Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, αλλά και την επικείμενη συνάντηση του υπουργού άμυνας με τον Τούρκο ομόλογό του, πολλοί είναι εκείνοι που βλέπουν μία επαναπροσέγγιση των δύο λαών, καθώς και μια βελτίωση των διμερών σχέσεων. Επειδή όμως και στο παρελθόν ζήσαμε αρκετές τέτοιες προσεγγίσεις και φιλίες, οι οποίες όχι μόνο δεν ωφέλησαν τον ελληνισμό της Τουρκίας, αλλά αντίθετα επιταχύνθηκε ο ξεριζωμός του.
Είναι γνωστό ότι ο ελληνισμός είχε μια λαμπρή και μακραίωνη παρουσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς οι Έλληνες στελέχωναν τις κρίσιμες θέσεις της κρατικής γραφειοκρατίας, ενώ μαζί με τους Εβραίους και τους Αρμένιους διεξήγαγαν όλη την εμπορική και οικονομική δραστηριότητα.
Η φθίνουσα πορεία του ελληνισμού ξεκινά με τη Μικρασιατική καταστροφή, όταν η Σύμβαση «περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών», που υπογράφηκε στη Λοζάνη στις 30 Ιανουαρίου 1923, όριζε την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, μεταξύ των δύο κρατών. Βέβαια, με βάση το Άρθρο 2 της Σύμβασης, εξαιρούνταν από την ανταλλαγή οι Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινούπολής και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.
Επίσης, με το Άρθρο 14 της Συνθήκης της Λοζάνης, που υπογράφηκε έξι μήνες αργότερα, δικαιούνταν να παραμείνουν στις εστίες τους οι Έλληνες κάτοικοι των νήσων Ίμβρου και Τενέδου. Αν και με την υπογραφή της Συνθήκης, ο ελληνικός πληθυσμός των παραπάνω περιοχών ήταν μεγαλύτερος των 250.000, η μείωσή του ξεκίνησε από την επόμενη ημέρα, καθώς η τουρκική κυβέρνηση, επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός κράτους εθνικά αμιγούς, σύμφωνα με τις επιταγές του Ατατούρκ, αρχίζει να δημιουργεί τεράστια προβλήματα τόσο στις μειονότητες όσο και στους ξένους υπηκόους.
Σε αυτό το πλαίσιο υποβαθμίζεται ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μπαίνουν περιορισμοί στην ελεύθερη λατρεία, ενώ οι Έλληνες αρχίζουν να διαπιστώνουν συνεχή προβλήματα τόσο στον επαγγελματικό τους χώρο όσο και στις σχέσεις τους με το κράτος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός μεταναστευτικού ρεύματος προς την Ελλάδα ή τη Δυτική Ευρώπη, με αποτέλεσμα κατά την απογραφή του 1927, ο ελληνισμός να ανέρχεται σε 135.000, από τους οποίους οι 25.000 ήταν Έλληνες υπήκοοι και οι υπόλοιποι Ρωμιοί της Πόλης.
Όμως, τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο ελληνικός πληθυσμός γίνονταν, μέρα με την ημέρα όλο και πιο έντονα. Έτσι, παρά την ελληνοτουρκική προσέγγιση και «φιλία», που καθιερώθηκε προκειμένου να εξαλειφθούν προβλήματα και να ξεθωριάσουν οι αρνητικές μνήμες προς όφελος της ειρήνης και της ευημερίας, η κατάσταση του ελληνικού πληθυσμού συνεχίζει να επιδεινώνεται. Με τον νόμο 2007/1932 απαγορεύεται η άσκηση 20 επαγγελμάτων από τους ξένους υπηκόους της Τουρκίας, με αποτέλεσμα να πληγεί άμεσα το ελληνικό στοιχείο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, οι μισοί από τους 25.000 Έλληνες υπηκόους να επιστρέψουν στην Ελλάδα μέσα στην επόμενη διετία.
