέρο της Δημοκρατίας».
Διηγείται ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης:
«Διεφώνησα με τον Γεώργιο Παπανδρέου και από εκεί και πέρα είχαμε ένα πρόβλημα γιατί την οικονομία δεν την αντιμετωπίζεις με επιχειρήματα, η οικονομία εκδικείται. Τα πράγματα, ενώ ήσαν πολύ καλά στην εκκίνηση, άρχισαν να δυσχεραίνουν και ήδη το καλοκαίρι του ’64 έστειλα εγώ τη γνωστή επιστολή προς τον Γεώργιο Παπανδρέου όπου του έκρουα τον κώδωνα του κινδύνου, ότι η οικονομία δεν πάει καλά και πρέπει να λάβουμε μέτρα. Εγώ δεν έχω στείλει στη ζωή μου ποτέ τέτοια επιστολή, ήταν η μόνη επιστολή την οποία έστειλα και στην πραγματικότητα την έστειλα διότι δεν μπορούσα να βρω τον Παπανδρέου τον Γέρο. Ενώ είχαμε τόσο στενή επαφή, μου κρυβόταν, και μου κρυβόταν ευλόγως από τη δική του την πλευρά γιατί δεν είχε τι να μου απαντήσει στα επιχειρήματά μου. Του έστειλα αυτή την επιστολή στην οποία και εκείνος μου απήντησε, υπάρχουν και η επιστολή και η απάντηση του Παπανδρέου, αλλά το πράγμα δεν άλλαξε. Είχαμε αρχίσει να είμαστε ελλειμματικοί, ενώ εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ελλείμματα. Τα ελλείμματα είναι φαινόμενο σχετικά πρόσφατο, από τη δεκαετία του ’80 και πέρα, στην Ελλάδα τα εισήγαγε πάλι ο Ανδρέας Παπανδρέου το ’81 ως πρωθυπουργός. Ισαμε τότε, δεν είχαμε ελλείμματα, οι προϋπολογισμοί όλοι, όλων των κυβερνήσεων, ήταν ισοσκελισμένοι, ήταν αυτονόητο, και το πρόβλημα ήταν τι περίσσευμα θα είχαμε για τις επενδύσεις. Διότι οι επενδύσεις εκείνη την εποχή χρηματοδοτούντο, δεν υπήρχε βοήθεια, η αμερικανική βοήθεια είχε πάψει να υπάρχει, βοήθεια άλλη δεν είχαμε και χρηματοδοτούντο οι επενδύσεις από τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισμού και από δανεισμό φυσικά, αλλά η τάση ήταν όσο το δυνατό μικρότερο δανεισμό. Στο τέλος του 1964 είχε αρχίσει να φαίνεται ότι το πρόβλημα της οικονομίας είναι οξύ και δύσκολο, το λέω αυτό, και επιμένω σε αυτό, γιατί στον κόσμο αυτό δεν ήταν εμφανές, τα πράγματα πήγαιναν ομαλά, η κυβέρνηση ξόδευε λεφτά, ο κόσμος ήταν ευχαριστημένος, όπως γίνεται πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις. Λίγοι εγνώριζαν την πραγματικότητα. Και εκεί υπήρχε μία βασική πλέον διαφωνία μεταξύ εμού ως υπευθύνου για την οικονομία και του ζεύγους Παπανδρέου, πατέρα και υιού, πρέπει να το πω αυτό, και των δύο. Ο μεν πατέρας ήταν αντίθετος για άλλους λόγους, γιατί είχε αυτή την ψυχολογία ότι, δεν μπορεί, πρέπει να γίνεται ευχάριστος, ο δε γιος διότι αυτή ήταν η κοσμοθεωρία του, δεν ενδιαφερόταν για τίποτε, απλώς ήθελε πάντοτε να είναι και αυτός από τη δική του την πλευρά ευχάριστος…».
