«Ὡς οὐδείς ἂπολις, μέχρις ἂν ἡ τῶν Θεσσαλονικέων ᾖ πόλις».

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Πέμπτη, 26 Οκτωβρίου 2017, ώρα 18:30,

Αίθουσα Τελετών ΑΠΘ

Προσφώνηση του Πρύτανη του ΑΠΘ,

Καθηγητή Περικλή Α. Μήτκα

Εξοχότατε Κύριε Πρόεδρε,

Παναγιώτατε,

Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι,

Κυρίες και κύριοι,

Βρισκόμαστε πάλι εδώ, για πέμπτη και τελευταία για τις δικές μας πρυτανικές αρχές χρονιά. Η παρουσία όλων στην επίσημη τελετή του Πανεπιστημίου για την τριπλή γιορτή της πόλης, και κυρίως η δική σας, κ. Πρόεδρε, σηματοδοτεί και την έμμεση στήριξή σας στο Αριστοτέλειο, σε περιόδους που το έχουμε απόλυτη ανάγκη.

Τούτη η εισήγηση ήταν για μένα πάντα η πιο δύσκολη μα και η πιο προσωπική. Είναι αυτά τα λίγα λεπτά που μπορώ να μοιραστώ μαζί σας κάποια πράγματα «εκ βαθέων». Αναρωτιέται κανείς, γιατί αυτή η συγκεκριμένη ημέρα; Διότι δεν ξέχασα ποτέ την καταγωγή μου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε εκείνη τη θρυαλλίδα στον χρόνο που για τους περισσότερους από εμάς που βρισκόμαστε σε αυτήν την αίθουσα καθόρισε τη μοίρα μας. Σε αυτόν τον τόπο και σε αυτά τα χώματα. Αυτή η καταγωγή, συνάμα βάρος και ευλογία.

Έξω από την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης βρίσκεται χαραγμένη η ρήση του Βυζαντινού λόγιου Νικηφόρου Χούμνου: “…κανείς δεν μένει χωρίς πατρίδα όσο θα υπάρχει Θεσσαλονίκη” [«Ὡς οὐδείς ἂπολις, μέχρις ἂν ἡ τῶν Θεσσαλονικέων ᾖ πόλις»].

Ξενίζει πολλούς ίσως το γεγονός ότι αυτή ακριβώς η ρήση βρήκε την πιο έντονή της έκφραση όταν το 1492 οι εκδιωχθέντες από την Ισπανία του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας Σεφαραδίτες Εβραίοι βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στην πόλη μας και διέπρεψαν κατά τους επόμενους αιώνες. Η εικόνα αυτή της “ανεκτικής” Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν συνάδει με εκείνη που έχουμε εμείς για τους γείτονές μας και που σχηματίσαμε από τη θητεία μας στα ελληνικά σχολεία.

Η νικηφόρα είσοδος του Ελληνικού Στρατού στην πόλη το 1912 γεννούσε ποικίλα συναισθήματα στον πολυεθνικό πληθυσμό της. Ανησυχία και φόβο στους Μουσουλμάνους, Τούρκους και Αλβανούς, που έβλεπαν για πρώτη φορά να χάνουν την εξουσία. Ενθουσιασμό και περηφάνια στους Έλληνες για τη μεγάλη νίκη. Απογοήτευση και θλίψη στους Βούλγαρους και στους λιγοστούς Σέρβους, που ήλπιζαν σε διαφορετική τροπή των πραγμάτων. Περίσκεψη για τους χιλιάδες Εβραίους που έπρεπε να προσαρμοστούν σε μια νέα, όχι και τόσο γνώριμη, τάξη πραγμάτων.
«Μακεδόνες», Σλαβομακεδόνες, Βορειομακεδόνες, όχι, δεν υπήρχαν το 1912. Εφευρέθηκαν πολύ αργότερα.

Η Θεσσαλονίκη εκείνο το πρωινό της 26ης Οκτωβρίου ξυπνούσε πολυεθνική και πολύθυμη. Έτσι ξεκίνησε τη νέα της πορεία, που κράτησε αρκετά χρόνια μέχρι τις μεγάλες ανταλλαγές πληθυσμών, προς τη σταδιακή μετατροπή της σε καθαρά ελληνική πόλη. Μια μετάβαση που πήρε τραγική τροπή με την φρικιαστική εξόντωση των Εβραίων κατοίκων της στα στρατόπεδα του Άουσβιτς.

Η πόλη συνέχισε την εθνική της πορεία για αρκετές δεκαετίες. Έζησε την ανάταση του 1940, τα δεινά της Κατοχής, και την δεύτερη απελευθέρωση στις 30 Οκτωβρίου του 1944. Την επόμενη Τρίτη στην Παλιά Φιλοσοφική θα τιμήσουμε τα θύματα του Πανεπιστημίου στην Αντίσταση και στην Κατοχή σε μια εκδήλωση που οργανώνει ο Δήμος.

Η Θεσσαλονίκη μεγάλωσε, άνθισε οικονομικά, έγινε κέντρο εμπορίου και πολιτισμού. Ενίσχυσε την αίγλη και το κύρος της στα Βαλκάνια και στη ΝΑ Ευρώπη. Κι εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90, με την κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στη γειτονιά της, έγινε πάλι προσφυγομάνα.

Δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από πάμπολλες χώρες πέρασαν και περνούν από τη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 30 χρόνια, αλλάζοντας και πάλι τον χαρακτήρα της από εθνικό σε πολυεθνικό. Ακολουθώντας την τάση όλων των μεγαλουπόλεων, η πόλη μας μετατρέπεται σε τόπο συνύπαρξης λαών και συγκερασμού πολιτισμών, γίνεται πόλη ανεκτική, πολυπολιτισμική.

Παρόμοια, αν και όχι ακριβώς παράλληλη χρονικά, πορεία ακολούθησε και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το μετέπειτα Αριστοτέλειο. Ξεκίνησε όντας ανοιχτό στους διαφορετικούς πληθυσμούς της πόλης και υποδέχτηκε φοιτητές πολλών εθνικοτήτων. Η λειτουργία του συνδέεται συχνά με την ίδρυση και τη λειτουργία της “Έδρας Ιστορίας και Φιλολογίας των Εβραίων και άλλων Σημιτικών Λαών”, που λειτούργησε από το 1928 έως το 1934 και την οποία κατείχε ο Λάζαρος Βελέλης. Αυτό αποτελεί για πολλούς δείγμα ανεκτικότητας εκείνης της εποχής.

Η συνέχεια ήταν καθαρά ελληνοκεντρική. Ήμασταν ένα εθνικό πανεπιστήμιο με τη συντριπτική πλειοψηφία των προγραμμάτων μας στην ελληνική γλώσσα. Με πολλούς καθηγητές όμως σπουδαγμένους στην Εσπερίαν. Η ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και μετέπειτα Ένωση, άνοιξε καινούργιους δρόμους συνεργασίας που τους ακολουθήσαμε συνειδητά και με συνέπεια. Έτσι σήμερα διατηρούμε εκατοντάδες συνεργασίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού, έχουμε ένα στιβαρό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών, προσφέρουμε μαθήματα εβραϊκών, μουσουλμανικών και ρωσικών σπουδών, και σύντομα κινεζικών. Αναλαμβάνουμε ηγετικές πρωτοβουλίες στα Βαλκάνια και στις Παρευξείνιες χώρες και αυξάνουμε τα αγγλόφωνα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών. Ανοίγουμε το Πανεπιστήμιό μας στον κόσμο και οραματιζόμαστε να γίνει εκπαιδευτικό κέντρο διεθνούς εμβέλειας. Με χαρά σας αναφέρω ότι είναι απόψε μαζί μας οι Πρυτάνεις των Πανεπιστημίων της Σόφιας, της Τυφλίδας, και του δικού μας Αιγαίου, καθώς και των Πολυτεχνείων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, σε συνέχεια συναντήσεων που είχαμε τις προηγούμενες μέρες.

Το Αριστοτέλειο, καθώς πλησιάζει τα εκατό από ιδρύσεως, στέκεται όρθιο και ονειρεύεται, παρά τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζει. Προσπαθεί να αποτινάξει τις ιδεοληψίες του παρελθόντος. Απαιτεί από την Πολιτεία και την Κοινωνία να ξαναθυμηθούν ότι λειτουργούμε, όχι ως άντρο διαφθοράς ή κέντρο ανομίας, αλλά ως ναός της γνώσης, μοχλός ανάπτυξης και προόδου, εκκολαπτήριο ιδεών, θερμοκοιτίδα των νέων επιστημόνων.