Όμως, τα σκληρά και απάνθρωπα αντι-μειονοτικά μέτρα δεν σταμάτησαν εδώ. Το 1942, η τουρκική Εθνοσυνέλευση επινόησε τον φόρο της ευμάρειας (varlik vergisi), για όλους τους υπηκόους, με το πρόσχημα να καταπολεμηθεί η μαύρη αγορά που δημιουργήθηκε εξαιτίας του πολέμου στις γειτονικές χώρες. Τελικά, η φορολογία αυτή επιβλήθηκε μόνο στις μειονότητες (Έλληνες, Εβραίους και Αρμένιους) και το ύψος της καθοριζόταν αυθαίρετα από τον τοπικό κομματάρχη του Λαϊκού Κόμματος, χωρίς να δίνεται το δικαίωμα ένστασης. Τις περισσότερες φορές δε, ξεπερνούσε κατά πολύ την αξία της περιουσίας, ενώ αν δεν εξοφλείτο εντός 15 ημερών, η περιουσία του οφειλέτη οδηγείτο σε πλειστηριασμό. Αν παρόλα αυτά έμενε και οφειλή, τότε ο οφειλέτης οδηγείτο σε καταναγκαστικά έργα προκειμένου να εξοφλήσει το χρέος του. Βέβαια, για την τήρηση των προσχημάτων ο φόρος επιβλήθηκε και σε κάποιους επιλεγμένους Τούρκους. Η συγκεκριμένη φορολογία εξόντωσε οικονομικά το εύρωστο ελληνικό στοιχείο και οδήγησε χιλιάδες οικογένειες στην απόγνωση. Επιπλέον, πολλοί από εκείνους που υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία έχασαν τη ζωή τους ή έμειναν ανάπηροι.
Η παραπάνω εξοντωτική φορολογία διήρκεσε μέχρι το 1944, οπότε η κυβέρνηση την απέσυρε, αφού έβλεπε ότι η πλάστιγγα των διεθνών εξελίξεων έγερνε υπέρ των συμμάχων. Είχε όμως επιτελέσει τον σκοπό της. Στα επόμενα χρόνια, λόγω των ασφυκτικών πιέσεων που ασκούσαν οι ΗΠΑ, το καθεστώς αρχίζει να γίνεται πιο φιλελεύθερο, ενώ διενεργούνται εκλογές, καταργείται ο μονοκομματισμός και οι ψήφοι των μειονοτήτων γίνονται στόχος των πολιτικών κομμάτων. Όσον αφορά στην οικονομία, αρχίζει να πνέει ένας άνεμος φιλελευθερισμού, ενώ για πρώτη φορά αμφισβητείται ο κρατικός οικονομικός υπερσυγκεντρωτισμός.
Σε αυτό το πλαίσιο, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι Ελλάδα και Τουρκία είναι πλέον σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, το ελληνικό στοιχείο αρχίζει να «αναπνέει» οικονομικά, να ασχολείται, εκ νέου, με τις οικονομικές δραστηριότητες του παρελθόντος και γρήγορα να ανακτά τις περιουσίες που είχε απολέσει από την επιβολή του φόρου ευμάρειας. Αυτή η ανάκαμψη δημιούργησε φθόνο μεταξύ του εξαθλιωμένου τουρκικού πληθυσμού, ο οποίος εργαλειοποιήθηκε κατάλληλα από την τουρκική κυβέρνηση. Όμως, η κατάσταση έφτασε στα άκρα με την ανάδειξη του Κυπριακού προβλήματος και τη θετική στάση της κυβέρνησης Παπάγου απέναντι στον αγώνα των Κυπρίων, που επιθυμούσαν να ενωθούν με την Ελλάδα. Η κυβέρνηση Μεντερές εκμεταλλεύεται την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ τον Απρίλιο του 1955 και πιέζει, χωρίς αποτέλεσμα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα να τον καταδικάσει δημόσια. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη στοχοποίηση του ελληνικού στοιχείου της Τουρκίας.
Από το μένος του πλήθους δεν γλίτωσαν και τα νεκροταφεία, αφού συλήθηκαν ακόμα και τάφοι ομογενών, ενώ σκοτώθηκαν τουλάχιστον 30 Έλληνες. Τα παραπάνω γεγονότα έδωσαν τη χαριστική βολή στο ελληνικό στοιχείο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο καταστράφηκε οικονομικά και πάρα πολλοί αναγκάστηκαν να φύγουν για την Ελλάδα, υπό το κλίμα τρομοκρατίας που δημιουργήθηκε.
Το τελειωτικό χτύπημα στον ελληνισμό της Τουρκίας αποτέλεσαν οι απελάσεις του 1964 – 65, βάσει ενός σχεδίου που είχε προετοιμαστεί από το 1957 και εφαρμόστηκε με αφορμή τις διακοινοτικές συγκρούσεις, που ξεκίνησαν στην Κύπρο τα Χριστούγεννα του 1963. Η τουρκική κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε τα γεγονότα στην Κύπρο προκειμένου να εξοντώσει το ελληνικό στοιχείο της Πόλης, αλλά και να χτυπήσει τον ελληνισμό της Ίμβρου και της Τενέδου. Εκείνη την περίοδο κατηγορήθηκαν εκατοντάδες ομογενείς για κατασκοπεία κατά της Τουρκίας και εξωθήθηκαν σε απέλαση. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αστυνομία υποχρέωνε τους ομογενείς να υπογράφουν έγγραφα, τα οποία απαγορευόταν να τα διαβάσουν. Έτσι, με χαλκευμένες κατηγορίες υποχρεώθηκαν σε απέλαση χιλιάδες Έλληνες.
Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και διάφορες άλλες πολιτικές, οι οποίες δυσχέραιναν τη ζωή στην Τουρκία. Κορυφαίο παράδειγμα είναι το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, το 1971, μιας Σχολής που αποτελούσε το φυτώριο των κληρικών που στελεχώνουν το Πατριαρχείο. Με αυτή την ενέργεια οι Τούρκοι αποσκοπούσαν στον αφανισμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου τις επόμενες δεκαετίες.
Σήμερα, το άλλοτε ακμαίο ελληνικό στοιχείο της Πόλης, της Ίμβρου και Τενέδου, αριθμεί μόλις 2.000 έως 3.000 κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μεγάλης ηλικίας και με αμελητέα οικονομική δραστηριότητα. Συγκρίνοντας αυτούς τους αριθμούς με τις δεκάδες χιλιάδες ομογενών που ζούσαν εκεί μερικές δεκαετίες πριν και αποτελούσαν έναν πανίσχυρο οικονομικό παράγοντα, μόνο θλίψη μπορούμε να αισθανθούμε. Αν επιπλέον δούμε και την πενιχρή στελέχωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του φάρου της Ορθοδοξίας, δεν μένουν περιθώρια αισιοδοξίας.
Όμως, αυτό που εξοργίζει περισσότερο τον ελληνικό λαό είναι ότι οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης απολαμβάνουν όλα τα προνόμια που τους παρέχει η Συνθήκη της Λοζάνης. Όλα αυτά λοιπόν πρέπει να τα έχει κατά νου η κυβέρνηση όταν προγραμματίζονται επισκέψεις στην Τουρκία ή συναντήσεις κυβερνητικών αξιωματούχων. Γιατί διπλωματία και άσκηση εξωτερικής πολιτικής χωρίς γνώση της ιστορίας δεν υπάρχει.
* Ο Φώτης Καρύδας είναι δημοσιογράφος
Πηγή: Πρώτο Θέμα
Οι απάνθρωπες επιθέσεις που δέχθηκε η γηγενής μειονοτική ομάδα της Ελληνικής Εθνότητας στην επικράτεια της Τουρκικής Δημοκρατίας (ΤΔ), στη διεθνή βιβλιογραφία περιορίζονται σε:
• Επιστράτευση 30 ηλικιών και Φόρος Περιουσίας (1941 – 1942),
• Σεπτεμβριανά (1955),
• Απελάσεις (1964),
που η κάθε μία ξεχωριστά μπορούν να χαρακτηριστούν ως “Γενοκτόνος Πράξη” (πράξεις που οργανώθηκαν από κρατικούς φορείς της ΤΔ, στοχεύοντας συγκεκριμένες μειονοτικές ομάδες και είχαν ως αποτέλεσμα ανθρώπινες απώλειες), όπως ορίζεται από το Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης 260 Α (ΙΙΙ) της 9ης Δεκεμβρίου 1948 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Πολλοί ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι τα προαναφερόμενα γεγονότα είχαν αφετηρία “κάποιες διεθνείς συγκυρίες” και ως εκ τούτου πρέπει να εξεταστούν με την ανάλογη προσέγγιση. Αν και τα “αδικήματα κατά της Ανθρωπότητας” και της “Γενοκτονίας” δεν επιδέχονται αυτού του είδους προσεγγίσεις και δεν παραγράφονται, είναι καταφανές ότι οι παραβιάσεις που συμπεριλαμβάνονται στο Κεφάλαιο ΙΙ του ανά χείρας συγγράμματος (201 διαπιστωμένες μέχρι την έκδοση του παρόντος), από το 1923 (ίδρυση της ΤΔ με την ΣΛ) μέχρι το 1999, (όπου στο Helsinki αρχίζει η έναρξη της πορείας της ΤΔ προς την Ε.Ε.), ήταν συνεχείς και στόχευαν συγκεκριμένη μειονοτική ομάδα. Ως εκ τούτου αποτελούν ατράνταχτη απόδειξη ότι η ΤΔ από την ίδρυσή της είχε ως “αρχή” την εξάλειψη της γηγενούς Ελληνικής Εθνοτικής μειονοτικής ομάδας, που παρέμεινε σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο. Η παραμονή της τελούσε υπό την εγγύηση της Κοινωνίας των Εθνών [(ΚτΕ) βάσει του άρθρου 44 της ΣΛ] πρώτα, και του ΟΗΕ έπειτα [εκτός της ΣΛ και της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΟιΔΑΔ), που υιοθετήθηκε με την απόφαση 217 A (III) της Γενικής Συνέλευσης του OHE στις 10 Δεκεμβρίου 1948 και των επιπλέον Συμβάσεων του 20ου αιώνα].
Στο κείμενο που ακολουθεί, οι Διεθνείς Συμβάσεις που αναγράφονται στο Κεφάλαιο Ι έχουν αντιγραφεί ως είναι από τις ιστοσελίδες των αντίστοιχων Διεθνών Οργανισμών, ενώ τα άρθρα της Συνθήκης της Λωζάννης και η Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας από τα αντίστοιχα Φύλλα Εφημερίδας Κυβέρνησης (ΦΕΚ) της Ελλάδας.
Για την διαμόρφωση του Πίνακα των Παραβιάσεων, που αναγράφονται στο Κεφάλαιο ΙΙ αφετηρία ήταν:
• Το Παράρτημα του συγγράμματος της Λέσχης των Νέων Ελλήνων “οι παραβιάσεις από το 1923 έως σήμερα” (Η Συνθήκη της Λωζάννης, Εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 1994).
• Το περιεχόμενο του προαναφερόμενου παραρτήματος διευρυμένο και καλύτερα επεξεργασμένο εμφανίζεται ως Παράρτημα ΙΙ στα Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων στη “Συζήτηση ενώπιον της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας & Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων, που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Γερουσίας του Μεγάρου της Βουλής την Τετάρτη 3 Ιουνίου 1998”.
Ο γράφων, αρχές του 2000, θα λάβει γνώση του περιεχομένου των Πρακτικών της Βουλής των Ελλήνων, όταν δραστηριοποιούνταν εθελοντικά στο Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών, που εδρεύει στην Καλλιθέα Αττικής. Εμπλουτίζοντας τις γνώσεις του με τα συγγράμματα που εκδόθηκαν με την αλλαγή του πολιτικού κατεστημένου στην ΤΔ που διαμορφώθηκε μετά το 2003 και με ενδελεχή έρευνα στη διεθνή βιβλιογραφία, αρχίζει να διαμορφώνει τον εν λόγω πίνακα αρχές του 2005.
Την περίοδο 2001 – 2006 η διεθνής κοινή γνώμη λαμβάνει αναλυτική γνώση για τα τεκταινόμενα στη Σρεμπρένιτσα της Βοσνίας. Έτσι ο γράφων από τα Πρακτικά των δικών, που τελούνται στη Χάγη και εν γένει από τις αποφάσεις του ΟΗΕ, που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την Διεθνή Τρομοκρατία, θα εντρυφήσει και στο Διεθνές Δίκαιο σ’ ότι αφορά τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Με τις προαναφερόμενες γνώσεις, ο γράφων, ως βασικό στέλεχος της Ελληνικής Επιτροπής παραβρέθηκε στην 7η Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Οργανισμού Ακαδημαϊκών της Μελέτης Γενοκτονίας (International Associarion of Genocide Scholars, IAGS) στο Σαράγιεβο της Βοσνίας στις 9 – 13 Ιουλίου 2007. Η Ελληνική Επιτροπή παρουσίασε και για πρώτη φορά κατόρθωσε την αναγνώριση από Διεθνή Οργανισμό των γενοκτονιών που υπέστησαν “Έλληνες, Ασσύριοι και Χριστιανικοί Λαοί της Ανατολίας”. Στην παρουσίαση του γράφοντος που τελέστηκε στις 12/7/2007, ο μέχρι τότε διαμορφωμένος πίνακας χρησιμοποιήθηκε ως βασικό εργαλείο και διανεμήθηκε στους Ακαδημαϊκούς που παραβρέθηκαν στη Συνέλευση. Ο εν λόγω διανεμηθείς Πίνακας Παραβιάσεων είναι αναρτημένος στην ιστοσελίδα:
https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
Ο προαναφερόμενος πίνακας δημοσιεύτηκε επίσης (στην Τουρκική) στο βιβλίο του γράφοντος “Kayıt Olunmamış Soykırım, İstanbul Eylül 1955, εκδόσεις Pencere, Κωνσταντινούπολη 2009”.
Στον απόηχο της παρουσίασης, ο Κουβανικής καταγωγής Αμερικανό-Ελβετός κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Διεθνούς Δικαίου Alfred-Maurice de Zayas, θα δημοσιεύσει μελέτη περί της Γενοκτόνου Πράξης των Σεπτεμβριανών στο επιστημονικό περιοδικό του IAGS (Β’ τεύχος του 2007 ), που επίσης φιλοξενείται στο παρόν σύγγραμμα, στο Παράρτημα Ι.
Δέκα έτη μετά επανέρχεται η ανάγκη αναδημοσίευσης του Πίνακα των Παραβιάσεων στα Ελληνικά, εμπλουτισμένου με επιπλέον “γεγονότα – παραβιάσεις” που ήλθαν στο φως της δημοσιότητας, ως αποτέλεσμα των πολιτικών εξελίξεων στην ΤΔ κατά την περίοδο 2003 – 2011.
Βέβαια ο Πίνακας Παραβιάσεων χρήζει πολλαπλών διευκρινίσεων και ανάπτυξης ανά γραμμή. Επίσης στο παρόν δεν διαθέτουμε αναλυτική πληροφόρηση περί της προέλευσης των πηγών και των επιπτώσεων των παραβιάσεων στην Ελληνική Εθνότητα αλλά και στις υπόλοιπες μειονοτικές ομάδες που κατοικούν στην επικράτεια της ΤΔ. Του αυτού είδους επιστημονική προσέγγιση ξεκίνησε το 2010, όταν εκδίδεται η μελέτη του γράφοντος “Οι μειονότητες στο Οθωμανικό κράτος και στην Τουρκική Δημοκρατία κατά τον 20ο αιώνα” στο Περιοδικό της Διοίκησης Σχολής Πολέμου Αεροπορίας, στα τεύχη 89,90,91 και 92 (Δεκέμβριος 2010 – Ιούλιος 2011).
Αν και υπήρξε ενδιαφέρον για την έκδοση σε διευρυμένη μορφή σε τόμους της προαναφερόμενης μελέτης, δυστυχώς για πολλαπλούς λόγους δεν υλοποιήθηκε. Με την ελπίδα ότι θα εκδοθούν οι αναλυτικοί τόμοι στο πέρας του χρόνου, εύχομαι “καλή μελέτη”. Σε περίπτωση που υποπέσουν στην αντίληψή σας παρεμφερείς παραβιάσεις, που τελέστηκαν κατά των Ελλήνων και Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης και δεν αναφέρονται στον Πίνακα Παραβιάσεων του Κεφαλαίου ΙΙ, ενημερώστε σχετικά στις προαναφερόμενες στην ταυτότητα του συγγράμματος ταχυδρομικές διευθύνσεις.
Και μερικές διευκρινίσεις για τους πίνακες που συμπεριλαμβάνονται στο παρόν σύγγραμμα:
• Οι ημερομηνίες που αναφέρονται στη στήλη (Νόμος, Διάταγμα, Εγκύκλιος, Κανονισμοί, Αποφάσεις) αφορούν ή την ημερομηνία ψήφισης στην Τουρκική Μεγάλη Λαϊκή Βουλή (Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBMM), ή την ημερομηνία έκδοσης στην Εφημερίδα Κυβέρνησης (Resmî Gazete, RG) της ΤΔ, ή την ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής αυτών. Η εν λόγω “ανωμαλία” προκαλείται από την έντεχνη προσπάθεια των αρχών της ΤΔ, στο να αποκρύπτουν μυστικές διατάξεις και εγκυκλίους…
• Οι ημερομηνίες των επιθέσεων (Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο) είναι ή οι ημερομηνίες τέλεσης των εγκλημάτων ή οι ημερομηνίες που φέρουν τα πρωτογενή στοιχεία που καταγγέλλουν τα εν λόγω εγκλήματα.
• Οι διευκρινιστικοί Πίνακες του Παραρτήματος ΙΙ που ακολουθούν τον βασικό Πίνακα Παραβιάσεων, έχουν αντιγραφεί από το βιβλίο του γράφοντος “Η Άγραφη Γενοκτονία, Κωνσταντινούπολη 1955 Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την “άλλη Τάξη Πραγμάτων”, εκδόσεις Τσουκάτου, Αθήνα 2006″.
Βασίλης Σ. Κυρατζόπουλος