«Πάρα πολύ, πάρα πολύ δυσάρεστη ατμόσφαιρα η οποία συνεχίστηκε και το φθινόπωρο και τον επόμενο χρόνο. Εγώ επέμενα ότι έπρεπε να σφίξουμε τα λουριά και ότι έπρεπε να μειώσουμε τις δαπάνες. Η μεγάλη μου διαφορά με τον Ανδρέα ήταν ότι ο Ανδρέας μου ζητούσε να επιβάλω φόρους, καινούργιους φόρους, για να μπορεί να πραγματοποιεί δαπάνες ο πατέρας του και εγώ έλεγα ότι εγώ δεν βάζω φόρους και πάνω σ’ αυτό, στη μικρή Κυβερνητική Επιτροπή, είχαν γίνει έντονες συζητήσεις. Αυτή η κουβέντα γινόταν μέσα στην Κυβερνητική Επιτροπή. Είπε ο Ανδρέας: “Πρότεινε φόρους”. “Εγώ φόρους δεν βάζω, δεν χρειάζονται φόροι, να κόψετε τις δαπάνες, κύριοι, να σταματήσετε τις σπατάλες”».
Η απόρρητη επιστολή για τον εκτροχιασμό της οικονομίας
Στην απόρρητη επιστολή του ο Μητσοτάκης έγραφε μεταξύ άλλων:
«Αγαπητέ μου Κύριε Πρόεδρε,
Σας εσωκλείω την από 21/7/1964 απόρρητον έκθεσιν του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους αφορούσαν σχέδιον προϋπολογισμού του 1965, περί της οποίας σας ενημέρωσα, προ ημερών, συνοπτικώς από τηλεφώνου… Δεδομένου ότι δεν κατέστη έκτοτε δυνατόν να με δεχθήτε, αισθάνομαι το καθήκον, επ’ ευκαιρία να σας εκθέσω γραπτώς, γενικάς τινας σκέψεις περί της οικονομικής καταστάσεως και της ακολουθουμένης κυβερνητικής πολιτικής.
Η έκθεσις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους επιβεβαιοί την βασικήν διαπίστωσιν ότι ηγγίζομεν τα ακραία όρια αντοχής της οικονομίας και του προϋπολογισμού και ότι επιβάλλεται επειγόντως πλέον, ρυθμός περισυλλογής, την ανάγκην του οποίου από μακρού και κατ’ επανάληψιν έχω επισημάνει, διότι εξ αυτής προκύπτει άνευ αλλαγής πορείας ο προϋπολογισμός του 1965 και θα ευρεθή ες πλήρη αδυναμίαν να εισφέρει διά τας δημόσιας επενδύσεις και θα καταλείπη και σημαντικόν έλλειμμα».
Ο Παπανδρέου απάντησε την επομένη με ένα χειρόγραφο σημείωμα:
«Καστρί 5-8-64
Αγαπητέ Κώστα
Ελαβον την χθεσινήν “άκρως απόρρητον” επιστολήν σου, την σχετικήν με την πορείαν των δημοσίων οικονομικών.
Φρονώ, ότι δεν πρέπει να αποτελέσει απλώς ιδικόν μου απόρρητον κείμενον. Θα πρέπει να αποτελέσει εισήγησίν σου εις το Κ.Ο.Σ., ώστε να ληφθούν αποφάσεις διά το μέλλον, ανταποκρινώμεναι εις την διαμορφούμενην κατάστασιν των δημοσίων οικονομικών.
Επιθυμώ να προβώ και εις δύο παρατηρήσεις:
1. Αι μέχρι τούδε ληφθείσαι αποφάσεις, όπως διά τον καπνόν και τον σίτον, έπειτα από εύλογον ανταλλαγήν απόψεων, έχουν ληφθεί από κοινού.
2. Γράφεις ότι η αποκατάστασις ομαλού ρυθμού της Κυβερνήσεως αποτελεί κυρίως ιδικήν μου αποστολήν. Και είναι αληθές. Δυστυχώς η υπέρμετρος απασχόλησίς μου με το εθνικόν θέμα μού είχε αφαιρέσει χρόνον. Ελπίζω όμως τώρα ότι θα μου καταστεί χρονικώς δυνατή και αυτή η συγκέντρωσις η οποία αποτελεί πράγματι όρον ευοδώσεως του έργου της Κυβερνήσεως.
Γράφεις επίσης ότι δεν κατέστη δυνατόν έως τώρα να σε δεχθώ.
Λυπάμαι, αλλά αυτό συνέβη διότι, αμέσως μετά την επιστροφήν μου εκ Λονδίνου, συνέπεσε να ασθενήσω. Τώρα αποκατασταθείσης της υγείας μου, είμαι εις την διάθεσίν σου.
Με αγάπη
Γ. Παπανδρέου»
«O Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια»
Tο βιβλίο «O Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια» του Αλέξη Παπαχελά που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παπαδόπουλος»,  βασίζεται στις προσωπικές συνεντεύξεις που του παραχωρούσε επί μία δεκαετία ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και στις οποίες μίλησε ανοιχτά για όλους και για όλα.
Αναφέρεται με αποκαλυπτικό τρόπο στα δραματικά γεγονότα της Αποστασίας του 1965, στην τρικυμιώδη σχέση του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, στον ανταγωνισμό με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Στις συνεντεύξεις ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης περιγράφει πώς ήρθε αντιμέτωπος με τον εκδότη Δημήτρη Λαμπράκη, επειδή ήταν συμφοιτητής και πολύ συνδεδεμένος με τον ανταγωνιστή του τελευταίου, εκδότη της εφημερίδας «Ελευθερία», Πάνο Κόκκα. «Ημουν βενιζελικός, φιλελεύθερος. Νέος όταν εξελέγην, αντιστασιακός, δύο φορές δικασμένος σε θάνατο, αριστούχος, με όλους τους τίτλους. Ο Λαμπράκης με φώναξε τότε στην Εδουάρδου Λω, όπου ήταν το γραφείο του, και μου είπε: “Παιδί μου, είμαι της οικογενείας, ό,τι θέλεις από μένα να σε βοηθήσω. Ομως υπό έναν όρο, ότι θα κόψεις τις σχέσεις σου με τον Πάνο Κόκκα”.
Εγώ του απάντησα: “Κύριε Λαμπράκη, εγώ τον Κόκκα δεν τον διάλεξα τώρα, τον είχα φίλο από το πανεπιστήμιο και εγώ τους φίλους μου δεν τους εγκαταλείπω”. Και από τότε διεκόπησαν οι σχέσεις μου με τον Λαμπράκη… Ηταν θέμα προσωπικής αξιοπρέπειας. Εγώ δεν το συζήτησα ούτε ένα λεπτό. Τι μ’ ένοιαζε ο Λαμπράκης… Δεν είχε μεν ύφος αφεντικού, αλλά μου είπε ‘‘θα έχεις τα πάντα υπ’ αυτόν τον όρο, αλλιώς δεν θα έχεις τίποτε’’. Δεν συμμορφώθηκα και έγινε εχθρός μου ο Λαμπράκης. Δεν ήταν μικρό πράγμα να ’χω εχθρό τον Λαμπράκη όλα αυτά τα χρόνια.
Και ο Λαμπράκης ήταν εμπαθής, δηλαδή υπεστήριζε όποιον επέλεγε, ήταν επίφοβος αντίπαλος, αλλά και καλός φίλος, υποστήριζε τους φίλους του[…]. Το φαινόμενο το δικό μου όμως, που ήλθα σε ανοιχτή ρήξη με τον Λαμπράκη, δεν νομίζω να το έχει επαναλάβει κανείς ποτέ στην Ιστορία…».
Σε άλλο απόσπασμα αναφέρεται:  «Α, δύο τρεις φορές τού το έχω θυμίσει του Λαμπράκη. Του έχω θυμίσει ότι την περίοδο της γερμανικής κατοχής συνηλλάγη με τον Gοerring, συνέστησε εταιρεία μαζί του και έβγαλε από κοινού την εφημερίδα. Δεν είχα ποτέ δυσκολία να το πω. Βέβαια τώρα έχω πάψει να το θυμάμαι».

• (Ο «Τόμος Α’: 1942-1974», κυκλοφορεί στις 7 Νοεμβρίου και ο «Τόμος Β’: 1975-2016», το 2018).