Για όλους εμάς, για τα παιδιά μας, μα και για όσες και όσους θα θέλαμε να είναι παιδιά μας.

 

Πριν από τέσσερα ακριβώς χρόνια, από αυτό εδώ το βήμα, νεοεκλεγείς και ακόμα ρομαντικός Πρύτανης, προσκάλεσα την πανεπιστημιακή κοινότητα, την κοινωνία, και τις Αρχές, δημοτικές, δικαστικές, κυβερνητικές, αστυνομικές, σε μια θετική συνωμοσία για το Πανεπιστήμιο.

Σήμερα, που η εαρινή αισιοδοξία, μετά από πολλαπλές προσγειώσεις στην έρημο της αδιαφορίας, δείχνει να υποχωρεί μπροστά στην επέλαση του πραγματισμού, τα προβλήματα είναι πάντα εδώ. Σήμερα, που χτύπησα πάμπολλες πόρτες και μπήκα σε αναρίθμητα γραφεία, ξέρω ποιος συνεργάζεται και ποιος απεργάζεται. Γνώρισα όμως την τεράστια δύναμη που κρύβει μέσα του το Αριστοτέλειο, οι άνθρωποί μας, η ψυχή του, η δική μας η ψυχή. Γι’ αυτό και συχνά επαναλαμβάνω στη Σύγκλητο και στις Συνελεύσεις:
«Μόνο εμείς, μόνοι εμείς. Κι αν όχι εμείς, τότε κανείς.»

Πιστεύω στη Στέλλα που τρέχει στον Δρόμο του Μεταξιού, στη Δήμητρα που ψηλαφεί τον Αριστοτέλη και στο Δημήτρη που σπέρνει στη Μόσχα.
Πιστεύω στο Νίκο, τον Ζήση, τον Κώστα και τον Αντώνη που παλεύουν στο ΕΛΙΔΕΚ.
Πιστεύω στην Ελπίδα των Νερών και στον Γρηγόρη του Έλικα.
Πιστεύω στον Ιάσωνα, την Αναστασία και τον Ανδρέα του Seattle, πιστεύω στην Δέσποινα της Βενετίας.

Πιστεύω στους 5 και στη 1.
Πιστεύω στους 11 και στους 40.
Πιστεύω στους 400 και στις 40.000.

Εξοχότατε κ. Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,

Τούτη τη μέρα που γιορτάζουμε ταυτόχρονα ένα παλλαϊκό ΟΧΙ και μια λυτρωτική απελευθέρωση, επιτρέψτε μου να κλείσω τούτη τη προσφώνηση με μια έκκληση, που ελπίζω να πιάσει τόπο. Δηλώνω, μετά λόγου γνώσεως, ότι:
Δεν υπάρχει άλλο Πανεπιστήμιο στο οποίο η Πρυτανεία, η Σύγκλητος, σύσσωμη η Πανεπιστημιακή κοινότητα συμπεριλαμβανομένων και των φοιτητών, να έχουν εκφράσει το ΟΧΙ στη βία και στη διακίνηση ναρκωτικών, να ζητούν από την Πολιτεία σε όλους τους τόνους την απελευθέρωσή τους από την επαίσχυντη και επικίνδυνη αυτή «Κατοχή» και να μην εισακούονται.

Ας το αντιληφθούμε επιτέλους. Δεν είναι ζήτημα πολιτικής θεώρησης η τήρηση των νόμων. Είναι υποχρέωση όλων μας, αλλά κυρίως αυτών που έχουν τα μέσα, την δυνατότητα και την εκ του νόμου αρμοδιότητα να παρέμβουν. Η πανεπιστημιακή κοινότητα του ΑΠΘ και μαζί της ολόκληρη η Θεσσαλονίκη που γιορτάζει, δεν αξιώνει απλώς, ούτε απαιτεί.
Κραυγάζει, ζητώντας ζωή.

Σας ευχαριστώ

 

spot_img

2 ΣΧΟΛΙΑ

    • Fanfare, λέμε

      κι αυτή τή φορά δέν έφταιγε τό ταγκαλάκι, αλλά εγώ(πρώτη μου φορά, δηλαδή), πού
      φόρτωσα τόν σύνδεσμο μέ ένα ψηφίο λιγότερο,

      είς παρηγορίαν(καί είς μνήμην…):

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα