Ο γιουγκοσλαβικός στρατός μπορούσε, μετά από επιστράτευση, να παρατάξει πάνω από 1.400.000 άνδρες. Ωστόσο η αιφνιδιαστική επίθεση και η εντελώς λανθασμένη ανάπτυξη των γιουγκοσλαβικών δυνάμεων δεν επέτρεψαν καν την επιστράτευση πολλών μονάδων.
Ένας όμως επίσης καθοριστικός παράγοντας ήταν η αποσκίρτηση των Κροατών αξιωματικών και οπλιτών από τον γιουγκοσλαβικό στρατό την ώρα που δεχόταν επίθεση. Οι Κροάτες όχι μόνο δεν πολέμησαν κατά των εισβολέων, αλλά κατά περίπτωση χτύπησαν τους Σέρβους «συμπατριώτες» τους ή εμπόδισαν την διεξαγωγή της επιστράτευσης. Μάλιστα Κροάτης αεροπόρος αυτομόλησε στους Γερμανούς, τις παραμονές της επίθεσης, παραδίδοντάς τους και χάρτη με όλα τα αεροδρόμια διασποράς της γιουγκοσλαβικής αεροπορίας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που ονομάστηκε «κροατική προδοσία» ήταν η περίπτωση της 40ης Μεραρχίας Πεζικού (ΜΠ) «Σλαβόνσκα» που αποτελείτο κυρίως από Κροάτες. Η 40η ΜΠ ανήκε στην 4ης Στρατιά της 1ης Ομάδας Στρατιών με αποστολή την κάλυψη των συνόρων με την Ουγγαρία.
Η 40η ΜΠ, διοικούμενη από τον ταξίαρχο Ράτκο Ράκετιτς, διέθετε το 42ο, 43ο και 108ο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ), το 40ο Σύνταγμα Πυροβολικού, επιλαρχία αναγνώρισης, τάγμα πολυβόλων και υπηρεσίες. Στις 6η Απριλίου 1941 εκδηλώθηκε η γερμανική επίθεση και οι Κροάτες αμέσως αρνήθηκαν να πολεμήσουν. Γενικά η 4η Στρατιά είχε πρόβλημα να ολοκληρώσει την επιστράτευσή της. Πολλές μονάδες σταμάτησαν την επιστράτευση ή άρχισαν να υποχωρούν αυτοβούλως από τις περιοχές συγκέντρωσής τους.
Μέχρι και το ραδιοφωνικό δίκτυο διακόπηκε από σαμποτάζ των Κροατών. Την επομένη 7η Απριλίου οι γερμανικές δυνάμεις επιτέθηκαν με πεζικό και λίγα άρματα. Το κροατικό 2/393 Τάγμα συνοριακών φρουρών αποσυντέθηκε άμεσα εγκαταλείποντας θέσεις και όπλα.
Στο 108ο ΣΠ οι Κροάτες στασίασαν ανοικτά. Συνέλαβαν τους Σέρβους αξιωματικούς και συναδέλφους τους και υποχώρησαν νότια όπου, την επομένη, ενώθηκαν με άλλες κροατικές δυνάμεις που είχαν στασιάσει. Παράλληλα Κροάτες διέδωσαν ψευδείς πληροφορίες περί βαθιάς γερμανικής προέλασης, υποχρεώνοντας σερβικές μονάδες σε υποχώρηση.
Στις 8 Απριλίου το γερμανικό 46ο Μηχανοκίνητο Σώμα Στρατού (ΜΚ/ΣΣ) συνέχισε την προέλαση του και βρέθηκε ενώπιον του τομέα της 40ης ΜΠ που όμως φρουρείτο μόνο από την μεραρχιακή επιλαρχία… Οι άνδρες του 108ου ΣΠ και οι περισσότεροι του 42ου είχαν στασιάσει, υπό την ηγεσία ενός Κροάτη σμηναγού, του Ιβάν Μρακ. Ο διοικητής της 4ης Στρατιάς διέταξε την χωροφυλακή να επέμβει, αλλά και οι χωροφύλακες είχαν λιποτακτήσει.
Κατόπιν αυτού ο διοικητής της 4ης Στρατιάς, στρατηγός Ναντελίκοβιτς , ζήτησε τον βομβαρδισμό των στασιαστών από την αεροπορία, αλλά ούτε αυτό συνέβη. Ζητήθηκε η παρέμβαση του Κροάτη μετριοπαθούς πολιτικού Βλάντκο Μάτσεκ, η οποία όμως δεν έφερε αποτέλεσμα.
Ο κομμουνιστής Τίτο ζήτησε από τη διοίκηση της 4ης Στρατιάς να δοθούν όπλα στους εργάτες για να αμυνθούν στο Ζάγκρεμπ. Ο στρατηγός Ναντελίκοβιτς αρνήθηκε. Έτσι σε λίγο Κροάτες στασιαστές εμφανίστηκαν στο αρχηγείο της 4ης Στρατιάς με σκοπό να σκοτώσουν τον στρατηγό και τους επιτελείς του. Η φρουρά του επιτελείου τους απέκρουσε, αλλά η κατάσταση ήταν απελπιστική.
Περί τους 8.000 στασιαστές επιτέθηκαν στην πόλη του Μπιέλοβαρ αφού αιχμαλώτισαν όσους Σέρβους στρατιώτες βρήκαν εκεί. Κατόπιν ανακοίνωσαν ότι η πόλη ανήκει στο ανεξάρτητο κράτος της Κροατίας. Στο μεταξύ οι Γερμανοί προχωρούσαν και όσοι Κροάτες είχαν απομείνει ακόμα στις μονάδες της 40ης ΜΠ λιποτάκτησαν. Μόνοι οι Σέρβοι απέμειναν να αγωνίζονται.
Στο 42ο ΣΠ μόλις 600 άνδρες είχαν απομείνει. Το δε 89ο που στάλθηκε ως ενίσχυση επίσης διαλύθηκε και ήταν ζήτημα αν μπορούσε να παρατάξει ένα τάγμα. Όταν οι Γερμανοί επανέλαβαν την επίθεση η 40η ΜΠ απλώς κατέρρευσε. Η επιλαρχία της μεραρχίας εγκατέλειψε τις θέσεις της κατά των Γερμανών και άρχισε να μάχεται με τους Κροάτες στασιαστές.
Στο μεταξύ οι Κροάτες εθνικιστές Ούστασι είχαν ανοιχτά εξεγερθεί και συνεργάζονταν με τους προελαύνοντες Γερμανούς κατά των Σέρβων. Οι Κροάτες αιχμάλωτοι πολέμου απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς… Ο εσωτερικός εχθρός είχε τσακίσει την 4η Στρατιά.
Οι Κροάτες “πουλάνε” & χτυπούν πισώπλατα τους Σέρβους… Απρίλιος 1941
