Μπορεί ο Πούτιν να διορθώσει την οικονομία της Ρωσίας;

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
Γιατί η στασιμότητα είναι η νέα κανονικότητα
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απευθύνεται στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση στη Μόσχα, τον Φεβρουάριο του 2019. IKHAIL KLIMENTYEV / KREMLIN VIA REUTERS.
Περίληψη:

Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την επιβολή του πρώτου γύρου κυρώσεων και την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, και για τους περισσότερους Ρώσους τα πράγματα έχουν βελτιωθεί ελάχιστα. Οι τιμές του πετρελαίου είναι περίπου διπλάσιες από τις χαμηλότερες του 2015. Η οικονομία αναπτύσσεται πάλι, αν και αργά. Ωστόσο, οι απλοί Ρώσοι δεν αισθάνονται καλύτερα. Στην πραγματικότητα, αισθάνονται χειρότερα.

Ο CHRIS MILLER είναι επίκουρος καθηγητής της Νομικής και Διπλωματικής Σχολής Fletcher, διευθυντής του Προγράμματος Ευρασίας στο Foreign Policy Research Institute και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Putinomics: Power and Money in Resurgent Russia [1].

Η «κραυγαλέα ασέβεια» προς την κυβέρνηση της Ρωσίας μπορεί τώρα να οδηγήσει κάποιον στην φυλακή, σύμφωνα με έναν νέο νόμο [2] που πέρασε τον νομοθετικό σώμα της χώρας. Ανησυχώντας ότι οι Ρώσοι είναι όλο και περισσότερο διατεθειμένοι να επικρίνουν το κράτος ή να διαμαρτυρηθούν εναντίον του, η κυβέρνηση σφίγγει τα λουριά.

Η δημόσια στήριξη για το Κρεμλίνο και για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει βυθιστεί τους τελευταίους μήνες. Η δημοτικότητα της κυβέρνησης είχε κορυφωθεί μετά την προσάρτηση του ουκρανικού εδάφους της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014, εκτοξεύοντας τα ποσοστά έγκρισης του Πούτιν στο σχεδόν 80%, όπου παρέμεινε για περίπου πέντε χρόνια. Ωστόσο, αυτή η πολιτική μαγεία φθίνει. Κατά τους τελευταίους έξι μήνες, τα ποσοστά του Πούτιν [3] έχουν βουλιάξει. Είναι αλήθεια ότι η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του Levada Center, ενός ανεξάρτητου ρωσικού οργανισμού δημοσκοπήσεων, υποδηλώνει ότι το 64% των Ρώσων εξακολουθεί να εγκρίνει το έργο του Πούτιν ως προέδρου. Ωστόσο, αυτός είναι ο μικρότερος αριθμός από το 2013, όταν ο Πούτιν επέστρεψε στην προεδρία εν μέσω αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων.

ΟΙ ΚΟΥΦΙΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΡΕΜΛΙΝΟΥ

Οι πολίτες της Ρωσίας είναι απαισιόδοξοι σχετικά με την πολιτική, εξαιτίας της οικονομίας της χώρας. Η Ρωσία πέρασε μια μίζερη πενταετία. Το 2014, δύο εξωτερικές κρίσεις έπληξαν την χώρα. Πρώτον, οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν, πέφτοντας από τα 100 δολάρια το βαρέλι το 2014 σε μόλις 30 δολάρια το βαρέλι στις αρχές του 2016, μειώνοντας τη μεγαλύτερη ρωσική πηγή εσόδων από εξαγωγές. Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη επέβαλαν σκληρές οικονομικές κυρώσεις που ανάγκασαν τις ρωσικές επιχειρήσεις να μειώσουν τις επενδύσεις και αύξησαν το κόστος δανεισμού σε ολόκληρη την οικονομία. Καθώς το ρούβλι βούλιαξε, οι επενδύσεις και η κατανάλωση μειώθηκαν επίσης.

14032019-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απευθύνεται στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση στη Μόσχα, τον Φεβρουάριο του 2019. IKHAIL KLIMENTYEV / KREMLIN VIA REUTERS
————————————————————————

Τότε, οι ηγέτες της Ρωσίας μπορούσαν, κάπως δικαιολογημένα, να κατηγορούν τις εξωτερικές δυνάμεις για την οικονομική ύφεση. Η Ρωσία δεν ελέγχει τις τιμές του πετρελαίου, οι οποίες διαμορφώνονται σε μια παγκόσμια αγορά. Και οι κυρώσεις ήταν αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης με την Δύση. Εάν εγκρίνετε την προσάρτηση της Κριμαίας -όπως έκαναν οι περισσότεροι Ρώσοι- τότε δεν θα μπορούσατε να κατηγορήσετε τον Πούτιν για τις κυρώσεις. Οι Δυτικοί οικονομικοί περιορισμοί ήταν το κόστος της επαναβεβαίωσης του αναστήματος της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή.

Τώρα έχουν περάσει πέντε χρόνια από την επιβολή του πρώτου γύρου κυρώσεων και την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, και για τους περισσότερους Ρώσους τα πράγματα έχουν βελτιωθεί ελάχιστα. Οι τιμές του πετρελαίου είναι περίπου διπλάσιες από τις χαμηλότερες του 2015. Η οικονομία αναπτύσσεται πάλι, αν και αργά. Ωστόσο, οι απλοί Ρώσοι δεν αισθάνονται καλύτερα. Στην πραγματικότητα, αισθάνονται χειρότερα. Προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό, τα διαθέσιμα εισοδήματα των νοικοκυριών μειώθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια. Δεν είναι περίεργο που οι Ρώσοι αρχίζουν να κάνουν ερωτήσεις. Κάθε χρονιά ήταν χειρότερη από την προηγούμενη.

Η κυβέρνηση δεν βοηθάει. Πέρυσι, εισήγαγε μια αμφιλεγόμενη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που θα αυξήσει [4] την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 55 στα 60 για τις γυναίκες και από τα 60 στα 65 για τους άνδρες στις επόμενες αρκετές δεκαετίες. Καθώς η κοινωνία γερνά γρήγορα και το συνταξιοδοτικό της σύστημα υποχρηματοδοτείται, η ρωσική κυβέρνηση δεν έκανε λάθος με το να πιστεύει ότι κάτι έπρεπε να αλλάξει. Ωστόσο, οι περισσότεροι Ρώσοι βασίζονται κυρίως στις κυβερνητικές συντάξεις για το εισόδημα της συνταξιοδότησής τους, επομένως αυτή η αλλαγή θα είναι σκληρό χτύπημα. Και σε αντίθεση με τις κυρώσεις, οι αυξήσεις των ορίων συνταξιοδότησης δεν μπορούν να αποδοθούν στο ΝΑΤΟ.

Οι Ρώσοι σε ολόκληρη την χώρα ήταν δυσαρεστημένοι με την αναγγελθείσα αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Κάποιοι κατέβηκαν στους δρόμους [5], αν και ο αριθμός των διαδηλωτών δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλος. Το Κρεμλίνο μετά τις αλλαγές στην συνταξιοδότηση επέβαλλε και αύξηση του φόρου προστιθέμενης αξίας από 18% σε 20%, το κόστος του οποίου θα μεταφερθεί άμεσα στους καταναλωτές. Και αυτό θα πλήξει τα εισοδήματα των νοικοκυριών, καθιστώντας τους Ρώσους πιο φτωχούς.

Στην ετήσια ομιλία του [6] προς την Ρωσική Ομοσπονδιακή Συνέλευση στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Πούτιν διαβεβαίωσε τους Ρώσους ότι θα έκανε τα πράγματα καλύτερα. Αναφέρθηκε στην εξωτερική πολιτική, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας επικεντρώθηκε στις εγχώριες μεταρρυθμίσεις. Οι πιο φτωχές οικογένειες θα λάβουν βοήθεια για την υποστήριξη των τέκνων, υποσχέθηκε. Οι οικογένειες με παιδιά με ειδικές ανάγκες θα λάβουν μερικές χιλιάδες επιπλέον ρούβλια κάθε μήνα. Όσοι έχουν πολλά παιδιά θα λάβουν επιδοτήσεις στέγασης και χαμηλότερα επιτόκια για στεγαστικά δάνεια. Και οποιαδήποτε οικογένεια με τρία ή περισσότερα παιδιά θα πάρει φορολογικές περικοπές για σπίτια και γαιοκτησία.

Ήταν μια ομιλία που προοριζόταν για τις οικογένειες που αγωνίζονται, μια απόδειξη ότι οι πολιτικοί σύμβουλοι και οι ωραιοποιοί του Κρεμλίνου αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να προσφέρουν κάτι περισσότερο από την γεωπολιτική αντιπαράθεση. Αλλά αν το μήνυμα έβλεπε στον στόχο, δεν είχε ουσία. Προσθέτοντας τις δεσμεύσεις της ομιλίας του Πούτιν, ο υπουργός Οικονομικών Anton Siluanov προέβλεψε ότι οι υποσχέσεις του θα κοστίζουν 100 δισεκατομμύρια έως 120 δισεκατομμύρια ρούβλια [7] ή περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Διαιρέστε τον αριθμό αυτόν με τον πληθυσμό της Ρωσίας, περίπου 140 εκατομμύρια άτομα, και οι νέες ελεημοσύνες του Πούτιν ανέρχονται σε λίγο περισσότερο από 10 δολάρια ανά άτομο ανά έτος. Ακόμη και σε μια χώρα όπως η Ρωσία, όπου οι μισθοί είναι πολύ χαμηλότεροι από ό, τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτά είναι ψίχουλα. Αντιπαραβάλετε την υπόσχεση του Κρεμλίνου για αύξηση των κοινωνικών δαπανών κατά 1,5 δισ. δολάρια, για παράδειγμα, με τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας ύψους 390 δισ. δολαρίων. Ή δείτε την κρατική εταιρεία ενέργειας Gazprom, η οποία ανέφερε κέρδη 15 δισ. δολαρίων [8] κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2018. Ή τους 58 Ρώσους, οι οποίοι, σύμφωνα με το Forbes [9], έχουν προσωπική περιουσία μεγαλύτερη από την αύξηση των δαπανών που υποσχέθηκε ο Πούτιν.

Για να καταλάβουμε πραγματικά πόσο υποτονική είναι η υπόσχεση δαπανών του Πούτιν, ωστόσο, συγκρίνετέ την με τα έσοδα που θα συγκεντρωθούν [10] από την φετινή αύξηση των φόρων -γύρω στα 8,9 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση της Ρωσίας μειώνει τα εισοδήματα των νοικοκυριών μέσω μιας σημαντικής αύξησης των φόρων, αποδίδοντας ένα μικρό τμήμα αυτών των εσόδων μέσω νέων κοινωνικών δαπανών και ελπίζοντας ότι κανείς δεν θα παρατηρήσει ότι το Κρεμλίνο τσεπώνει τα υπόλοιπα.

Σε κάθε περίπτωση, το αν το Κρεμλίνο θα προχωρήσει με τις νέες υποσχέσεις του για δαπάνες, δεν είναι καθόλου σαφές. Ο Πούτιν έκανε μια παρόμοια δέσμη υποσχέσεων [11] το 2012, γύρω στην αρχή της προηγούμενης προεδρικής του θητείας, όταν υποσχέθηκε ότι θα αυξήσει τους μισθούς αλλά δεν θα αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης. Πέντε χρόνια αργότερα, πολλές από εκείνες τις υποσχέσεις παρέμειναν εντελώς ανεκπλήρωτες. Αυτή την φορά, η εκπλήρωση των υποσχέσεων θα είναι ακόμη πιο δύσκολη. Οι επαρχιακές κυβερνήσεις της Ρωσίας, οι οποίες συχνά είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή κοινωνικών προγραμμάτων, είναι σε πολλές περιπτώσεις τώρα πολύ χρεωμένες [12] μετά από πέντε χρόνια οικονομικής στασιμότητας.

Το Κρεμλίνο ξέρει φυσικά ότι οι υποσχέσεις του δεν είναι τόσο εντυπωσιακές. Ωστόσο, η ελίτ της Ρωσίας πιστεύει ότι έχει κάποιο μικρό περιθώριο ελιγμών, καθώς η αντιπαράθεση της χώρας με την Δύση εντείνεται. Οι περισσότεροι ηγέτες της Ρωσίας πιστεύουν [13] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν να αυξήσουν την οικονομική τους πίεση. Η Γερουσία των ΗΠΑ μελετά [14] ένα νομοσχέδιο που θα επιβάλλει κυρώσεις στην έκδοση νέου δημοσίου χρέους της Ρωσίας, γεγονός που στην πράξη θα περιορίσει την ικανότητα της Ρωσίας να διατηρήσει ένα μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα. Η Ρωσία έχει προετοιμαστεί από καιρό για αυτό το είδος εξωτερικής πίεσης με αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές. Αλλά χωρίς μια αναπτυσσόμενη οικονομία, ο λαός θα βρει την κυβερνητική λιτότητα πιο επίπονη από πριν.

Η μόνη άλλη επιλογή για το Κρεμλίνο είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος με τρόπους που προσελκύουν περισσότερους Ρώσους και ξένους επενδυτές. Τέτοιες κινήσεις, ωστόσο, θα απειλούσαν επίσης την ικανότητα του Κρεμλίνου να ελέγχει την ρωσική εσωτερική πολιτική. Σε πολλές περιπτώσεις, η ρωσική κυβέρνηση θεωρεί τους ξένους επενδυτές ως απειλή [15]. Ένας μεγάλος Αμερικανός επενδυτής στην Ρωσία, ο Michael Calvey [16], φυλακίστηκε τον Φεβρουάριο με αμφίβολες κατηγορίες. Και η βελτίωση του περιβάλλοντος για τους εγχώριους επενδυτές σημαίνει μείωση της ισχύος των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων -επιχειρήσεων μέσω των οποίων το Κρεμλίνο μπορεί να ασκεί εξουσία εγχωρίως.

ΜΙΑ ΣΤΑΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Με δεδομένους αυτούς τους περιορισμούς, η κυβέρνηση της Ρωσίας πιστεύει ότι η καλύτερη επιλογή της είναι η περιστολή. Το Κρεμλίνο γνώριζε ότι οι φορολογικές αυξήσεις και οι περικοπές των συντάξεων θα καθιστούσαν τους ανθρώπους δυσαρεστημένους. Ωστόσο, εν μέσω οικονομικού πολέμου με την Δύση, ρωτούν οι Ρώσοι ηγέτες, ποια επιλογή έχει η χώρα τους;

Επομένως, να αναμένετε περισσότερες υποσχέσεις από το κράτος, αλλά μην περιμένετε πολλά να αλλάξουν. Το στυλ διακυβέρνησης του Κρεμλίνου εγχωρίως και η αντιπαράθεση με τη Δύση στο εξωτερικό το έχουν εγκλωβίσει. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, η οικονομία της Ρωσίας θα αναπτυχθεί ελάχιστα, αναφέρουν οι προβλέψεις της κυβέρνησης της χώρας [17]. Δεδομένων τέτοιων δυσοίωνων προβολών, αν δεν υπάρξει μια νέα ξένη κρίση για να συσπειρωθούν γύρω από αυτήν, οι Ρώσοι πιθανώς θα κρίνουν τις πολιτικές του Κρεμλίνου ως στάσιμες. Αλλά το στάσιμο μπορεί να είναι σταθερό, ακόμη και αν τα ποσοστά έγκρισης του Πούτιν μειωθούν περαιτέρω. Η νέα νομοθεσία για την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων για επικριτική ρητορική κατά της κυβέρνησης αυξάνει το κόστος της διαφωνίας. Ο κίνδυνος επιβολής προστίμων ή σύλληψης θα αποτρέψει τους περισσότερους ανθρώπους από το να διαμαρτυρηθούν ενάντια στις ζοφερές οικονομικές προοπτικές. Οι Ρώσοι είναι πικρά συνηθισμένοι στην οικονομική στασιμότητα και την αναποτελεσματική διακυβέρνηση -και είναι απίθανο να τους προσφερθεί μια εναλλακτική λύση σύντομα.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2019-03-13/ca…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Putinomics-Power-Money-Resurgent-Russia/dp/146964…
[2] https://www.theguardian.com/world/2019/mar/06/russian-parliament-outlaws…
[3] https://www.levada.ru/en/ratings/
[4] https://www.rferl.org/a/putin-offers-concessions-to-controversial-pensio…
[5] https://www.reuters.com/article/us-russia-protests-pensions/despite-puti…
[6] http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/59863
[7] http://www.rbc.ru/economics/20/02/2019/5c6d59d09a7947d9ade4bcad?from=center
[8] https://www.rbc.ru/business/30/11/2018/5c016d6d9a7947130d48fe55
[9] https://www.forbes.com/billionaires/#3e5e154c251c
[10] http://tass.com/economy/1038487
[11] https://www.fpri.org/wp-content/uploads/2018/02/SokheyRPE2.pdf
[12] https://www.fpri.org/wp-content/uploads/2018/11/jarmas.pdf
[13] https://www.vedomosti.ru/business/articles/2019/03/05/795745-sanktsii-ga…
[14] https://www.menendez.senate.gov/news-and-events/press/senators-introduce…
[15] https://www.themoscowtimes.com/2019/02/25/putin-is-said-to-have-defended…
[16] https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-02-16/russian-court-holds-u…
[17] https://www.cbr.ru/Collection/Collection/File/14170/2018_04_ddcp_e.pdf

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα